تراکنش‌های موبایلی روی سپاس انجام میشود
بانک مرکزی درصدد راه‌اندازی سامانه‌ای به نام پرداخت الکترونیکی سیار یا سپاس است تا با ایجاد سوئیچ جداگانه‌ای، تراکنش‌هایی که با استفاده از تلفن همراه انجام میشود را ساماندهی کند.
به گزارش عصر ارتباط، سامانه پرداخت الکترونیکی سیار برای ساماندهی، مدیریت و نظارت بر سیستم‌های پرداخت سیار ایجاد میشود.
سپاس در واقع سوئیچ جداگانه‌ای برای پرداخت‌هایی که از طریق تلفن همراه انجام میشود، ایجاد می‌کند. مجری و متولی پیاده‌سازی سامانه پرداخت الکترونیکی سیار شرکت خدمات انفورماتیک است.
دبیرکل بانک مرکزی که از راه‌اندازی این سامانه خبر داده، گفته است: «سپاس در واقع بستری را برای پرداخت الکترونیکی از طریق گوشی تلفن همراه و نیز انواع کارت‌های خارج از شبکه بانکی همچون کارت مترو و کارت سوخت ایجاد می‌کند و گام جدیدی است که بانک مرکزی برای ساماندهی نظام پرداخت الکترونیکی کشور برداشته است.»
سیدمحمود احمدی، اعمال کنترل‌های نظام ضد پولشویی، گزارش از حجم نقد الکترونیکی صادر شده در قالب کیپا (کیف پول الکترونیکی)، گزارش میزان پول نقد تبدیل شده به شارژ کیپا، مدیریت کلیدهای مربوط به مجوزهای صدور نقد کیپا، اعمال کنترل‌های کشف تقلب نظیر مسدود کردن حساب کیف پول و تسویه‌حساب و صحت‌سنجی تراکنش‌های دریافتی را از سرفصل‌های اجرایی توسط سامانه پرداخت الکترونیکی سیار برشمرده است.
این سامانه تشابه زیادی با شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی یا شاپرک دارد و شاید مهم‌ترین نقطه افتراق آنها در نوع ابزار مورد استفاده‌شان است. سامانه پرداخت الکترونیکی سیار نیز مثل شاپرک می‌خواهد پرداخت‌ها را ساماندهی کند، با این تفاوت که این سامانه به جای تراکنش‌های کارتی، روی تراکنش‌هایی که از طریق تلفن همراه انجام میشود کنترل دارد.
به گفته دبیرکل بانک مرکزی، هر دو سامانه جایگاه مشابهی در پرداخت الکترونیکی دارند و هر کدام متولی ساماندهی طیف خاصی از روش‌های پرداخت هستند و جایگاهی به لحاظ تقدم و تاخر بین آنها وجود ندارد و از دید ساختار ارتباطات نیز لزومی به ارتباط مستقیم بین این دو سامانه نیست.
اجرای فاز اول این سامانه حدود شش ماه زمان می‌برد. بانک مرکزی جلساتی هم با برخی بازیگران مهم این حوزه نظیر اپراتورهای همراه اول و ایرانسل داشته و به گفته احمدی، زیرساخت‌های لازم برای همکاری نهادهای ذی‌ربط در حال شکل‌گیری است.
شرکت‌های پرداخت از طریق تلفن همراه یاMobile Payment Service Provider اMPS)i) نظیر جیرینگ در این سامانه نقش شرکت‌های PSP را بازی می‌کنند.
بانک مرکزی با این سامانه در واقع به فعالیت MPSها نظارت می‌کند. تا به‌حال این شرکت‌ها برای فعالیت در نقاطی که احتیاج به ارتباط با شبکه بانکی پیدا می‌کرد برای خرید، شارژ یا کم کردن شارژ کیف پول‌ها می‌خواستند به‌صورت مستقیم به بانک‌ها وصل شوند اما بانک مرکزی با راه‌اندازی سامانه پرداخت الکترونیکی سیار روی فعالیت این شرکت‌ها نظارت می‌کند تا ببیند خواب سرمایه‌شان در چه حد است و خلق پولی صورت نمی‌گیرد.
برای شارژ کیف پول الکترونیکی، بخشی از وجوه مردم از حساب بانکی آنها خارج و در حساب شرکت‌های پرداخت از طریق تلفن همراه می‌نشیند. در پی این اقدام، قدرت خرید ایجاد شده و از این پس خلق پول صورت می‌گیرد. به بیان دیگر، در این میان یک نهاد مالی به‌جز بانک شکل گرفته که عملیات بانکی انجام می‌دهد و روی عملکرد این نهاد نیز باید مانند دیگر نهادهای پولی و مالی کنترل و نظارت شود. این فرآیند نظارت در واقع به سیستمی به نام سپاس سپرده شده است.
سامانه پرداخت الکترونیکی سیار کنترل می‌کند که چقدر پول از حساب مردم خارج و به حساب MPSها وارد شده، نقدینگی این شرکت‌ها چقدر است و این‌که آیا قوانین مبارزه با پولشویی در آنها رعایت میشود یا خیر. این سامانه مفاد آیین‌نامه نظام‌های پرداخت‌های مبتنی بر کیف پول الکترونیکی یا کیپا را اعمال می‌کند.
کیپا همان آیین‌نامه نظام‌های پرداخت‌های مبتنی بر کیف پول الکترونیکی است که توسط بانک مرکزی تدوین و به بانک‌ها ابلاغ شده است. کیف پول الکترونیکی به ابزار پولی مبتنی بر فناوری اطلاعات گفته میشود که به مردم و کسب و کارها امکان می‌دهد تا مبادلات با مبالغ خرد را با استفاده از سازوکار پردازش الکترونیکی برون‌خطی به لحاظ اتصال به زیرساخت بانکی انجام دهند.
یکی از دستورالعمل‌های جدید بانک مرکزی این است که سامانه‌های MPS حق برداشت و جابه‌جایی وجوه واریزی به حساب‌هایشان را ندارند و نمی‌توانند با استفاده از آن تسهیلات بگیرند؛ به بیان دیگر، این حساب‌ها جزو حساب‌های عادی نبوده و در سرفصل حسابی خاص تلقی می‌شوند تا از خلق پول جلوگیری شود. اگرچه امکان برداشت از حساب به دلیل تسویه‌حساب با مشتری امکان‌پذیر است و منعی در این خصوص وجود ندارد.
در کیف پول الکترونیکی وجوه می‌تواند در سه محل ذخیره شود. حالت اول پول در حساب بانکی مشتری است و ارتباط آنلاینی با بانک برقرار و همان لحظه وجه کسر میشود.
در حالت دوم، پول از بانک خارج و به کیف پول تبدیل و نزد MPS گذاشته میشود.
حالت سوم، باز هم فرد صاحب کیف پول است اما پولی نزد MPS ندارد، بلکه پولش روی چیپ یا دستگاهی مثل گوشی تلفن همراه یا تگ‌های NFC و یا کارت‌های شهروندی و مترو ذخیره میشود و مثل بلیت عمل می‌کند.
شرکت‌های پرداخت از طریق تلفن همراه می‌توانند روی هر سه این حالت‌ها سرویس ارائه دهند، اما عمده پوشش آنها روی کیف پول متمرکز یا همان حالت دوم است.