چرا فروشگاههای اینترنتی رشد نمی‌کنند؟
کافی است تصمیم بگیرید با توجه به تبلیغات گسترده برای انجام کارها و فعالیت‌های خود، کالای مورد نیازتان را از طریق یک فروشگاه اینترنتی خریداری کنید.
اگر نام آن کالا را درمرورگر اینترنتی تایپ کنید و به دنبال یک فروشگاه مناسب برای خرید خود بگردید، شاهد انواع و اقسام فروشگاههای اینترنتی خواهید شد که معلوم نیست کدام یک نسبت به دیگری برتری دارند. حال فکرش را بکنید که در میان این انبوه فروشگاه اینترنتی، سایتی را انتخاب کنید که در نهایت شما را از خرید اینترنتی پشیمان کند. در حال حاضر و براساس آمار ارائه شده از سوی شرکت پست نزدیک به 8هزار فروشگاه اینترنتی در کشور مشغول فعالیت هستند. شاید همین افزایش فروشگاهای مختلف در فضای مجازی و سر درگمی کاربران برای پیدا کردن یک فروشگاه مناسب باعث شد که مسوولان این سازمان به فکرساماندهی این حوزه باشند.
اواخر مهر ماه سال گذشته بود که مرکز توسعه تجارت الکترونیکی آغاز به ثبت نام متقاضیان پروانه کسب فروشگاههای الکترونیکی و تاسیس اتحادیه صنف فروشگاههای الکترونیکی کرد. براین اساس، فروشگاههای اینترنتی، در قدم اول و برای دریافت پروانه باید از سازمان توسعه تجارت نماد اعتماد الکترونیکی دریافت می‌کردند. این اقدام در راستای طرح تحول اقتصادی، ساماندهی فروشگاههای اینترنتی و جلوگیری از فعالیت سایت‌های فروش الکترونیکی غیرقانونی صورت گرفت.
اما نزدیک به یک سال از این طرح گذشته و از مجموع 961 فروشگاه اینترنتی که اقدام به دریافت نماد اعتماد الکترونیکی کرده‌اند تنها 12 فروشگاه موفق به دریافت پروانه کسب‌و‌کار اینترنتی شده‌اند.
چه کسی مقصر است؟
از زمان مطرح شدن طرح ارائه پروانه به فروشگاههای اینترنتی و تشکیل اتحادیه برای این گروه، قرار شد مرکز توسعه تجارت الکترونیکی با همکاری اتحادیه فناوران رایانه، کسب‌و‌کارهای اینترنتی را سروسامان دهند. براین اساس باید فروشگاه‌هایی که طبق روال نماد اعتماد الکترونیکی خود را از مرکز توسعه تجارت الکترونیکی دریافت می‌کردند، برای دریافت پروانه کسب خود به سمت اتحادیه فناوران رایانه هدایت می‌شدند. اتفاقی که در حال حاضر به کندی پیش می‌رود.
سازمان توسعه تجارت الکترونیکی بی‌میلی مدیران فروشگاههای اینترنتی به دریافت نماد پروانه، عدم همکاری اتحادیه فناوران به ارائه پروانه کسب و پیچیده بودن مراحل دریافت این پروانه را از جمله دلایل کند پیش رفتن طرح خود عنوان می‌کنند.
فرانک رازقی اسکویی، قائم مقام مرکز توسعه تجارت الکترونیک، در این خصوص می‌گو‌ید:« در قدم اول هدف ما تشکیل یک اتحادیه کشوری برای فعالان فروشگاههای اینترنتی بود و برای رسیدن به این هدف نیز باید فعالان این بخش مکانی برای دریافت پروانه داشته باشند که در همین راستا اتحادیه فناوران رایانه تهران را به عنوان اتحادیه همگن برای دریافت پروانه کسب فعالان این بخش معرفی کردیم. اما متاسفانه به دلیل نگاه سنتی این اتحادیه از مجموع 961 فروشگاه اینترنتی که نماد اعتماد دریافت کرده‌اند در حال حاضر تنها 12 فروشگاه موفق به دریافت پروانه کسب شده‌اند.»
به گفته وی، نگاه سنتی و قدیمی اتحادیه به اینکه باید فروشگاههای اینترنتی مکان فیزیکی داشته باشند، کمی این طرح را دچار مشکل کرده است. این در حالی است که طبق قانون ذات فعالیت‌های مجازی مخالف این دیدگاه است. قائم مقام مرکز توسعه تجارت الکترونیک تصریح می‌کند که برای حل این مشکل و تشکیل سریع اتحادیه فروشگاههای اینترنتی شاید از این به بعد از اتحادیه‌های مختلف در سراسر کشور بخواهیم که خودشان به فعالان اینترنتی در حوزه کاری خود پروانه ارائه کنند.
