یک سال با بازار موبایل؛ نوسانات نرخ ارز و تعویض قدیمی‌ها
م.ر.بهنام رئوف – سال 91 سال پر فراز و نشیبی برای بازار تلفن همراه بود. سالی که در آن قیمت گوشی‌های تلفن همراه جهشی صددرصدی داشت و باعث شد گوشی‌هایی که تا پیش از آن با قیمتی متعادل و نزدیک به قیمت‌های جهانی در بازار توزیع می‌شدند به یکباره چند برابر قبل قیمت خورده و روانه ویترین مغازه‌ها شوند.
اتفاقات بازار تلفن همراه در سال 91 اما با کاهش تعرفه واردات شروع شد. تعرفه ای که هفت سال قبل از آن به بهانه تولید تلفن همراه در کشور به یکباره از 4 درصد به 60 درصد افزایش یافته و بازار این کالا را با شوک روبه‌رو کرده بود، این بار اما بعد از پیگیری‌های بی‌شمار واردکنندگان به 10 درصد کاهش یافت. البته یک سال و نیم قبل از این کاهش هم از 60 درصد به 25 درصد کاهش یافته بود.
این بار اما بعد از مدت‌ها واردکنندگان قانونی توانستند نفسی تازه کنند. آنها با ارز مرجع کالاهای خود را وارد می‌کردند و کاهش تعرفه و در اختیار داشتن امتیاز ارز مرجع باعث شده بود تا بتوانند فاصله چشمگیری از قاچاقچیان بازار پیدا کنند. افزایش یکباره قیمت‌ها اما تنها رخداد سال گذشته بازار تلفن همراه نبود. این افزایش تبعات سنگینی برای فعالان قدیمی این بازار به همراه داشت. فعالانی که سال‌ها برای کاهش تعرفه غیر منطقی این کالا تلاش کرده بودند و ادامه فعالیتشان در آن سال‌ها تنها به امید کاهش تعرفه واردات در سال‌های بعد بود این بار اما با افزایش نرخ ارز با کاهش نقدینگی مواجه شدند. همین امر باعث کاهش واردات کالا از سوی آنها شد که این مهم به مذاق تولیدکنندگان و صاحبان برندهای جهانی خوش نیامد. در نتیجه بعد از مدتی کوتاه تعویض‌ها در بین نمایندگان فروش و خدمات پس از فروش در بازار آغاز شد. به این ترتیب بود که نام‌های باسابقه و کهنه کار در بخش گارانتی و خدمات پس از فروش عطای بازار موبایل را به لقایش بخشیدند و تازه کارها وارد این بازار شدند.
کدام گوشی‌ها پرفروش بودند؟
بد نیست در ابتدا نگاهی بیندازیم به پرفروش‌ترین گوشی‌های یک سال گذشته. سال گذشته از هر نظر، سال سامسونگ بود. تولیدکننده‌ای که با سرلوحه قرار دادن استراتژی نوکیا اقدام به تولید و عرضه مدل‌های مختلف در بازار کرد. سامسونگی‌ها مدعی بودند که برای هر بودجه و هر فردی می‌خواهند یک گوشی هوشمند بسازند و این کار را هم کردند. همین امر باعث شد تا به عنوان برند مطرح سال گذشته قلمداد شوند.
