امکان مکالمه صوتی به عنوان مهم‌ترین خدمت صنعت تلفن همراه امروزه با ارائه خدمات جدید بتدریج می‌رود تا حاشیه‌نشین بزرگ این صنعت لقب بگیرد.

به گفته مدیران شبکه‌های تلفن همراه نسبت خدمات دیتا به خدمات صوتی این صنعت هم‌اکنون در جهان 80 به 20 است، یعنی 80 درصد خدمات تلفن همراه دیتا و فقط 20 درصد صوتی است که البته این نسبت در کشور ما فعلا برعکس است. این خدمات که می‌توانند در صنایع بسیار متنوع، برای توسعه بازار، با صرف هزینه بسیار‌کم ‌یا ناچیز مورد استفاده قرار گیرند، با نام خدمات ارزش افزوده (VAS) شناخته می‌شوند. خدمات ارزش افزوده بطور ساده به تمامی سرویس‌هایی گفته می‌شود که بر بستر سرویس‌های پایه مانند پیام کوتاه، پیام چندرسانه‌ای (MMS)، دیتا و USSD ارائه می‌شوند.

گذشته از این ‌که خود تلفن همراه چه کارایی‌هایی می‌تواند داشته باشد مهم‌ترین بخش ارتباطی آن مربوط به خدماتی است که از سوی اپراتورهای تلفن همراه ارائه می‌شود. یعنی اگر شرکت خدمات ارتباطی به شما سرویسی بدهد شما می‌توانید از آن استفاده کنید، اما اگر هیچ شرکتی به شما سرویس ندهد یا شما سیمکارتی داخل دستگاه خود نداشته باشید عملا گوشی شما کارایی لازم را نخواهد داشت و صرفا به یک دستگاه پخش موسیقی ‌یا کنسول بازی تبدیل می‌شود.

خدمات قابل ارائه بر روی تلفن همراه از سوی شرکت‌های ارتباطی را می‌توان به دو دسته خدمات فعلی و خدمات آینده تقسیم‌بندی کرد که به دلیل فراوانی این خدمات تنها به خدمات شاخص اشاره خواهیم کرد. لازم به ذکر است هم‌اکنون شرکت‌های ارائه خدمات تلفن همراه یا همان اپراتورهای موبایل در سراسر جهان بیش از 2500 سرویس ارزش افزوده را ‌روی نسل سوم شبکه موبایل ارائه می‌کنند، نسلی که در بسیاری از کشورهای جهان روبه‌انقراض بوده و در ایران تازه در حال تولد است.

خدمات فعلی…

سرویس مکالمه صوتی و سرویس پیامک در ایران توسط تمام اپراتورها ارائه می‌شود. سرویس پیام چندرسانه‌ایMMS نیز توسط سه اپراتور اصلی قابل ارائه است، اما عموما استقبال چندانی از این سرویس نمی‌شود.

سرویس مکالمه تصویری تنها در نسل سوم و چهارم قابل ارائه است به همین جهت اپراتور سوم آن را ارائه می‌دهد، اما شرط این است که هر دو نفر از سیمکارت‌های این اپراتور استفاده کرده و گوشی‌های هر دو نیز دارای امکان مکالمه تصویری باشد و اضافه‌ بر اینها در محل حضور هر دو نفر باید پوشش‌دهی شبکه کامل باشد.

سرویس خدمات دیتای خارج از شبکه (اینترنت همراه) هم‌اکنون توسط سه اپراتور اصلی تلفن همراه ارائه می‌شود. این سرویس در نوع پایه یا GPRS امکان استفاده از اینترنت را تا سرعت 40 کیلوبیت بر ثانیه و در نوع پیشرفته‌تر یا EDGEبین 100 تا 300 کیلوبیت بر ثانیه به مشترکان ارائه می‌کند. البته با تغییرات فنی ممکن است این سرعت‌ها کمی افزایش یابد، اما مهم چیزی است که دریافت می‌کنید. در نسل سوم یا همان 3Gسرعت انتقال دیتا می‌تواند تا حدود 20 مگابیت برسد، اما در هر حال این سرعت نیز تابع قوانین و شرایط فنی هر منطقه و اپراتور است. اپراتور سوم به عنوان تنها اپراتوری که در حال حاضر مجوز ارائه خدمات نسل سوم تلفن همراه را در اختیار دارد، ‌ادعا می‌کند می‌تواند امکان انتقال دیتا تا هشت و حتی تا 42 مگابیت بر ثانیه را هم ارائه دهد.