در مقابل اظهارنظر سازمان توسعه تجارت الکترونیکی که کندی تشکیل اتحادیه فروشگاههای اینترنتی را به نگاه سنتی اتحادیه فناوران رایانه اراتباط می‌دهد سید مهدی میر مهدی، رییس اتحادیه فناوران رایانه تهران، می‌گو‌ید: «برای تشکیل اتحادیه فروشگاههای اینترنتی مسوولیت‌هایی بر دوش سازمان توسعه تجارت الکترونیکی و اتحادیه گذشته شده که مسوولیت ما ارائه پروانه به فعالان این بازار است و تا آنجا که من اطلاع دارم تمام فروشگاه‌هایی که از طریق این مرکز به اتحادیه معرفی شده‌اند بلافاصله پروانه کسب گرفته‌اند.» وی در ادامه می‌افزاید: «اتحادیه هیچ نگاه سنتی برای ارائه پروانه به فعالان اینترنتی ندارد و هر فردی با هر شغلی و در هر مکانی که باشد می‌تواند بعد از مراجعه به سازمان توسعه تجارت الکترونیک و دریافت تاییدیه به اتحادیه فناوران برای دریافت پروانه مراجعه کند. هم اکنون نیز به جز 12 پروانه صادر شده برای فعالان این بازار 35 فروشگاه هم در لیست انتظار دریافت پروانه هستند که به زودی پروانه آنها نیز صادر میشود.» به باور میرمهدی در حال حاضر مهم‌ترین مانع برسر تشکیل اتحادیه فروشگاههای اینترنتی عدم اطلاع‌رسانی و عدم وجود یک اهرم فشار روی فعالان این بازار برای دریافت پروانه است.
رییس اتحادیه فناوران رایانه تهران، تصریح می‌کند که این اتحادیه 7 راهکار برای ساماندهی هرچه سریع‌تر فروشگاههای اینترنتی درکشور به سازمان توسعه تجارت الکترونیکی ارائه داده است که تاکنون این سازمان واکنشی به این راهکارها نشان نداده است. وی تاکید می‌کند که سازمان توسعه تجارت الکترونیکی نباید کوتاهی خود را در این بخش به گردن بخش خصوصی بیندازد.
استقبالی که نیست
در مقابل اختلاف نظرهای مختلف میان سازمان توسعه تجارت و اتحادیه فناوران، به گفته کارشناسان اینترنتی عدم استقبال فعالان فروشگاهای اینترنتی بعد از دریافت نماد اعتماد به اخذ پروانه نیز از دیگر دلایل کند پیش رفتن شکل‌گیری اتحادیه فروشگاههای اینترنتی است. اسکویی در خصوص دلیل عدم استقبال فعالان فروشگاه اینترنتی به دریافت پروانه می‌گو‌ید: «یک فروشگاه فیزیکی برای فعالیت خود مجبور به دریافت پروانه کسب است و در صورت نداشتن این پروانه از سوی مراجع قضایی دستور به پلمب آن فروشگاه داده میشود، اما این شرایط برای فروشگاههای مجازی وجود ندارد یعنی در حال حاضر فروشگاهای اینترنتی به همان نماد اعتماد الکترونیکی اکتفا می‌کنند و بر این باور هستند که با همین نماد می‌توانند اعتماد مشتریان خود را کسب کنند و دیگر نیازی به دریافت پروانه ندارند.» وی در ادامه می‌افزاید: «اما این شرایط و سامان پیدا نکردن این بازار قطعا به ضرر فعالان اصلی فروشگاههای اینترنتی تمام خواهد شد؛ چرا که هر چه تعداد فعالان این بخش روشن و واضح باشد اعتماد مردم به این گروه بیشتر و استقبال مردم از خرید اینترنتی افزایش پیدا خواهد کرد. اما متاسفانه فعالان این بازار به این نکات اشراف ندارند و فکر می‌کنند همان نماد اعتماد برای ادامه فعالیتشان در بازار کافی است.»
محمود بشاش، محقق و کارآفرین حوزه وب نیز دلیل عدم استقبال فروشگاههای اینترنتی به دریافت پروانه کسب را به عدم اطلاع رسانی و تبلیغات مناسب ارتباط می‌دهد و می‌گو‌ید: «خیلی از طرح ها فقط به دلیل اینکه خوب معرفی و اطلاع رسانی نمی‌شوند یا در تدوین آنها از تاثیرگذاران اصلی مانند صاحبان کسب‌و‌کارهای آنلاین، نظرخواهی نمی‌شود، به طور ناخودآگاه مورد بی توجهی یا حتی مقاومت مدیران سایت‌ها قرار می‌گیرد.»
به باور وی در این بخش باید یک مدیریت هوشمند به اجرا در بیاید. برای مثال اگر فرآیند دریافت مجوز خیلی ساده باشد، در کشور قشر جوان زیادی وجود خواهد داشت که وسوسه خواهند شد که یک وب سایت فروش آنلاین راه‌اندازی کنند، چون فکر می‌کنند کار بسیار ساده‌ای است و به راحتی هم مجوز و درگاه آنلاین در اختیارشان خواهد بود، ولی مدیریت یک فروشگاه آنلاین خیلی فراتر از این موارد هست و شکست خوردن در این کار به راحتی اتفاق می‌افتد و معضلات زیادی ایجاد خواهد شد. همچنین مصرف کننده ها هم دچار بی اعتمادی خواهند شد. از طرف دیگر، ساده بودن روند دریافت مجوز و شروع یک وب‌سایت فروش آنلاین، برای کسانی که احتمالا به دنبال سوءاستفاده هستند هم راه را باز خواهد گذاشت. پس باید مدیریت این موضوع (نه محدودیت بی‌دلیل) حتما باعث رونق این فعالیت خواهد شد.