در بین گوشی‌های این برند، اما دو مدل بیشتر از سایر مدل‌ها توجه کاربران را به خود جلب کرد. گلکسی اس 3 و گلکسی نت 2 مدل‌هایی بودند که باعث شدند اسم سامسونگ در یک سال گذشته بیش از پیش در بین کاربران تلفن همراه مطرح شود. البته در این میان گلکسی نت هم فروش خوبی داشت. به جز این چند مدل سایر مدل‌های خانواده گلکسی و همچنین گوشی‌های دو سیم کارته این برند هم در سال گذشته فروش خوبی داشتند. بعد از سامسونگ اما شاید بتوان سونی را به عنوان پرفروش‌ترین مدل در بازار لحاظ کرد. البته این مهم در مورد بازار ایران است؛ چرا که در بازارهای جهانی رقابت بیشتر بین سامسونگ و اپل است. اما در ایران از آنجا که به تعبیری بالغ بر 55 درصد از گوشی‌های به فروش رفته در یک سال گذشته در شاخه گوشی‌های هوشمند محسوب می‌شوند، سونی و پس از آن اچ تی سی با عرضه مدل‌های متنوع توانستند خودی در بازار نشان دهند. نئوال و اس از خانواده اکسپریا سونی در کنار مدل‌های وان ایکس و گوشی‌های خانواده دیزایر از برند اچ‌تی‌سی توانستند فروش قابل توجهی را در بازار ایران تجربه کنند. ال‌جی هم که قرار است برای سال جدید مدل‌های متنوعی را روانه بازار کند، اما سال گذشته تنها توانست با خانواده اپتیموس خود اندکی در بازار ایران فعالیت داشته باشد. L9 از جمله پرفروش ترین گوشی‌های ال جی در بازار ایران بود.
نوکیا آغازگر تغییر
بحث تعویض خدمات پس از فروش در بازار تلفن همراه در سال گذشته با یک خبر ناگهانی در بازار آغاز شد. تقریبا اوایل سال جاری بود که خبری مبنی بر توقف فعالیت دفتر نوکیا در ایران منتشر شد. خروج رسمی نوکیا از بازار ایران که البته در آن زمان دلیلش مسائل مربوط به تحریم اعلام شد اولین تغییر در بازار تلفن همراه بود. اما بعدها و با انتشار اخبار مشکلات مالی نوکیایی‌ها مشخص شد که تعطیلی دفتر نوکیای ایران بیشتر به دلیل مشکلات مالی‌ای بود که این شرکت با آن دست به گریبان بود و در حقیقت این تعطیلی در راستای یکسری تغییراتی بود که نوکیا در تمام دفاتر نمایندگی‌های خود در سراسر جهان به وجود آورد. چند سالی بود که نوکیا اقدام به ارائه یک گارانتی واحد در کل کشور کرده بود اما با خروج دفتر رسمی این برند از بازار ایران، گارانتی واحد نیز از میان رفت و وظیفه خدمات پس از فروش این برند در اختیار سه واردکننده رسمی آن قرار گرفت. الوطنی، کمال الکترونیک و ارکان ارتباطات اکنون فروشندگان و ارائه‌دهندگان خدمات پس از فروش نوکیا در بازار ایران هستند.
ظهور پادشاهی جدید
تاج گذاری سامسونگ در بازار جهانی البته به اعتقاد بسیاری مدیون کپی کاری‌های تکنولوژیکی این چشم بادمی‌ها از آمریکایی‌ها و کپی کاری‌های استراتژیکی از فنلاندی‌ها بوده است. به هرحال سامسونگ توانست با عرضه مدل‌های متنوع در قیمت‌های مختلف سهم بالایی از خریدهای سال گذشته بازار تلفن همراه را از آن خود کند.
افزایش سهم سامسونگ در بازار ایران اما مدیون نماینده کهنه کار این برند یعنی پارس مایکروتل بود. شرکتی که پیش تر با نام پارس ایراتل نماینده خیلی قدیمی نوکیا در ایران بود، اما بعد از بی وفایی نوکیایی‌ها با تغییر در نام خود به کمک سامسونگ رفت. هر چند که این شرکت هم اکنون نیز نماینده سامسونگ در بازار ایران است اما عطش آن به نماینده انحصاری بودن از یک سو و افزایش نمایندگان فروش سامسونگ در ایران از سوی دیگر باعث شد تا اکنون نام مایکروتل در کنار یک برند تازه کار دیگر به نام هوواوی هم قرار گیرد. برندی تازه کار و تشنه بازار ارتباطات که درست قدم در راه جاه طلبی‌های سامسونگ گذاشته و پیش بینی میشود که در آینده نزدیک جای او را بگیرد. به هر حال اکنون بعد از پارس مایکروتل، شرکت سامتل دیگر نماینده سامسونگ در بازار ایران است.