اما سرویس دیتای داخل شبکه که بیشتر سرویس‌های موبایل بر روی آن ارائه می‌شود با سرعت‌های بسیار بالایی قابل ارائه است و با بالاتر رفتن نسل‌های موبایل این سرعت بسیار بالاتر می‌رود. به عنوان مثال ایرانسل از سرویس نقشه مجازی خود رونمایی کرده است که در آن می‌توانید به صورت آنلاین، اما بدون اینترنت از نقشه استفاده کنید. به کمک این سرویس می‌توان در هر ساعت از شبانه‌روز از موقعیت مکانی اعضای خانواده آگاه شد. به عنوان مثال والدین می‌توانند در هر لحظه موقعیت فرزندان خود (که قبلا در فهرست قرار گرفته) را تشخیص دهند و با اطمینان‌خاطر، از وضع کودکان خود آگاه شوند ‌یا موقعیت مکانی سالمندان را معین کنند.

خدمات متنی هم می‌تواند تجربه جالبی از خدمات موبایلی باشد که شبیه پیامک است، اما با آن تفاوت دارد و لزوما دارای هزینه نیست. برای مثال مشترکان همراه اول می‌توانند کد #123* و ایرانسلی‌ها #140* یا #130* را وارد نموده تا منوی خدمات قابل ارائه در این زمینه برایشان ظاهر شود.

از سرویس‌های صوتی شامل پیام و نوای پیشواز که توسط همراه اول و ایرانسل در حال ارائه است‌ یا سرویس‌های بسیار متنوعی که بر روی خدمات پیامکی قابل ارائه است که بی‌شک تا امروز صدها پیامک مانند دعوت به بازی پیامکی‌یا نظرسنجی و مسابقه و امثال آن برایتان ارسال شده است، غافل نباشید زیرا بیشتر این پیامک‌ها حتی دریافتشان برای شما هزینه‌ دارد .

یکی دیگر از سرویس‌هایی که هر روز بر طرفداران آن افزوده شده و خدمات آن نیز افزایش می‌یابد، سرویس موبایل بانک است. البته خدماتی که بانک‌ها در این زمینه ارائه می‌دهند یکسان نیست، بعضی بانک‌ها که از سیستم انفورماتیک منسجم‌تر و به‌روزتری برخوردار هستند خدمات بهتر و متنوعی را در زمینه موبایل بانکینگ ارائه می‌دهند.

نکته مهم درخصوص استفاده از خدمات موبایل بانکینگ، بحث امنیت این نوع خدمات است. شما با استفاده از این خدمات در گوشی تلفن همراه خود عملا اطلاعات بانکی خودتان را در معرض دسترسی کسانی قرار می‌دهید که ممکن است به گوشی تلفن همراه شما دست پیدا کنند لذا باید احتیاط کامل را در این رابطه رعایت کرد و چنانچه گوشی شما مفقود ‌یا سرقت شد باید بلافاصله بانک مربوط‌ را در جریان قرار دهید.

سرویس‌های آینده

پیامک صوتی. آهنگ و فیلم پیشواز تصویری. اینترنت تا 40 مگابایت، سیستم مکان‌نمای همراه، سیستم نمایش و کنترل لوازم منزل، تلویزیون تعاملی موبایلی، بازی‌های شبکه‌ای موبایلی، پزشک همراه (که به پزشک امکان ویزیت و حتی تشخیص علائم حیاتی مثل ضربان قلب و نبض و فشار خون فرد را می‌دهد)، موسیقی زنده (که امکان حضور چند میلیون نفر را به‌صورت زنده در یک کنسرت موبایلی فراهم می‌کند) و هزاران سرویس دیگر که شاید امروز به فکر ما هم نرسد در آینده نزدیک قابل ارائه خواهند بود.

نسل چهارم(4G) تلفن همراه، خدماتی که پس از نسل سوم هم‌اکنون در حال رشد و توسعه در سراسر جهان است. این سلسله خدمات به دلیل اشکالات و اقتصادی نبودن نسل سوم با سرعت بیشتری نسبت به نسل‌های قبلی در حال رشد است. نرخ انتقال داده در این فناوری ۳۲۶ مگابیت در ثانیه برای بارگیری و ۸۶ مگابیت در ثانیه برای بارگذاری در طیف فرکانسی ۲۰ مگاهرتز است.

معنای این اعداد و ارقام آن است که حدود ۴۰۰ کاربر به صورت همزمان در یک سلول می‌توانند فعال و در عین حال متحرک باشند. در این نسل ارتباط داخل شبکه تا یک گیگابایت هم قابل ارائه است و این یعنی این‌ که شما می‌توانید کنفرانس‌های ویدئویی چندنفره بدون تاخیر و با بهترین کیفیت داشته باشید و صدها فعالیت دیگر را در حین حرکت انجام دهید.

از بین رفتن سیمکارت‌ها نیز از تغییرات آینده موبایل‌ها خواهد بود که دیگر شما در زیر یک چتر بی‌سیم هستید و نیازی به سیمکارت ندارید. راستی شما چقدر از سرویس‌هایی غیر از خدمات صوتی و پیامک استفاده می‌کنید؟ آیا به این فکر کرده‌اید که این خدمات چه تسهیلاتی برای شما فراهم خواهند کرد ؟

سعید نوری آزاد/ جام‌جم