توسعه آی‌تی آلودگی هوا را کاهش می‌دهد نه تعطیلات
م.ر.بهنام رئوف
سریال خانه سبز را با بازی مرحوم خسرو شکیبایی خاطرتان هست؟ حتما آن دیالوگ معروف او را هم به یاد دارید. «خونه باید سبز باشه، سبز.».
البته سبز عمو خسرو خانه سبز بیشتر به صفا و صمیمیت بین اعضای خانواده باز می‌گشت. خانواده‌ای که در یک آپارتمان چهار طبقه با رنگ سبز زندگی می‌کردند. جدا از صمیمیت و مهربانی آن آپارتمان سبز رنگ، اما این روزها خیلی از آپارتمان‌های نوساز هم به سمت سبز شدن رفته‌اند. این سبز اما با آن رنگ سبز تفاوت دارد. این سبز به معنی صرفه‌جویی در مصرف انرژی و به نوعی هوشمند بودن خانه‌های جدید بازمی‌گردد. فناوری‌ای که این روزها برای کاهش مصرف انرژی از یکسو و کاهش آلودگی هوا از سوی دیگر به شدت در صنعت ساخت‌وساز در حال به‌کارگیری است.
جدا از صنعت هوشمندسازی ساختمان‌ها، اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این روزها استفاده روزافزون از فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث سبز شدن بسیاری از صنایع وابسته شده است. همین موضوع باعث شده است تا یک جمله معروف شکل گرفته و گسترش یابد. رنگ آی تی سبز است.
گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات و به دنبال آن الکترونیکی و مجازی شدن بسیاری از امور در کشورهای پیشرفته علاوه بر آسان شدن کارهای اجرایی باعث کاهش اتلاف زمان از یکسو و کاهش انرژی از سوی دیگر شده است. کاهش سفرهای بی‌مورد درون شهری، دورکاری در بسیاری از مشاغل و مواردی از این دست باعث شده تا کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای درحال توسعه توجه بیشتری به فناوری اطلاعات و ارتباطات داشته باشند؛ چرا که با استفاده از آن توانسته سهم مهمی در کاهش آلودگی هوای شهر و کشور خود داشته باشند.
وقتی استفاده از آی‌تی مشکل‌ساز میشود
در ایران اما موضوع به شکل دیگری پیگیری میشود. استفاده غلط و اشتباه از این فناوری و تعریف‌های نادرست توسط مسوولان ذیربط باعث شده تا آی تی نه‌تنها در کشور ما سبز نباشد، بلکه به دنبال افزایش مراحل جدید کاری رنگ خاکستری هم به خود بگیرد. رنگی که در ماه‌های سرد سال به آسمان شهر هم پس زده و چاره‌ای جز تعطیلی‌های
پی‌در‌پی برای کاهش آلودگی پیش پای مسوولان باقی نمی‌گذارد. به‌عنوان مثال خدمات شهر الکترونیکی در دو بخش شهرداری‌ها و نیروی انتظامی نه تنها فرآیندی از کارهای کاربران را کاهش نداده، بلکه به سبب مراجعه کاربران به دفاتری که از آی تی تنها یک پسوند الکترونیکی را یدک می‌کشند باعث شده تا این کاربران مسیرهای اضافی را بین بانک‌ها، دفاتر فنی برای تهیه کپی‌های تکراری و همچنین این دفاتر به اصطلاح الکترونیکی طی کنند. این کار نه‌تنها برای کاربران صرفه‌جویی وقتی به همراه ندارد، بلکه باعث افزایش رفت و آمدهای بی مورد درون شهری شده که به دنبال آن افزایش آلودگی را به همراه خواهد داشت.
داستان اما به اینجا ختم نمی‌شود. گسترش خدمات الکترونیکی نیازمند زیرساخت‌های ارتباطی است. زیرساخت‌هایی که این روزها در تمام کشورها سعی به توسعه آن و دادن سوبسیدهای بسیار به کاربران برای پایین آوردن قیمت نهایی مصرف‌کننده میشود. در ایران اما نه تنها زیرساخت مناسب و با سرعت بالا در اختیار کاربران قرار نمی‌گیرد، بلکه هزینه مصرف‌کننده نیز به بهانه‌های مختلف رو به افزایش است. از جمله این بهانه‌ها می‌توان به افزایش قیمت پهنای باند به بهانه اختصاص نیافتن ارز مبادله‌ای یا مرجع برای تامین پهنای باند اشاره کرد.