خروج یک کارکشته قدیمی
از دیگر شرکت‌های فعال در بازار تلفن همراه ایران که در چند سال گذشته تقریبا نامش در کنار بسیاری از برندهای تولید کننده آمده بود، پارس کامتل بود. این شرکت اما اکنون فعالیتی در بازار ندارد. پارس کامتل فعالیت خود را با عرضه و گارانتی گوشی‌های سونی اریکسون آغاز کرد، بعد از آن به سراغ اچ تی سی رفت و بعدها ال‌جی را نیز به سبد کالای خود اضافه کرد. مدتی در تکاپو برای عرضه گوشی‌های زدتی‌ای در بازار بود و حتی در یک بازه زمانی چند ماهه خدمات پس از فروش گوشی‌های آی‌فون را هم ارائه می‌داد. اما این شرکت به تدریج تمام برندهای خود را از دست داد که آخرین آنها سونی بود. سونی که سال گذشته و در ابتدای سال میلادی 2012 جدایی خود را از اریکسون سوئدی رسما اعلام کرد بعد از مدت‌ها بلاتکلیفی در بازار ایران، شریکی جدید انتخاب کرد با نام آرمان همراه آرین. برندی که می‌خواهد گوشی‌های اچ‌تی‌سی را نیز در بازار عرضه کند.
باز هم تعویض برای قرمزها
ال‌جی که اکنون در بین سایر برندهای تلفن همراه در رتبه‌های چهار و پنجم جهانی در مناطق مختلف قرار گرفته است، اما از ابتدای حضورش در بازار ایران همواره با تغییر در نماینده فروش و خدمات گارانتی روبه‌رو بود. گلدیران، مادیران و پرشین تلکام به ترتیب در بازه‌های مختلف نمایندگان این برند بودند. بعد از آن پارس کامتل به سراغ ال‌جی آمد، اما دیری نپایید که ال‌جی تصمیم گرفت در کنار آن شرکت یاس را هم قرار دهد. بعد از کاهش فعالیت پارس کامتل در این بخش شرکتی جدید تاسیس شد که تشابه اسمی‌اش با پارس کامتل شایعات وابستگی آن را با این شرکت قوت بخشید. پارس ماناتل نماینده بعدی ال‌جی بود. البته این شرکت بعد از چند ماه خود را در بازار به نام ماناتل پارس معرفی کرد تا شاید با این کار بتواند جلوی شایعات به وجود آماده بایستد. اکنون اما ال‌جی یک نماینده جدید دیگر هم در بخش گوشی‌های خود افزوده است.
مدیاپردازش جدیدترین نماینده این شرکت در ایران است. ال‌جی نیز هم اکنون مانند دیگر رقیب هم وطنش گارانتی یکسان و تحت نام ال‌جی را در بازار ایران ارائه می‌دهد و به این ترتیب راهی که نوکیا در بخش خدمات پس از فروش آغاز کننده آن بود اکنون توسط دو برند معروف کره‌ای ادامه یافته است. وظیفه خدمات پس از فروش ال‌جی اکنون بر عهده مادیران است.
جدا از برندهای اصلی بازار، اما اکنون برندهای دیگر موجود در بازار به دلیل سهم پایینی که دارند همگی در یک گروه لحاظ می‌شوند. اچ تی سی، هوواوی، موتورولا و آی‌فون. گوشی‌های اچ‌تی‌سی هم‌اکنون توسط دو شرکت یاس و پرشین سلوکام توزیع می‌شوند. البته آرمان همراه آرین هم در آینده گوشی‌های اچ‌تی‌سی را عرضه خواهد کرد.