موانع صادراتی در صنعت لوح فشرده ایران
سونیتا سراب‌پور: تولیدکنندگان لوح فشرده، فرآیند طولانی کسب مجوز و مسوولان وزارت ارشاد، عدم همکاری گمرک را موجب بروز مشکلات در این صنعت می‌دانند.
«کشور در زمینه تولید CD و DVD به خودکفایی رسیده است.» این ادعایی است که اکثر فعالان بازار تولیدکنندگان لوح فشرده در کشور مطرح می‌کنند. این گروه برای اثبات ادعای خود نیز به کاهش واردات این محصول به کشور و آمار اتاق بازرگانی تهران اشاره می‌کنند. براساس این آمار حجم واردات انواع لوح فشرده در کشور طی ۱۰ماهه اخیر تا سیزده برابر نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. همچنین به گفته فعالان این بازار به دلیل استفاده کارخانجات تولید لوح فشرده در کشور از مجهزترین دستگاه‌ها واستفاده از نیروی انسانی ارزان‌تر نسبت به سایر کشورها این کارخانجات توانایی برطرف کردن نیاز بازار جهانی را نیز دارند. اما این شرایط درحالی است که به دلیل برخی موانع صادراتی ظرفیت خط تولید لوح‌های خام و تکثیر لوح‌های پرشده کارخانه‌های ایرانی خالی مانده است.
وزارت ارشاد و گمرک، مانع صادرات
براساس آمار اتحادیه صنایع لوح‌های فشرده، در حال حاضر سه کارخانه در زمینه تولید لوح فشرده خام و حدود ۲۱ کارخانه در بخش تکثیر لوح فشرده پرشده فعالیت می‌کنند. این کارخانجات توانایی تولید 500 میلیون لوح فشرده در سال را دارند، اما با توجه به ظرفیت بالای این کارخانجات به تولید و تکثیر، صادرات دیسک‌های پرشده تنها مستلزم ارائه مجوز از سوی مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد و همکاری گمرک است. هرچند طی سال‌های گذشته این دو نهاد وعده‌هایی برای تسهیل صدور مجوز و صادرات این محصول از طریق گمرک داده‌اند، اما به گفته مسوولان اتحادیه تولیدکنندگان لوح‌های فشرده، این وعده‌ها هنوز به واقعیت تبدیل نشده است. مسیح کشاورز، دبیر اتحادیه تولیدکنندگان لوح‌های فشرده، درخصوص وضعیت صادرات لوح فشرده می‌گوید: «در حال حاضر ماشین‌آلات کارخانجات فعال در تولید لوح فشرده خام یا تکثیر لوح‌های فشرده پر، از بالاترین تکنولوژی‌های روز دنیا بهره می‌برد. با توجه به این شرایط کارخانجات توانایی پاسخگویی به نیاز بازارهای داخلی و خارجی را دارند اما به دلیل موانع صادراتی آن هم در بخش تکثیر لوح‌های فشرده پر شده نیمی از ظرفیت این کارخانه‌ها بدون استفاه باقی مانده است.» به گفته وی در حال حاضر درخواست برای تکثیر لوح‌فشرده پر شده از کشورهای مختلف و مخصوصا کشورهای منطقه بسیار بالا است که به دلیل ممیزی‌های وزارت ارشاد و همچنین عدم همکاری گمرک بدون استفاده مانده است. وی در ادامه می‌افزاید: «کارخانجات ما از کشورهایی مانند ترکیه، عراق و بیشتر کشورهایی که از نظر فرهنگی و اسلامی به ما نزدیک هستند برای تکثیر لوح‌های فشرده پر شده محصولاتشان درخواست‌های بالایی دارند، اما متاسفانه به دلیل اینکه این محصولات درگیر پروسه بررسی از سوی وزارت ارشاد می‌شوند و مراحل ارائه مجوز به آنها زمان زیادی را می‌طلبد در نهایت بسیاری از فعالان این بازار مشتریان خود را از دست می‌دهند.»
به گفته کشاورز، تاکنون اتحادیه جلسات مختلفی با مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد داشته است که در این جلسات نیز قول‌هایی داده شده اما تا کنون این قول ها به مراحل اجرا نرسیده است. وی تاکید می‌کند که شاید نگرانی وزارت ارشاد و سختگیری آنها در خصوص محتوای محصول تکثیر شده منطقی باشد اما ما این اطمینان را داده‌ایم که روی محتوای مغایر با فرهنگ ایرانی و اسلامی کار نخواهیم کرد.
