چرخه گوشی‌های سرقتی را قطع کنید
مریم عسگری – سرقت گوشی تلفن همراه موضوع یا بهتر بگوییم معضلی است که مدت‌ها است کاربران این وسیله پرکاربرد ارتباطی با آن مواجهند.
موضوعی که در پی رشد قیمت‌ها در بازار گوشی موبایل و همچنین افزایش کاربری گوشی‌های هوشمند گران‌قیمت بیش از پیش شاهد آن هستیم. جالب اینجا است که با وجود رشد این پدیده ناهنجار نه‌تنها تاکنون راهکار یا حتی اقدامات امنیتی خاصی برای کاهش این اتفاق ارائه نشده است، بلکه شیوههای ردیابی و پیگیری این گوشی‌ها در حدی سطحی و غیرکارآمد و پروسه این پیگیری برای مالباخته در حدی طولانی و زمان‌بر است که بیشتر مالباختگان ترجیح می‌دهند درگیر این پروسه طولانی و بی‌نتیجه نشوند.
شاید به همین دلیل باشد که سارقین گوشی‌های موبایل، خود را هر روز با خطر کمتری مواجه می‌بینند و هر روز شیوههای جدیدتری برای این اعمال به کار می‌بندند. شیوه‌هایی که گاه در حدی جدید و غیرقابل پیش‌بینی است که ممکن است هیچ‌کدام از ما تصورش را هم نکنیم ممکن است به چنین روش‌هایی گوشی موبایلمان به سرقت رود.
با توجه به این موضوع ما در گزارش ضمن معرفی شیوههای سرقت موبایل، به این موضوع که چه موانعی بر سر راه پیگیری گوشی‌های سرقتی وجود دارد و آیا شکایات صورت گرفته از این بابت به نتیجه می‌رسد، یا خیر پرداخته‌ایم. برای پیشگیری از سرقت گوشی موبایل و آشنایی با اقدامات پس از سرقت گوشی این گزارش را بخوانید:
از سرقت‌های دستی تا مسلحانه
استفاده از موتور سیکلت، قاپیدن گوشی از دست، کیف یا جیب کاربر گوشی موبایل یکی از متداول‌ترین شیوه‌هایی است که سارقان از مدت‌ها پیش برای سرقت گوشی به کار می‌بستند.
اکنون اما گویا با هوشیاری کاربر نسبت به این قضیه سارقان راهکارهای جدیدتر و البته پرخطر‌تری را به کار می‌بندند. سرقت با استفاده از اسپری‌های اشک آور، سرقت گوشی با تهدید چاقو و حتی در برخی از موارد سرقت گوشی با تهدید اسلحه صورت گرفته است.
بنا بر گزارش‌های ارسالی، برخی از این سرقت‌ها با بروز کشمکش و زد و خورد بین صاحب‌گوشی و سارق توام شده که اکثرا به بروز صدماتی برای مالباخته منجر میشود. در این رابطه می‌توان به تازه‌ترین گزارش منتشر شده از سوی کلانتری 109 بهارستان اشاره کرد. بر اساس اعلام رییس کلانتری 109 بهارستان، به تازگی یک سارق گوشی موبایل توسط این کلانتری دستگیر شده است که مالباختگان را با اسپری اشک‌آور مصدوم می‌کرد. بنابراین گزارش، اواخر مهرماه عوامل گشت کلانتری 109 بهارستان در حین گشتزنی متوجه سر و صدای خانمی و کشیده‌شدن وی توسط راکب یک موتورسیکلت روی زمین شدند که در بررسی اولیه مشخص شد که راکب موتور قصد قاپیدن گوشی وی را داشت. پس از دستگیری سارق 21 ساله مشخص شد که وی سابقه شرارت نیز داشت. رییس کلانتری 109 بهارستان با بیان اینکه این متهم در ادامه معترف شد که برای قاپیدن گوشی شهروندان در سطح شهر تردد کرده و وقتی که مالباختگان برای بازپس گرفتن گوشی به دنبال او می‌دویدند، با زدن اسپری اشک‌آور از محل متواری می‌شد، گفت: این فرد معترف شد که اموال مسروقه را به یک مالخر فروخته است. به گفته یکی از فعالان بازار نیز، در حواشی بازار موبایل بسیار شاهد سرقت گوشی از کاربران هستیم. به گفته وی، گاه سارق با تهدید به چاقو یا حتی اسلحه گوشی را از صاحب گوشی می‌گیرد. گاه نیز کار به زد و خورد می‌کشد.
