گفت‌وگو با مدیر پروژه کفشدوزک: کمک به حضور پررنگ زنان در بازار تکنولوژی ایران
سونیتا سراب‌پور – دنیای اقتصاد : دنیای تکنولوژی طی چند سال اخیر با تحولات بی‌شماری همراه بوده است که یکی از این تحولات حضور پررنگ و تاثیرگذار زنان در این بخش است.
تا چند سال پیش و براساس آمارها و تحقیقات موسسات مختلف، کمبود حضور زنان در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات بسیار پررنگ بوده که همین شرایط نیز باعث شد تا ارگان‌ها و سازمان‌های مختلفی برای حمایت از زنان در عرصه تکنولوژی تشکیل شوند. در کنار این ارگان‌ها نیز سایت‌های گوناگونی شکل گرفتند که به ترغیب زنان برای آشتی با دنیای تکنولوژی و ورودشان به بازار فناوری اطلاعات کمک بسزایی کرده‌اند. از جمله این سایت‌ها می‌توان به سایت www.womenintechnology.org،/www.meetup.com/Ladies-Who-Code، www.ladygeek.com/ و غیره اشاره کرد. حالا در ایران نیز گروه جوانی با الهام گرفتن از همین سایت‌ها پروژهای به نام کفشدوزک را راه‌اندازی کرده‌اند. هدف این پروژه که از طریق سایت www. ladybug.io قرار است به اجرا گذاشته شود کمک به زنان ایرانی در حوزه فناوری اطلاعات است. کفشدوزک توسط مریم انصاری، دختر 23 ساله‌ای اداره میشود که لیسانس ادبیات فارسی دارد و در حال حاضر هم ادبیات زبان فرانسه می‌خواند.
او از نوجوانی و به خاطر تحصیل برادرش در رشته مهندسی نرم‌افزار به دنیای تکنولوژی علاقه‌مند شده و در چند سال اخیر نیز به دلیل آشنایی با یک گروه طراح سایت دیدش به این دنیا تخصصی‌تر شده است. در گفت‌وگویی که با انصاری در خصوص پروژه کفشدوزک داشتیم وی کمک به زنان ایرانی برای حضور بیشتر در دنیای تکنولوژی را یکی از دغدغه‌های اصلی‌اش معرفی می‌کند و امیدوار است با تلاش گروه کفشدوزک یا پدید آمدن گروه‌های بیشتری در این بخش، شاهد فعالیت بیشتر زنان در دنیای تکنولوژی باشیم.
چطور شد که به فکر راه‌اندازی چنین سایتی افتادید؟
همیشه یکی از دغدغه‌های شخصی من این بوده که چرا زنان حضور کمرنگ‌تری نسبت به مردان در حوزه تکنولوژی دارند. به همین دلیل دنبال راهی بودم که این حضور کمرنگ را پاک کنم. در نهایت از یک سال گذشته با گروهی که درسایت «زیگ‌زاگ‌لب» فعالیت می‌کردند و با نگاه به پروژهای مشابه در خارج از کشور که به زنان برای آشنایی بیشتر با دنیای تکنولوژی کمک می‌کردند به فکر راه‌اندازی پروژه مشابه افتادیم. که نتیجه این تصمیم راه‌اندازی سایت کفشدوزک در تیر ماه سال‌جاری بود.
در حال حاضر این سایت در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
هنوز پروژه کفشدوزک در مراحل اطلاع‌رسانی است. اما در همین فاز نیز این پروژه با استقبال بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شده است. به طوری که حتی خود ما هم انتظار چنین بازخورد مثبت و نیروی داوطلب برای پیوستن به پروژه را در مرحله‌ای که حتی کار اجرایی شروع نشده، نداشتیم.
کار اصلی سایت کفشدوزک آشنایی زنان با حوزه تکنولوژی است. این کار از طریق یک وب‌سایت چگونه قرار است انجام شود؟
گروه کفشدوزک فعالیتشان بیشتر در خصوص سرویس‌های تحت وب و حوزه‌های مربوط به آن خلاصه میشود و برای برگزاری فعالیت‌های مخصوص در این حوزه مانند برگزاری کارگاه و کلاس آموزشی تجربه چندانی ندارند. بنابراین با گروهی از مشاوران صحبت کردیم و آنها یک پیشنهاد عالی به نام راه‌اندازی «باشگاه کفشدوزک» را به ما دادند. که در واقع ما می‌توانستیم تمام فعالیت‌هایمان را تحت نام این باشگاه خلاصه و به آن نظم بدهیم. در حال حاضر ما روی تحقیق و توسعه این بخش فعالیت می‌کنیم.