در همین زمینه مهدی اصغری، مدیرعامل و رییس هیات‌مدیره شرکت فورتکس، اعلام می‌کند که برخی از فعالان این بازار به دلیل مشکلات برای ارائه مجوز به تکثیر محتوای مشتریان خارجی، تلاش برای صادرات در این زمینه را فراموش کرده و تمرکز خود را روی بازار داخلی گذاشته‌اند. وی در ادامه می‌گوید: «هم‌اکنون به دلیل توانایی بالای کارخانه‌های ایرانی در تولید و تکثیر با کیفیت انواع لوح‌های فشرده، ایران در این بازار جایگاه اول را به خود اختصاص داده است، اما به دلیل مشکلاتی که با آن روبه‌رو هستیم بسیاری از فعالان صادرات لوح‌های فشرده پر شده را فراموش کرده‌اند وسعی دارند با توجه به سفارش‌های بازار داخلی روزگار بگذرانند.» به گفته وی به دلیل طولانی و پیچیده بودن مراحل دریافت مجوز برای تکثیر و صادرات لوح فشرده پر شده به خارج از کشور چندان توجیه ندارد که فعالان این بازار وارد این مقوله شوند.
وزارت ارشاد: تمام تلاشمان را انجام داده‌ایم
درحالی که فعالان بازار تولید و تکثیر انواع لوح فشرده در کشور ممیزی‌های اعمال شده از سوی وزارت ارشاد و در مراحلی عدم همکاری گمرک را مانع اصلی رشد صادرات در این بخش عنوان می‌کنند اما مسوولان وزارت ارشاد اعلام می‌کنند که تمام همکاری خود را برای رشد صادرات در این بخش انجام داده‌اند.
حسن علیزاده، رییس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال، با ابراز تعجب از انتقاد برخی فعالان تولید انوع لوح فشرده به فعالیت‌های نهاد مطبوعش می‌گوید: «شاید دوستان کمی کم‌لطفی می‌کنند چرا که باید بگویم ما خودمان مشوق این افراد برای گسترش صادرات در این بخش بوده‌ایم. در واقع از آنجا که کشور در بخش تکثیر حامل‌های دیجیتال نسبت به سایر کشورها و حتی چین دارای مزیت نسبی است ما تمام تلاش خود را برای فراهم کردن شرایط تکثیر محتوای خارجی در کشور و صادرات مجدد آن به مقصد انجام می‌دهیم.» وی در ادامه می‌افزاید: «اما برای این کار یکسری مقدمات نیاز است، اول اینکه ما باید مطمئن شویم محصولی که برای تکثیر و ارد کشور میشود و مجدد به مقصد صادر میشود در داخل کشور تکثیر نشود. چرا که فرآیند توزیع یک محصول برای مخاطب داخلی با خارجی کاملا متفاوت است. همچنین نمی‌توان این اجازه را داد که هر محتوایی چون قرار است برای کاربر خارجی تکثیر شود، در داخل کشور امکان تکثیر شدنش وجود داشته باشد.» وی تاکید می‌کند که با توجه به تمام حساسیت‌های موجود در تکثیر لوح‌های فشرده با محتوای خارجی اما وزارت ارشاد تمام همکاری خود را با فعالان این بازار داشته است و حتی این نهاد با کم رنگ کردن برخی از خط قرمزها در توزیع یک محصول، سعی کرده دست فعالان این بازار را در تکثیر محتوای خارجی و صادرات آن باز بگذارد. علیزاده تاکید می‌کند که به جز ارائه مجوز از سوی وزارت ارشاد فعالان این بازار برای عملیات صادرات خود نیاز به همکاری گمرک کشور نیز دارند که هنوز این بخش آمادگی خود را در این زمینه اعلام نکرده است. رییس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال تصریح می‌کند که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حل مشکل فعالان این بازار نامه‌ای به وزیر وزارت اقتصاد نیز ارسال کرده و وزیر اقتصاد نیز نامه‌نگاری‌های لازم را با مسوولان گمرک داشته است اما تاکنون و بعد از گذشت تقریبا 8 ماه هنوز مسوولان گمرک جواب روشنی برای برپایی حتی یک جلسه اولیه برای مطرح شدن مشکلات این بخش نداده‌اند. به باور وی در صورت پاسخ روشن از سوی گمرک و نظام‌مند شدن فرآیند تکثیر لوح‌های فشرده با محتوای خارجی، جلوی تخلفات در بازار داخلی ازجمله تکثیر غیرمجاز محصولات خاص نیز گرفته خواهد شد.