رشد استفاده از اینترنت در انتخابات در جهان
سونیتا سراب‌پور – دنیای اقتصاد : این روزها اینترنت و تحولات شگرف دنیای دیجیتال، بسیاری از حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… را با تغییرات بزرگی همراه کرده است. عالم سیاست نیز به دور از این تحولات نمانده، به طوری که حالا سیاستمداران سنتی به دنبال رشد استفاده اینترنت در میان جوانان و بزرگسالان مجبور به روی آوردن به این دنیا و همگام شدن با آن شده‌اند.
بسیاری از آنها با راه‌اندازی سایت‌های اینترنتی مخصوص خود در زمان انتخابات یا حضور در شبکه‌های اجتماعی به راحتی با شهروندان خود ارتباط برقرار کرده و با کمترین هزینه از خواسته‌های یکدیگر با خبر می‌شوند.
در واقع رسانه‌ای همچون اینترنت و سرویس‌های گوناگون مانند شبکه‌های اجتماعی، اپلیکیشن‌ها و… طی چند سال گذشته به یکی از اصلی‌ترین ابزارها برای کاندیداهای مختلف در کشورهای گوناگون از انتخابات ریاست جمهوری گرفته تا انتخابات پارلمانی و… تبدیل شده است.
چرخش 180درجه‌ای سیاست به اینترنت
درحال حاضر مردان سیاسی کشورهای مختلف جهان سال‌ها است به جادوی فضای مجازی پی برده‌اند و با استفاده از ابزارهای این فضا مانند سایت، وبلاگ، شبکه‌های اجتماعی، تالارهای گفت وگو، ارسال ایمیل و… سعی می‌کنند بر گرایش‌های سیاسی مردم تاثیر بگذارند. به عنوان مثال در پنجاه و ششمین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا (سال 2008) استفاده باراک اوباما، رییس‌جمهوری این کشور از اینترنت و سرمایه‌گذاری فراوان برای تبلیغات در این رسانه، در جهان بازتاب فراوانی داشت، به طوری که اوباما در این دوره از انتخابات توانست لقب اولین رییس‌جمهوری اینترنتی را به نام خود ثبت کند. همچنین بسیاری از صاحب‌نظران سیاسی اگر جان‌اف‌کندی را پدیده تلویزیون در زمان خود می‌دانستند، اکنون باراک اوباما را محصول جدید اینترنت معرفی می‌کنند.
هرچند در انتخابات 2004 جان ادواردز و سپس جان کری از اینترنت و بلاگ‌ها برای پیروزی در انتخابات استفاده کردند، اما در رقابت‌های انتخاباتی 2008 آمریکا بود که استفاده از این رسانه به اوج خود رسید.
بسیاری از صاحب نظران پیروزی اوباما در انتخابات سال 2008 را به استفاده بجا و صحیح وی از اینترنت ارتباط میدهند. اوباما حضور فعال در شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک، مای‌اسپیس و توئیتر داشت و از این طریق توانست هواداران فراوانی را گرد خود جمع کند. همچنین هواداران و طرفداران او عکس و تصاویر او را در اینترنت قرار دادند و همین مساله به شناخت مردم آمریکا از یک سیاه‌پوست ناشناخته کمک فراوانی کرد. همین نوع فعالیت‌های اینترنتی در انتخابات سال 2012 آمریکا نیز ادامه داشت و باعث پیروزی مجدد باراک اوباما در پنجاه و هفتمین انتخابات ریاست جمهوری این کشور شد.
براساس گزارش سایت Open Secrets، در کارزار انتخاباتی سال 2012، شرکت‌های «مایکروسافت» و «گوگل» به ترتیب با 443 هزار دلار و 357 هزار دلار در رتبه دوم و سوم اهداکنندگان کمک‌های اقتصادی به «باراک اوباما» قرار داشتند. البته این سایت تاکید کرده بود که این کمک‌ها به طور مستقیم از سوی این شرکت‌ها و شرکت‌های دیگر انجام نشده است، بلکه از سوی اعضا، کارمندان و دارندگان سهام و اقوام درجه یک آنها صورت گرفته است.
اپلیکیشن‌های منبع درآمد کاندیداهای انتخابات
گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد، ابزارهای تحت موبایل و شبکه‌های اجتماعی بهتر از بسیاری دیگر فضاهای تبلیغاتی در زمان انتخابات موثر هستند. موبایل این روزها قابل دسترس‌ترین ابزار هم برای پرداخت اعانه‌های انتخاباتی و هم برای جلب رای‌دهندگان بیشتر است.
کاندیداهای اصلی انتخابات سال 2012 آمریکا یعنی اوباما و رامنی هر کدام با استفاده از اپلیکیشن‌های گوناگون خود و معرفی آن به شهروندان اقدام به جمع‌آوری اعانه یا درست کردن بنرهای تبلیغاتی و اشتراک‌گذاری آن در شبکه‌های اجتماعی از طریق گوشی تلفن همراه کردند. کاری که به گفته مسوولان ستادهای این دو نامزد تا حد زیادی باعث کاهش هزینه‌های آنها در راه تبلیغات انتخاباتی شده بود.