چه فعالیت‌هایی در باشگاه کفشدوزک قرار است انجام شود؟
باشگاه یک موسسه مجازی است برای اینکه افرادی که خواهان همکاری با پروژه هستند یا افرادی که می‌خواهند در کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی سایت شرکت کنند، در آن عضو شوند. بر مبنای این عضویت افراد می‌توانند از اخبار ما مطلع شوند پروژه‌هایشان را ثبت، با یکدیگر در تماس باشند و از زمان برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی مطلع شوند و…
ایده‌آل ما در بخش برگزاری کارگروه‌های آموزشی این است که در حوزه‌های مختلف مانند طراحی وب، برنامه‌نویسی، مدیریت پروژه و… کارگاه‌هایی برگزار شوند و در پایان هر کارگاه افراد مختلف از کارگاه‌های مختلف، یک گروه تشکیل دهند. در این گروه نیز افراد، یک پروژه را طراحی یا یک ایده را راه‌اندازی کنند. یعنی از کنار پروژه کفشدوزک پروژهای مختلفی تحت مدیریت زنان راه‌اندازی شود.
کارگاه‌های آموزشی که قرار است از طرف کفشدوزک برگزار شود، قرار است همیشه محوریت فنی و تخصصی داشته باشند؟ چرا که در حال حاضر گروهی از زنان هستند که شاید حتی آشنایی اولیه هم با کامپیوتر ندارند. آیا این کارگاه‌ها در سطح ساده‌تر نیز برای این گروه برگزار خواهند شد؟
گروه هدف ما در مرحله اول جوانان و گروهی است که آشنایی کلی با کامپیوتر دارند، ولی این به این معنی نخواهد بود که ما به فکر گروه دیگری از زنان نیستیم. هدفمان این است که یک پوشش حداکثری در این بخش داشته باشیم. در نتیجه در بستر باشگاه نه به صورت کارگاه آموزشی، بلکه به شیوهایی مانند اطلاعات آنلاین دوره‌های اولیه و کلی تری را برگزار می‌کنیم تا گروهی از زنان که اطلاعات اولیه از دنیای تکنولوژی ندارند را نیز پوشش دهیم.
گروه مخاطبانتان را قرار است چگونه پیدا کنید؟ در نهایت این گروه مخاطبان تنها به زنان و دختران پایتخت محدود خواهند شد یا گروهی از زنانی که در یک روستا هم زندگی می‌کنند را نیز در بر خواهد گرفت؟
در ابتدا که سایت کفشدوزک را راه‌اندازی کردیم در اولین گام یک نظرسنجی طراحی و منتشر کردیم که مثلا افراد مختلف مخصوصا زنانی که به دنیای تکنولوژی علاقه دارند، از چه سنی به استفاده از ابزارهای تکنولوژی روی آورند و… تا بدانیم با چه مخاطبانی روبه‌رو هستیم. این نظرسنجی به ما نشان داد که بیشترین دخترانی که در این نظرسنجی شرکت کردند بین 18 تا 27 سال بودند. بنابراین گروه هدف ما خواه و ناخواه این گروه تعیین شد. پایه کاری ما اینترنت است و برای اینکه به زنان دورافتاده در یک روستای کشور برسیم باید هزینه بیشتری پرداخت کنیم.
بنابراین با این شرایط دسترسی به این گروه هدف فعلا با این امکاناتی که داریم، غیرممکن است. اما در خصوص شهرهای دیگر به جز پایتخت داستان کاملا فرق می‌کند، یعنی هدف ما این است که کارگاه آموزشی که در تهران برگزار میشود را بلافاصله در یک شهر بزرگ کشور مانند اصفهان، تبریز و… نیز برگزار کنیم.
