تقصیر شورایعالی فضای مجازی است
سایت خبری الف وابسته به احمد توکلی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی نوشت: وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در جریان بررسی صلاحیت خود اعلام کرد که قصد اصلاح شورایعالی فضای مجازی را دارد! اما این شورا چیست که قرار است توسط وزیر ارتباطات اصلاح شود؟
شورایعالی فضای مجازی در کنار شورایعالی امنیت ملی و شورایعالی انقلاب فرهنگی، سومین شورایعالی در سطح سران قوا به شمار می رود. روسای سه قوه، پنج وزیر (از جمله وزیر ارتباطات)، فرمانده سپاه، فرمانده نیروی انتظامی، رئیس صداوسیما، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس به همراه تعدادی از افراد حقیقی اعضای این شورا را تشکیل می دهند.
تشکیل این شورا نیز در اسفند ۱۳۹۰ و با دستور مستقیم رهبر معظم انقلاب صورت گرفت و قرار بود سیاست های کلان جمهوری اسلامی در فضای مجازی توسط این شورا تعیین و اجرایی شود.
شاید بشود یکی از عمده ترین دلایل تشکیل شورایعالی فضای مجازی در سطح سران قوا را جزیره ای کار کردن دستگاه های کشور و نبود یک نهاد سیاست گذار و راهبر با ابزار قانونی در این حوزه دانست. به گونه ای که تا قبل از تشکیل این شورا، پنج شورایعالی در این حوزه مشغول به فعالیت بودند: شورایعالی اطلاع رسانی، شورایعالی افتا، شورایعالی فضایی کشور، شورایعالی فناوری اطلاعات و شورایعالی انفورماتیک (جدول شماره یک). همچنین ۱۲ نهاد تقنینی، ۵ نهاد قضایی – امنیتی، ۱۳ نهاد اجرایی و ۸ سازمان مردم نهاد در حوزه فضای مجازی فعالیت می کردند (جدول شماره دو). به همین دلیل در حکم تشکیل این شورا آمده که باید نقطه کانونی متمرکز برای سیاستگذاری، تصمیم گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور باشد و همچنین باید به کلیه مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود.
با نگاهی گذرا به همین چند نکته کوتاه می توان دریافت که شورایعالی فضای مجازی نهادی فراتر از وزارت ارتباطات بوده و این وزارت فقط نقش اجرای سیاست های کلان این شورا در حوزه زیرساخت را بر عهده دارد. اما چه عاملی سبب شده که وزیر پیشنهادی به مساله ای به این سادگی واقف نباشد؟
دو نکته در این اینجا مطرح می گردد. یکی مربوط به بی اطلاعی و دور بودن وزیر پیشنهادی از صحنه تغییر و تحولات ساختاری در ارتباطات و فناوری اطلاعات است که ۲۷ سال از آخرین مسئولیت وی در این حوزه می گذرد. لذا شاید طبیعی باشد که وی نداند وزیر ارتباطات تنها یکی از اعضای ۲۲ گانه شورایعالی فضای مجازی است و وظیفه اش فراهم آوردن زیرساخت های مورد نیاز برای مصوبات و سیاست های تعیین شده شوراست و نه اصلاح آن!
اما نکته دیگر که به نظر مهم تر می رسد، برمی گردد به کم کاری شورایعالی در انجام وظایف اصلی خود، تا جایی که حتی وزیر ارتباطات نیز از جایگاه این شورا بی اطلاع باشد. فروکاستن فضای مجازی به اینترنت و صرفاً درگیر شدن در مسائل زیرساختی همچون سرعت اینترنت، دعوا بر سر VPN حقیقی و حقوقی و اقداماتی از این دست، در واقع به حاشیه رفتن از مسائل اصلی فضای مجازی کشور است.
امروز جدی ترین سوال از شورایعالی فضای مجازی این است که به عنوان عالی ترین مرجع تصمیم گیر در حوزه فضای مجازی تا چه اندازه به اهداف و وظایفی که از سوی رهبر انقلاب ابلاغ شده، نائل گردیده است؟ اهدافی مثل جذاب سازی و غنی سازی محتوا و خدمات بومی، آموزش عمومی و فرهنگ سازی در جهت بالابردن سواد اینترنتی، مقدم داشتن محتوا نسبت به زیرساخت و قالب ها، مشارکت حداکثری نیروها و تشکلهای مردمی، در نظر گرفتن شرایط جنگ فرهنگی و حاکم کردن روحیه جهادی بین دستگاه ها، استفاده حداکثری از فضای مجازی به منظور ارتباط و همکاری با ملتها و ترویج گفتمان انقلاب اسلامی و… از موارد مورد تاکید در حکم رهبری بوده است.
وظایفی همچون تقسیم کار ملی و هماهنگی و هم افزایی در فضای مجازی کشور، مدیریت تشخیص حملات سایبری به کشور، انجام مستمر مطالعات راهبردی و آینده پژوهی، تدوین نقشه جامع علمی فاوا، بررسی و تصویب شبکه ملی اطلاعات، IPTV و IPMedia، سیستم عامل و ضد بدافزار بومی، نظامهای حقوقی و قضایی و امنیتی و انتظامی، تشویق و ترغیب بخش خصوصی برای ورود به فضای مجازی، نظام مند سازی پالایش محتوای فضای مجازی و… نیز از جمله مسئولیت هایی است که بر عهده شورایعالی فضای مجازی گذاشته شده است.
البته فعالیت های این شورا، پیش از این هم در دیدار دانشجویان با رهبر معظم انقلاب در تابستان ۱۳۹۱ مورد اعتراض قرار گرفته بود. اما رهبر انقلاب در آن زمان از دانشجویان خواسته بودند تا فرصت بیشتری به این شورا بدهند. به نظر می رسد که با گذشت بیش از یک سال از آن روز، دیگر وقت آن رسیده که عالیترین دستگاه حاکمیتی حوزه فضای مجازی نیز گزارش عملکرد ۱۷ ماهه خود را منتشر کند تا هم افکار عمومی به روند حرکت این شورا امیدوار شود و هم شاهد گاف های بزرگ و توقعات بیجایی از قبیل آنچه بیان شد، در سخنان مدیران طراز اول کشور نباشیم. فراموش نکنیم که وظیفه اصلی این شورا، راهبری دستگاه های متعدد فعال در حوزه فضای مجازی و از بین بردن بخشی نگری حاکم بر این نهادها بوده است.
جدول شماره یک: تعدد شوراهای عالی در حوزه فضای مجازی و ترکیب اعضای آنها
جدول شماره 2: نهادهای تقنینی، قضایی-امنیتی، اجرایی و سازمان های مردم نهادی که در حوزه فضای مجازی فعالیت می کردند