سرنوشت گوشی‌های سرقتی
اگر گذرتان به خیابان جمهوری و حواشی مراکز خرید و فروش گوشی موبایل افتاده باشد حتما با انبوه دستفروشانی که گوشی‌هایی بدون جعبه در دست دارند و شما را دعوت به خرید می‌کنند، مواجه خواهید شد. اینها همان فروشندگان گوشی‌های سرقتی هستند.
فروشندگانی که یا خود اقدام به سرقت کرده یا مالخرند! در هر حال رابطه‌ای تنگاتنگ با سرقت دارند. اکثرا گوشی‌های سرقت پس از تغییر شماره سریال که از طریق نرم‌افزارهای خاصی انجام میشود توسط این فروشندگان به فروش می‌رسند. برخی از گوشی‌ها نیز که ظاهر دلپسندی ندارند اوراق می‌شوند.
گروهی نیز حتی در قاب و جعبه‌های نو به فروش می‌رسند. مرتضی‌ابراهیم‌زاده، یکی از فعالان بازار گوشی علاءالدین می‌گوید: بارها نسبت به تجمع این افراد مقابل پاساژ تذکر داده و شکایت کرده‌ایم، اما فایده‌ای ندارد و این دستفروشان در حدی بی‌باک شده‌اند که گوشی‌های سرقتی را بابت فروش به مغازه‌دارها به ویژه تعمیرکاران پیشنهاد می‌دهند.
وی افزود: اگر چه این گوشی‌ها قیمت کمی دارند و قطعا سود زیادی عاید خریدار می‌کنند، اما خرید آن به دردسرهای پس از آن نمی‌ارزد. یکی دیگر از فعالان بازار گوشی هم به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: معمولا این گوشی‌های با قیمتی حدود یک‌دوم یا حتی یک‌سوم گوشی‌های آکبند به فروش می‌رسند. اما طرفداری در بازار ندارند.
چه کسی پاسخگو است؟
کم نیستند افراد مالباخته یا بهتر بگوییم گوشی باخته‌ای که با وجود پیگیری گوشی سرقتی موفق به یافتن گوشی یا حتی سارق نشده‌اند.
این دسته که چنین موضوعی را ناشی از سیستم ناقص شناسایی و کدگذاری کالاهای کامپیوتری و دیجیتالی در کشور می‌دانند می‌گویند، در سایر کشورها امکان شناسایی گوشی موبایل و کالاهای ارتباطی نظیر تبلت و لپ‌تاپ از طریق شماره سریال یا آدرس کارت شبکه وجود دارد و صاحب کالا با ارائه این کد به سازمان‌های مربوطه می‌تواند در صورت اتصال دستگاه به اینترنت، یا برقراری تماس دستگاه خود را بیابد.اما در کشور ما با وجود چنین امکانی اکثرا دستگاه‌های سرقتی قابل ردیابی نیستند. به گفته کارشناسان می‌توان این طور نتیجه گرفت که ظاهرا در کشور ما چنین سیستمی چندان قوی عمل نمی‌کند.