برنامه شما برای گسترش پروژه کفشدوزک برای گروه دیگر زنان در سایر مناطق کشور چه
خواهد بود؟
ایده‌هایی در خصوص گسترش این پروژه در نقاط دور افتاده نیز داریم. برای مثال فکر کردیم که از گروه‌هایی که پروژه‌های مختلفی در شهرهای دورافتاده پیاده می‌کنند استفاده کنیم. مثلا پروژه‌هایی وجود دارد به نام «کلاس پرنده»، که این پروژه به کلاس‌های مدارس مختلف در استان‌های عموما دورافتاده سر می‌زنند و آنها را رنگ می‌کنند. بنابراین به این نتیجه رسیدیم که با این گروه همکاری کنیم و اطلاعات پروژه و فعالیت‌هایمان را از طریق این گروه به مدارس دورافتاده در سایر نقاط کشور ارسال کنیم.
در نهایت وقتی در اجرای این پروژه موفق بودید و راه‌هایی هم برای اجرای این پروژه در نقاط
دور افتاده پیدا کردید چگونه قرار است در مناطقی که حتی زنان و در کل اهالی یک روستا به خدمات اینترنتی دسترسی ندارند، فعالیت کنید؟
در این فکر هستیم که با اپراتورهای بزرگ مخابراتی کشور بعد از موفقیت پروژه کفشدوزک وارد گفت‌وگو شویم. برای مثال از یک اپراتور بخواهیم که یک دستگاه مودم اینترنتی را با یک دستگاه کامپیوتر از طرف ما به این مناطق ارسال کنند تا از این طریق امکان استفاده از اینترنت در مکان‌هایی که این امکان وجود ندارد، فراهم شود. در کل تمام این فکرها یک ایده است و بستگی به موفقیت پروژه در گام‌‌های نخستش دارد.
بعد از برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی مدرکی هم به افراد شرکت‌کننده در این دوره‌ها داده میشود؟
نه، به هیچ‌وجه در این حرکت ما قرار نیست به افراد مدرکی ارائه بدهیم؛ چرا که چیزی که در حال حاضر زیاد است افراد با مدارک مختلف هستند. مهم استفاده از این افراد در بازار کار است. در حال حاضر افراد زیادی مدارک بالایی در حوزه‌های مختلف تکنولوژی دارند اما توانایی وارد شدن به بازار کار یا استفاده از همین مدرک را ندارند. ما هدفمان ارائه مدرک نیست ما اولویت و هدفمان کمک به افرادی است که مدرک لازم را دارند و مراحل تئوریک را گذارنده‌اند، اما دانش عملی برای انجام کار را ندارند. درواقع ما به این افراد دانش عملی را هم ارائه می‌دهیم و در نهایت آنها را به شرکت‌هایی مختلف برای استخدام معرفی می‌کنیم.
داوطلبان برای کمک به سایت کفشدوزک از چه راهی می‌توانند اقدام کنند؟
استقبال از سایت از همان زمان راه‌اندازی بسیار بالا بوده است به طوری که ما بخشی به نام همکاری با ما را نیز به سایت اضافه کردیم. از زمانی که قسمت «همکاری» در سایت به وجود آمد بالغ بر 200 نفر خواهان همکاری با ما شدند با تخصص‌های مختلف. برای مثال ما متقاضی همکاری از طراحی وب، برنامه‌نویسی و.. داشتیم تا افرادی که تنها خواهان این بودند که هر همکاری کوچکی مانند اطلاع‌رسانی و.. را انجام دهند. حتی در این بین افرادی بودند که ایده‌های جالب به ما دادند. برای مثال ما خودمان به دنبال افرادی بودیم که اگر خواستیم در شهری مانند تبریز یک کارگاه آموزشی برگزار کنیم به ما در این شهر کمک و به نوعی انجام فعالیت‌ها را برای ما آسان کنند. در همین بین فردی به ما ایمیلی ارسال کرده و پیشنهاد داده بود تا سایت کفشدوزک سفیرانی در شهرهای مختلف کشور داشته باشد.
