محسن قدمیاری – روزنامه شرق :  در ابتدای ورود اینترنت به کشور در سال ۱۳۶۸، بحثی میان پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات) به عنوان متولی ورود اینترنت و مخابرات مطرح بود که نشان از مخالفت شدید مسوولان مخابرات با ورود اینترنت به ایران داشت چراکه آنها کوشش می‌کردند شبکه‌ای محدود‌تر به نام X25 را راه‌اندازی کنند و می‌گفتند هر نوع فعالیت شبکه‌ای، باید تحت همین شبکه انجام شود. 

اما در تمام این سال‌ها، نه تنها اینترنت رو به افول نگذاشت، بلکه هم‌اکنون دو‌میلیارد نفر در جهان کاربر اینترنت هستند که پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال ۲۰۲۰ به پنج‌میلیارد نفر هم افزایش یابد. در کشور ما نیز 5/36‌میلیون کاربر وجود دارد که بیشترین تعداد در بین کشورهای منطقه است. نخستین بار مفهوم «شبکه ملی اینترنت» در مرداد ماه 1385 توسط حوزه فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات ارایه شد و طبق برنامه‌ریزی زمانبندی شده، چارچوب کلی این شبکه طراحی و تعیین و قرار شد شبکه ملی اطلاعات به عنوان تکلیف در برنامه پنجم توسعه، در کل کشور پیاده‌سازی شود. با توجه به گستردگی طرح این امر در سه فاز زمان‌بندی شد که قرار بود فاز نخست شبکه ملی اطلاعات تا پایان شهریور امسال عملیاتی ‌شود. در این فاز پهنای باند داخل با پهنای باند خارج برای مباحث امنیتی از هم تفکیک می‌شود تا بتوان کارهایی که مبدأ و مقصد آنها در داخل هستند را از داخل مدیریت کرد. همچنین قرار است فاز دوم شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال 92 اجرایی ‌شود. هدف فاز دوم شبکه ملی اطلاعات؛ ایجاد مراکز داده در کشور توسط بخش خصوصی و دولتی در انتقال عمده مراکز میزبانی به داخل کشور است. و در فاز سوم شبکه ملی اطلاعات هم تکمیل دسترسی، ارتقای پهنای باند و مباحث دیگر قرار است انجام پذیرد. اینترنت در دنیا به یک کلمه خاص تبدیل شده است و اگر از عموم مردم در خصوص مفهوم اینترنت بپرسید، در یک تعریف ساده می‌گویند اینترنت شبکه‌ای است که کامپیوترهای دنیا را به هم متصل می‌کند. اگر کمی تخصصی‌تر به «Internet» نگاه کنیم می‌توان چنین گفت: اینترنت سامانه‌ای جهانی از شبکه‌های رایانه‌ای به هم پیوسته‌ است که از پروتکل مجموعه پروتکل اینترنت برای ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر اینترنت، شبکه شبکه‌هاست که از‌ میلیون‌ها شبکه خصوصی، عمومی، دانشگاهی، تجاری و دولتی در اندازه‌های محلی و کوچک تا جهانی و بسیار بزرگ تشکیل شده ‌است که با ارایه وسیعی از فناوری‌های الکترونیکی و نوری به هم متصل شده‌‌اند. اینترنت در برگیرنده منابع اطلاعاتی و خدمات گسترده‌ای است که برجسته‌ترین آنها وب جهان‌گستر و پست الکترونیکی هستند. سازمان‌ها، مراکز علمی و تحقیقاتی و موسسات متعدد، نیازمند دستیابی به شبکه اینترنت برای ایجاد یک وبگاه، دستیابی از راه دور وی‌پی‌ان، انجام تحقیقات یا استفاده از سیستم پست الکترونیکی، هستند. بسیاری از رسانه‌های ارتباطی سنتی مانند تلفن و تلویزیون نیز با استفاده از اینترنت تغییر شکل داده‌اند یا مجددا تعریف شده‌اند و خدماتی جدید همچون صدا روی پروتکل اینترنت و تلویزیون روی پروتکل اینترنت ظهور کردند. انتشار روزنامه نیز به صورت وبگاه، خوراک وب و وب‌نوشت تغییر شکل داده‌ است. اینترنت اشکال جدیدی از تعامل بین انسان‌ها را از طریق پیام‌رسانی فوری، تالار گفت‌وگو و شبکه‌های اجتماعی به وجود آورده‌است. در اینترنت هیچ نظارت مرکزی چه بر امور فنی و چه بر سیاست‌های دسترسی و استفاده وجود ندارد. هر شبکه تشکیل‌دهنده اینترنت، استانداردهای خود را تدوین می‌کند. تنها استثنا در این مورد دو فضای نام اصلی اینترنت، نشانی پروتکل اینترنت و سامانه نام دامنه است که توسط سازمانی به‌نام آیکان مدیریت می‌شوند. وظیفه پی‌بندی و استاندارد‌سازی پروتکل‌های هسته‌ای اینترنت، IPv4 و IPv6 بر عهده گروه ویژه مهندسی اینترنت است که سازمانی بین‌المللی و غیرانتفاعی است و هر فردی می‌تواند در وظایف‌شان با آن مشارکت کند. به غیر از اینترنت ما دو مفهوم دیگر در این راستا نیز داریم که می‌توان به‌طور کلی چنین گفت: اینترنت و اینترانت و اکسترانت 

شباهت‌ها: دارای ضوابط استانداردی هستند 

(TCP/IP) در کل هر سه از چهار لایه مربوطه استفاده می‌کنند. برای شناسایی ماشین مقصد و سایر کامپیوترها و ایجاد ارتباط با آنها از کد شناسه IP استفاده می‌کنند. به دلیل استفاده هر سه از یک سیستم نما‌گذاری هر سه می‌توانند از یک برنامه‌های مشترک استفاده کنند. 

تفاوت‌ها: اینترنت: اینترنت شبکه کاملا وسیع و آزاد است که از تعداد زیادی شبکه‌های خصوصی و عمومی تشکیل شده است. منابع در اینترنت برای عموم آزاد است و کاربران می‌توانند صفحات وب را مشاهده کنند. 

اینترانت: اینترانت یک شبکه خصوصی است که یک سازمان بر آن نظارت دارد. در اینترانت فقط اطلاعاتی که سازمان قرار داده است قابل دسترسی است و ارتباطی با بیرون ندارد.  

اکسترانت: اکسترانت یک اینترانت است که به طور کاملا خصوصی اداره می‌شود. اکسترانت‌ها برای اینکه بتوانند اینترانت را گسترش دهند به کاربران خود اجازه می‌دهند از اینترنت نیز از راه‌های مطمئن دسترسی داشته باشند. در واقع اینترانت و اکسترانت را می‌توان یک شبکه با تمامی مشخصات شبکه اینترنت دانست با توانایی سرویس‌دهی مشابه شبکه اینترنت اما با مالکیتی خاص. بنابراین هر نامی که برای این شبکه بگذاریم، شبکه اینترنت ملی، شبکه اطلاعات ملی و… باز هم شبکه‌ای است مشابه شبکه اینترنت که می‌توان تمام سرویس‌های موجود در شبکه اینترنت را ارایه کرد، بنابراین شبکه ملی اطلاعات حرکتی است برای ارایه سرویس‌های اینترنتی با کیفیتی بهتر، با هزینه‌ای کمتر و بدون وابستگی به ساختار شبکه‌های کشور‌های خارجی و کلی مزایای دیگر و البته با حفظ دسترسی به شبکه اینترنت جهانی.