در این باره افشار فروتن لاریجانی، رییس انجمن فروشندگان گوشی موبایل به «دنیای‌اقتصاد» گفت: اگرچه در کشور ما سیستم ردیابی گوشی و تجهیزت ارتباطی همراه وجود دارد، اما معمولا این سیستم‌های ردیابی و پیگیری در انجام ماموریت خود موفق نبوده و مالباخته به گوشی خود نمی‌رسد. وی که علت این امر را ضعف سیستم ردیابی کالا در کنار مسائل دیگری نظیر عرضه انبوه گوشی‌های قاچاقی با شماره سریال‌های یکسان (یک شماره سریال برای چندین گوشی) و اعمال برخی از اقدامات از سوی سارقان پس از سرقت می‌داند گفت: بسیار پیش می‌آید که سارق با استفاده از نرم‌افزارهای خاصی شماره سریال گوشی را تغییر می‌دهد و در این صورت دیگر گوشی قابل پیگیری نیست. وی همچنین افزود: در صورتی که سارق تمایلی به تغییر شماره سریال نداشته باشد، گوشی را پس از مدت‌ها که از سرقت آن گذشت مورد استفاده قرار نمی‌دهد. زیرا مخابرات مدت زیادی را صرف پیگیری گوشی نمی‌کند. در این صورت سارق پس از سه تا 6 ماه می‌تواند برای استفاده گوشی بدون تغییر شماره سریال اقدام کند. ابراهیمی درستی رییس اتحادیه این صنف هم در این باره به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: روند پیگیری و ردیابی گوشی‌های سرقتی بسیار سخت است و معمولا به نتیجه هم نمی‌رسد. به گفته وی مشکل هم به اتحادیه ربطی ندارد. بلکه این موضوع به نیروی انتظامی و اداره آگاهی مربوط میشود. با وجود تلاش بسیار برای کسب اطلاعاتی در این زمینه از نیروی انتظامی و اداره آگاهی متاسفانه این ارگان‌ها هیچ همکاری با ما نکرده و پاسخ را طی تماس‌های چند روزه به بخش‌های دیگر واگذار کردند. همچنین اپراتورهای تلفن همراه هم در این باره اظهارنظری نکرده و اعلام کردند: ما تنها مسوولیت ثبت شماره سریال‌ها را در سیستم خود داریم تا در صورت فعال‌سازی گوشی، آن‌را شناسایی کنیم.
اما یک مقام آگاه از اپراتورهای تلفن همراه به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: به دلیل اینکه اکثرا به بازیابی گوشی سرقتی اعتقادی ندارند و همچنین به علت طولانی بودن پروسه پیگیری گوشی سرقتی اکثرا از شکایت بابت سرقت صرف نظر می‌کنند که این ناشی از ضعف واحد انتظامی مسوول است. به گفته وی، به همین دلیل ما نمی‌توانیم آماری از حجم گوشی‌های سرقتی ارائه کنیم. براساس اعلام ایرانسل نیز، روزانه 900 نامه پیگیری از کل کشور از سوی قوه قضائیه به بخش حقوقی این شرکت ارسال میشود که از این تعداد حدود 300 مورد به نتیجه می‌رسد.
راهکارهای خود امنیتی
اگرچه سارقان از شیوههای جدیدی برای سرقت استفاده می‌کنند، اما راه‌های مقابله با سرقت گوشی نیز تغییر کرده است. به‌عنوان مثال برخی از عرضه‌کنندگان گوشی نرم‌افزارهایی خاص برای ردیابی گوشی ارائه کرده‌اند که نمونه آن نرم‌افزار FIND MY IPHONE شرکت اپل است. نرم‌افزاری که امکان ردیابی گوشی را تا زمانی که اپل آی دی قطع نشده باشد به کاربر می‌دهد. نرم‌افزارهای مشابهی نیز نظیر WaveSecure برای گوشی‌های ویندوزی وجود دارد. این برنامه قادر به ارسال پیامک در صورت سرقت تلفن همراه است که در صورت تعویض سیمکارت، یک پیامک خالی به شماره تعیین شده ارسال می‌کند، شما همچنین می‌توانید مکان ویندوز موبایل خود را پیگیری و حتی آنها را روی نقشه رسم کنید. برای آندروید نیز نرم‌افزارsecurity look out mobile در فروشگاه‌های نرم‌افزاری موجود است.