اواسط آذرماه بود که سخنگوی مبادلات ارزی کشور خبر داد که مقرر شده بانک‌های عامل بتوانند برای 20 گروه خدماتی ارز را به نرخ مبادله‌ای ارائه دهند. چندی پس از این صحبت‌ها نیز سایت کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات از تعرفه‌های جدید در زمینه پهنای باند اینترنت خبر داد و به این ترتیب قرار بر آن شد که قیمت پهنای باند اینترنت حدود 50 تا 70 درصد افزایش پیدا کند. موضوعی که به دنبال اعتراضات گسترده فعالان صنفی برای مدتی به تعویق افتاد و قرار شد بررسی‌های بیشتری بر روی آن صورت بگیرد.
مهدی خدایی – مدیرکل روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت – که مسوولیت تهیه پهنای باند را برعهده دارد در گفت‌و‌گو با «ایسنا» در ارتباط با این موضوع می‌گوید: اینکه به اینترنت و پهنای باند چه نوع ارزی اختصاص پیدا کند تصمیمش با مراجع ذی صلاح اقتصادی مانند شورای اقتصاد است و این مراجع هستند که باید بگویند بر چه اساس این تفکیک‌ها را قائل می‌شوند.
وی ادامه داد: در حال حاضر آنچه به ما اعلام شده آن که خرید پهنای باند از خارج از کشور که در نهایت حدود 25 تا 30 درصد هزینه کاربران نهایی محسوب میشود از این پس با نرخ ارز مبادله‌ای خریدای خواهد شد. وی با بیان اینکه دلیل چرایی این کار را باید مراجع مرتبط اقتصادی تشریح کنند، یادآور شد: ما در شرکت زیرساخت پیگیری‌هایی داشتیم و هنوز این موضوع در دستور کار ما قرار دارد؛ اما درنهایت ما براساس مصوبات دولت حرکت می‌کنیم و اکنون هم آمادگی کامل داریم که اگر ارز مرجع به پهنای باند اختصاص پیدا کرد و کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات هم تصویب کرد، بار دیگر تعرفه‌های خود را کاهش دهیم.
خدایی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: شاید 70 درصد هزینه‌ای که متولیان بخش خصوصی از کاربران نهایی می‌گیرند، بابت هزینه‌هایی است که شرکت‌هایشان دارد و تنها 25 تا 30 درصد این هزینه است که بابت پهنای باند دریافت میشود و حتی اگر دولت به سمتی برود که هیچ هزینه‌ای بابت پهنای باند از شرکت‌ها نگیرد، باز تغییر چشمگیری در قیمت نهایی کاربران ایجاد نخواهد شد؛ در حالی که اگر این شرکت‌ها کمی هزینه‌های خود را پایین بیاورند و با توجه به شرایط بازار رقابتی هزینه کمتری را از مشترکان بگیرند، شاید اوضاع بهتر شود.
آی تی خاکستری
داستان قیمت اینترنت و استفاده از خدمات الکترونیکی پاشنه آشیلی است که به نظر می‌رسد این روزها دولتمردان ایرانی در استفاده و توسعه آن به نوعی مردد هستند.
به باور کارشناسان رضا تقی‌پور، آخرین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش توسعه اینترنت و افزایش سرعت استفاده از آن هیچ فعالیت مثبتی انجام نداده است. او همواره به دنبال ملی کردن اینترنت و خدمات جانبی آن مانند پست الکترونیک و موتورهای جست‌وجو بود. مواردی که اما این بار دبیر شورای‌عالی فضای مجازی به شدت با آن مخالف است. محمد سلیمانی وزیر پیشین فناوری اطلاعات و ارتباطات هم هر چند که الان نسبت به سرعت اینترنت ارائه شده به کاربران انتقاد دارد، اما در زمان
تصدی‌اش بر وزارت آی سی تی، معتقد بود که سرعت 128 کیلوبیت بر ثانیه برای دانشجویان و کاربران عادی سرعت زیادی هم بوده و با سرعت 59 کیلوبیت بر ثانیه هم کاربرانی از این دست می‌توانند فعالیت خود را انجام دهند.
از سوی دیگر عرضه و ارائه خدمات الکترونیکی شهری که می‌تواند باعث کاهش مراجعات کاربران به مراکز اجرایی باشد در تعاریف اشتباه درجا می‌زند. تاسیس دفاتر خدمات الکترونیکی نه‌تنها مشکلی در این بخش حل نکرده است، بلکه باعث افزایش هزینه‌های کاربران و اتلاف وقت آنها از یک سو و افزایش درآمد برای برخی از وابستگان نهادی ذیربط به دنبال انحصار در تاسیس این دفاتر شده است. هر چند که همگان معتقدند که رنگ آی تی سبز است، اما این شیوه استفاده از آن در کشور ما باعث شده تا رنگ آی تی خاکستری باشد که جا دارد مسوولان در تعاریف و نحوه اجرای زیرساخت‌های لازم آن تجدید نظر داشته باشند؛ چرا که در آینده نزدیک تعطیلی هم رنگ آسمان شهرمان را آبی نخواهد کرد.