براساس چه آماری این صحبت همیشه مطرح میشود که زنان کمتر از مردان در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند یا علاقه کمتری به دنیای تکنولوژی دارند؟ مگر مردان چه کار ویژه و خاصی انجام می‌دهند که حضور آنها در این بخش پررنگ‌تر دیده میشود؟ به نظر شما نگاه جنسیتی داشتن به این حوزه روی فعالیت‌ها تاثیر نمی‌گذارد؟
دقیقا یکی از هدف‌هایی که ما در این پروژه داریم روشن کردن همین موضوع است. به هیچ وجه ما نگاه جنسیتی به این بخش نداریم و قرار هم نیست تفکیکی انجام دهیم. بلکه تصمیم داریم اگر تفکیکی هم وجود دارد آن را بشکنیم. برای مثال اگر ما کارگاه آموزشی برگزار کنیم، این کارگاه فقط برای گروه زنان نخواهد بود، بلکه مردان نیز می‌توانند در آن شرکت کنند اما تاکید ما روی حضور زنان خواهد بود. اما اینکه براساس چه دیدی گفته میشود که زنان حضور کمرنگ‌تری نسبت به مردان دارند آمارهای جهانی ثابت می‌کند، برای مثال در یک گزارش آماری که در انگلیس منتشر شد از 100 کارمند در یک شرکت تکنولوژی 21 نفر زن و 79 نفر مرد هستند. همین تعداد در رده‌های بالایی مانند مدیرعامل، معاون و… کمرنگ‌تر میشود یعنی 9 مدیر زن در برابر 91 مدیر مرد. این یک موضوع جهانی است و تنها مربوط به ایران نمی‌شود.
چرا باید چنین شرایطی وجود داشته باشد. این در حالی است که اگر در مقطع دانشگاهی و به همین کشور خودمان نگاه کنیم خروجی دانشگاهی زنان در بخش فناوری اطلاعات بیشتر از مردان است، اما وقتی وارد بازار کار می‌شویم حضور آنها کمرنگ میشود.
دلایل زیادی برای به وجود آمدن این شرایط وجود دارد که فرهنگ و عدم اطمینان مردان به زنان یک بخش آن است، اما خود زنان هم انگیزه کافی برای حضور و فعالیت در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات را ندارند.
به نظر شما بخشی از این حضور کمرنگ به علاقه شخصی افراد باز نمی‌گردد تا جنسیت؟
شاید براساس علاقه شخصی باشد، اما این علاقه شخصی بر چه اساس شکل می‌گیرد. برخی از علاقه‌ها براساس الگوسازی شکل می‌گیرد. برای مثال برای من به عنوان یک دختر دانشجو چند زن موفق در حوزه تکنولوژی وجود دارند که می‌توانند الگوی من باشد. بنابراین یکی از اهداف ما در پروژه کفشدوزک معرفی و اطلاع رسانی در خصوص فعالیت زنان کارآفرین و موفق حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود. ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم نگاه جنسیتی به این حوزه داشته باشیم و بگوییم زنان در دنیای تکنولوژی فعالیت ندارند بلکه می‌خواهیم آن دسته از زنان را که فعالیت دارند و دیده نمی‌شوند معرفی کنیم.
این معرفی چه کمکی به حضور زنان در این بخش خواهد کرد؟
قطعا باعث ایجاد انگیزه خواهد شد اینکه بدانند زنان در چه رده‌هایی در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات کار و حضور موثری دارند. این کار در قدم اول باعث ترغیب زنان برای حضور بیشتر و پررنگ‌تر در این حوزه خواهد شد. ایجاد علاقه یک بحث زیرساختی در این زمینه است. بنابراین درست کردن این زیرساخت یکی از برنامه‌های بلندمدت ما در پروژه کفشدوزک خواهد بود.
و چگونه این زیرساخت را قرار است شکل دهید؟
اگر ما بتوانیم از سنین پایین‌تر یعنی دبیرستان یا حتی به شکل ایده‌آل‌تر از دوران دبستان دختران را ترغیب به رشته‌های مرتبط با دنیای تکنولوژی کنیم و در نهایت نیز شرایط بازار کار را به نوعی پرورش دهیم که همین گروه در بخش‌های مختلف با توجه به رشته و علاقه خود فعالیت کنند، این یعنی درست کردن زیرساخت.