قاچاقچیان شب عید منتظرند
مریم عسگری – دنیای اقتصاد
بازار کامپیوتر و تجهیزات دیجیتالی مدت‌هاست با خبرها و دستورالعمل‌های گوناگون به این سو و آن سو رفته است.
از مسائل و مشکلات خارجی و داخلی برای واردات و تامین کالا و همچنین تامین ارز که بگذریم، واردکنندگان این کالاها مدتی است با مشکل بزرگ‌تری در رابطه با اولویت‌بندی برخی از کالاهای کامپیوتری که هنوز تکلیف آنها برای دریافت ارز مبادلاتی و همچنین ممنوعیت یا عدم ممنوعیت ثبت سفارش مشخص نشده است، مواجهند.
به گفته واردکنندگان این ابهام در اولویت‌بندی برخی از کالاهای کامپیوتری و همچنین مشخص نبودن تکلیف ممنوعیت یا عدم ممنوعیت ثبت سفارش این کالاها که لقب لوکس را یدک می‌کشند پیامدهای نامطلوبی در بازار این کالاها به همراه داشته و خواهد داشت که ناشی از ابهام در اولویت‌بندی گروه‌های کالایی و عدم شفافیت این طرح است.
با توجه به این موضوع ما در این گزارش سعی کرده‌ایم موضوع ممنوعیت یا عدم ممنوعیت ثبت سفارش کالاهایی نظیر لپ‌تاپ، تبلت و… را پیگیری کرده و به بررسی تاثیر این موضوع بر بازار بپرداریم.
از ابهام در اولویت‌بندی تا نامشخص بودن زمان ارائه ارز مبادلاتی
اعمال اولویت‌بندی برای کالاهای حوزه کامپیوتر و دیجیتال، به ویژه برای کالاهایی نظیر لپ‌تاپ، تبلت، گوشی موبایل و… اگرچه با هدف تخصیص عادلانه ارز مبادلاتی برای واردات این کالاها انجام شده است، اما بنا به دلایلی چون نامشخص بودن تصمیمگیری در این عرصه بیش از پیش به چشم می‌آید.
مشخص نبودن زمان ارائه ارز مبادلاتی به کالاهایی که در اولویت‌های انتهایی قرار دارند و ابهام در ممنوع یا آزاد بودن ثبت سفارش برخی از کالاها نظیر لپ‌تاپ و تبلت، تغییرات گاه و بی‌گاه در اولویت‌بندی کالاها به ویژه کالاهایی که در اولویت‌ها نهم و دهم قرار دارند از موضوعاتی است که بیشتر از سایر موارد موجب اعتراض و البته سردرگمی واردکنندگان شده است.
البته ارائه ارز مبادلاتی برای کالاهایی که در اولویت هشتم قرار دارند چند روزی است که آغاز شده است و واردکنندگان گوشی موبایل می‌توانند این کالا را با ارز مبادلاتی وارد بازار کنند. تکلیف کالاهای موجود در اولویت دهم هم که مشخص است (عدم ارائه ارز مبادلاتی بابت واردات به حکم لوکس بودن آنها) اما هنوز تکلیف کالاهایی نظیر لپ‌تاپ، تبلت، تلویزیون‌های وارداتی مشخص نیست و معلوم نیست چه زمانی بابت واردات آنها ارز مبادلاتی ارائه میشود!
به گفته کارشناسان، ابهام و تعدد تصمیم‌گیری‌ها بیش از ممنوعیت ثبت سفارش باعث به هم ریختگی بازار شده است.