هر دو کمپین انتخاباتی به شکل موفقی روی اپلیکیشن‌های موبایل سرمایه‌گذاری کرده و از این طریق نظرسنجی‌ها و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار طرفدارانشان قرار داده بودند. البته اوباما در زمینه جمع‌آوری اعانه برای انتخابات از این طریق موفق‌تر بوده است، چرا که براساس آمارهای منتشر شده در آگوست ۲۰۱۲، ۹۸ درصد از مبلغ کمپین که بالغ بر 1/1 میلیون دلار می‌شد از مبالغ زیر ۲۵۰ دلار به دست آمده بود که در مقایسه با ۳۱ درصد رامنی یک موفقیت به حساب می‌آمد. خصوصا از آن جهت که اغلب مبالغ کم عمدتا منشا پرداخت از طریق موبایل را دارند. به جز اپلیکیشن‌های مختلف ارسال پیامک نیز از دیگر گزینه‌های است که سال‌ها است در کمپین‌های تبلیغاتی نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند.
در انتهای آگوست کمپین اوباما در زمینه اس ام اس درخواست اعانه به موفقیت چشمگیری دست یافت. کمپین اوباما در آن زمان و از طریق پیامک برنامه شمارش دارندگان کارت اعتباری‌ها را به آزمایش گذاشت که نتیجه آن ۲۰ برابر بیشتر از دوره قبل بود که مردم برای پرداخت اعانه باید به سایت اینترنتی مراجعه می‌کردند. این نتایج نشان می‌دهد بسیاری از مردم تمایل دارند که کمک‌های کوچک خود را از طریق راه‌های ساده‌ای چون پیامک انجام دهند.
شبکه‌های اجتماعی، به روزرسانی آنی اطلاعات
شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی نیز یکی دیگر از ابزاری است که به دنبال استقبال کاربران اینترنتی برای بیان نظرات یا اعتراضشان مورد بهره برداری سیاسی قرار گرفته است. بسیاری از سیاستمداران دنیا با استفاده از این فضا اقدام به معرفی، ارائه برنامه‌های خود و جلب نظر شهروندانشان می‌کنند.
اگر از استفاده سیاستمداران کشوری چون آمریکا از سرویس‌های اینترنتی فاصله بگیریم به کشوری مانند هند می‌رسیم که در حال حاضر از این فضا به بهترین نحو ممکن برای انجام کارهای سیاسی استفاده می‌کند.
هند سرزمین رهبران تجاری و سیاستمداران مسن است، اما در عین حال کشوری است که بیش از هفتاد میلیون کاربر در حوزه رسانه‌های اجتماعی دارد. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که رسانه‌های اجتماعی بر انتخابات پارلمانی هند که در سال آینده برگزار میشود اثر بسیار چشمگیری خواهند داشت. این تحقیق که از سوی اتحادیه اینترنت و موبایل هند حمایت مالی شده و از سوی بنیاد علوم IRIS انجام شده است، بر این حقیقت تاکید دارد که نتیجه ۲۸۷ کرسی از ۵۴۳ کرسی پارلمانی هند از رسانه‌های اجتماعی، خصوصا فیس‌بوک تاثیر خواهد گرفت.
اما ژاپن کشور ی با جمعیت ۱۲۸ میلیونی هم با وجود صنعتی و مدرن بودن اخیرا توجه بیشتری به اثر گذاری رسانه‌های اجتماعی روی سیاست نشان می دهد.
اخیرا پارلمان ژاپن ممنوعیت تبلیغات سیاسی از طریق اینترنت را حذف کرده و به کاندیداها و طرفداران آنها اجازه داد از طریق توئیتر یا فیس بوک، دست به تبلیغات بزنند. ژاپن با وجود معروفیتش برای پیشرو بودن در زمینه تکنولوژی، اغلب تمایل دارد تا تکنولوژی را از سیاست دور نگاه دارد و قالب برگزاری انتخابات در چند دهه گذشته تغییر چندانی نداشته است. سیاستمداران این کشور هنوز با برگزاری سخنرانی و صحبت با عابرین پیاده در معابر عمومی دست به تبلیغ می‌‌زنند، ولی بسیاری قوانین خشک کشور را کنار گذاشته و به توئیتر روی آورده‌اند. در فیس‌بوک طرفدار جمع می‌کنند یا ویدئو روی یوتیوب قرار میدهند.
سیاستمداران در کشوری مانند فرانسه نیز به تازگی به استفاده از سرویس‌های اینترنتی و مخصوصا شبکه‌های اجتماعی روی آورده‌اند. به طوری که شاید جرقه استفاده از این سرویس‌ها به انتخابات سال 2009 این کشور و ملحق شدن نیکولاس سارکوزی یکی از کاندیداهای انتخابات این کشور به شبکه اجتماعی توئیتر بازگردد.
شاید بعد از این اتفاق بود که سیاستمداران مختلف این کشور به سمت استفاده از اینترنت و جاذبه‌های آن برای انجام امور سیاسی و جلب نظر شهروندان روی آوردند. برای مثال و به گزارش رویترز فرانسوو بایرو، یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری سال 2012 استفاده از توئیتر را برای تبلیغات و پاسخ به سوالات خبرنگاران انتخاب کرده بود، به طوری که او بعد از حضور در دفتر کارش جواب هیچ خبرنگاری را نمی‌داد، اما به سوالات پرسیده شده از طریق توئیتر پاسخ می‌گفت. همچنین در این سال یوتیوب یک کانال تبلیغاتی برای انتخابات ۲۰۱۲ فرانسه به وجود آورد. در این کانال، مصاحبه با کاندیداهای مختلف پخش می شد.
به باور بسیاری از کارشناسان چنین رسانه‌هایی اجازه برقراری ارتباط با مردم را با کمترین هزینه میدهند و سیاستمداران می‌‌توانند اخبار را به شکل آنی به روزرسانی کنند؛ بنابراین سیاستمداران به مردم نزدیک‌‌تر خواهند شد.