لپ‌تاپ، بدون ارز مبادلاتی ثبت سفارش آزاد
در این باره یک مقام مسوول در سازمان توسعه تجارت به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرده است که پس از ارائه ارز مبادلاتی به گروه‌های کالایی اولویت هشتم نوبت به اولویت نهم می‌رسد. وی گفت: ما در خواست ارائه ارز مبادلاتی به گروه نهم را داده‌ایم و احتمالا کالاهایی که در اولویت نهم قرار دارند تا قبل از عید ارز مبادلاتی را دریافت می‌کنند. وی در رابطه با تغییرات گاه و بی‌گاه در اولویت‌بندی کالاهای گروه نهم و دهم هم گفت: با توجه به نیاز بازار و همچنین درخواست واردکنندگان ما تغییرات جدیدی در اولویت‌بندی برخی از کالاها انجام دادیم تا به این ترتیب مشکل بازار رفع شود. این درحالی است که برخی فعالان بازار می‌گویند، ارائه ارز مبادلاتی برای کالاهایی مانند لپ‌تاپ که هنوز تکلیف ممنوع یا آزاد بودن ثبت سفارش آن مشخص نیست در زمستان دردی از بازار شب عید و حتی سال جدید درمان نمی‌کند، چرا که اولا مشخص نیست که تا آن زمان لپ‌تاپ در اولویت نهم باقی‌مانده و به اولویت دهم منتقل نشود و دوم اینکه از زمان اعلام ارائه ارز مبادلاتی تا تحویل آن باید پروسه‌ای طولانی طی شود، به طوری‌که ارز مبادلاتی کالاهای اولویت هشتم که قرار بود ماه گذشته به واردکنندگان تعلق گیرد، به‌تازگی به آنها ارائه شده است. به همین دلیل تاثیر ارائه ارز را در بازار کامپیوتر به این زودی‌ها نمی‌توان مشاهده کرد. همانطور که در بازار سایر کالاها مشاهده نکردیم!
ثبت سفارش کالاهای کامپیوتری آزاد یا ممنوع؟
بر اساس آنچه منابع رسمی اعلام کرده‌اند، تخصیص ارز مبادلاتی به اولویت‌های اول تا هشتم قطعی شده و ثبت سفارش کالاهای این گروه نیز آزاد است. همچنین ثبت سفارش کالاهای اولویت نهم شامل لپ‌تاپ نیز آزاد است و تنها ثبت سفارش کالاهای گروه 10 ممنوع است. به عبارتی ثبت سفارش قطعات کامپیوتری و همچنین انواع دوربین و… که در اولویت‌های میانی قرار دارند آزاد است و لپ‌تاپ هم به حکم انتقال به اولویت نهم بابت ثبت سفارش مشکلی ندارد. اما فعلا از ارز مبادلاتی برای واردات آن خبری نیست.
این در حالی است که واردکنندگان لپ‌تاپ و تبلت می‌گویند، زمانی که برای ثبت سفارش کالا اقدام می‌کنند سیستم قفل بوده و عملا ثبت سفارش مقدور نیست. به بیان ساده‌تر، گویا ثبت سفارش لپ‌تاپ تنها در بیان آزاد است! البته مسوولان سازمان توسعه تجارت ایران تاکید می‌کنند ثبت سفارش این کالا آزاد است و این کالاها که سابق براین در اولویت دهم قرار داشتند حالا در اولویت نهم قرار گرفته و آزادانه وارد بازار خواهند شد. اما کارشناسان می‌گویند، وقتی ارزی برای واردات در اختیار واردکننده قرار ندارد چگونه می‌توان کالا را آزادانه وارد بازار کرد. وقتی سیستم ثبت سفارش قفل است و نمی‌توان عملیات ثبت سفارش را انجام داد چگونه باید منتظر ورود کالای جدید به بازار کامپیوتر بود. در این باره یک مقام آگاه در سازمان توسعه تجارت به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرده است که، قفل بودن سیستم ثبت سفارش برای لپ‌تاپ تکذیب میشود و واردکنندگان می‌توانند به راحتی برای واردات لپ‌تاپ اقدام کنند. به گفته وی، ما تمام تلاش خود را در این رابطه کرده‌ایم و مشکل از بانک مرکزی است که ارز در اختیار واردکنندگان قرار نمی‌دهد. مجیدرضا حریری، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: اگر چه سازمان توسعه تجارت اعلام کرده است که واردات کالاهایی که در اولویت نهم قرار دارند ممنوع نیست و ثبت سفارش آنها نیز بلامانع است، اما وقتی ارز برای واردات در اختیار واردکننده قرار ندارد، این آزادی ثبت سفارش چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟
به گفته وی، این اتفاق گویای سیاست تاخیر در تقاضای واردات است.به عبارتی گویا همه سیستم دست به دست هم داده تا در روند واردات کالاهایی نظیر لپ‌تاپ و… اختلال و تاخیر ایجاد کنند. به گفته حریری، در حال حاضر واردکنندگانی که برای ثبت سفارش لپ‌تاپ اقدام می‌کنند موفق به این کار نمی‌شوند؛ چراکه سیستم ثبت سفارش قفل است. هیچ‌کس هم پاسخ درست و روشنی به واردکننده نمی‌دهد که علت چیست؟
وی افزود: از سوی دیگر اعلام شده است که لپ‌تاپ در اولویت نهم و تبلت همچنان در اولویت دهم قرار دارد و در نتیجه ثبت سفارش تبلت مقدور نیست. سوالی که مطرح است این است که چه کسی و بر چه اساسی تشخیص داده است که تبلت باید در اولویت دهم قرار گیرد؟
بر چه اساسی تصمیم گرفته شده است که بین تبلت و نوت بوک یک کالا در اولویت نهم و دیگری در اولویت دهم قرار گیرند. حریری افزود: گویا تنها به صرف اینکه چون تبلت جدیدتر از نوت بوک است پس لوکس تر است و باید ثبت سفارش آن ممنوع شود ،آن را در اولویت‌بندی دهم قرار داده اند. حریری افزود: متاسفانه این تصمیم‌های گاه و بی‌گاه و اشتباه به علت این است که سکان تصمیمگیری در این مورد به دست یک ارگان نیست و مراکز تصمیم‌گیر متعددی در این زمینه وجود دارد که چنین موضوعی به آشفتگی اوضاع منجر میشود و در نهایت دود همه اینها به چشم مصرف‌کننده نهایی می‌رود!
پیش‌بینی رشد قاچاق در بازار لپ‌تاپ و تبلت
چه خوشمان بیاید و چه نه ،هر جا در مقابل واردات کالا با در بسته مواجه می‌شویم و به عبارتی مشکلات وارداتی بالا می‌گیرد، قاچاق خودنمایی می‌کند. حال می‌خواهد این مشکلات وارداتی در رابطه با کالاهای کامپیوتری باشد یا آرایشی و بهداشتی و یا… به گفته کارشناسان با توجه به بالا گرفتن مشکلات وارداتی در بازار لپ‌تاپ و به خصوص تبلت شاهد رشد پدیده قاچاق در ماه‌های آینده و به ویژه در بازار شب عید خواهیم بود. در این باره بکائی، یکی از واردکنندگان تایید می‌کند با توجه به وضعیت فعلی احتمال رشد قاچاق در بازار به شدت وجود دارد. مجیدرضا حریری، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران هم با تایید این موضوع گفت، این یک احتمال قوی است که در بازار با رشد شدید قاچاق مواجه شویم و در ضمن در کنار این اتفاق با کاهش سطح کیفی کالاها مواجه می‌شویم. چراکه کیفیت کالاهایی که از مبادی غیررسمی وارد بازار میشود کنترل نمی‌شوند. اسدالله عسگراولادی، عضو اتاق ایران هم به «ایسنا» اعلام کرده است، اگرچه واردات این کالاها کند شده است و ارز مبادلاتی به آنها هنوز تعلق نگرفته است،اما واردات همچنان ادامه دارد و بعضی از آنها به صورت رسمی از محل ثبت سفارش و تامین ارز در بازار آزاد وارد و برخی از آنها نیز به صورت غیررسمی وارد می‌شوند. او ادامه داد: ثبت سفارش این کالاها به صورت محدود از طریق تامین ارز آزاد و نه ارز مرکز مبادله ارزی انجام میشود و مابقی آنها از مجاری غیررسمی وارد کشور می‌شوند.