یک پرسش بی‌پاسخ: چه کسی مقصر کم‌فروشی اینترنت در کشور است
سرعت نامناسب و خدمات بی‌کیفیت دغدغه همیشگی کاربران در کشور به حساب می‌آید و هرازگاهی خبری در این خصوص باعث میشود بار دیگر نگاه رسانه‌ها به سمت این معضل همیشگی سوق پیدا کند. به عنوان نمونه در گزارشی که اخیراً از سوی حسن رضوانی، معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مبنی بر کم‌فروشی اینترنت در دو استان کشور مطرح شد خود این انگیزه را رقم زد تا بار دیگر رسانه‌ها این مسأله را پیگیری کنند که عامل کم‌فروشی اینترنت در کشور را
چه کسی سبب میشود و آیا راهکاری برای خلاصی از این معضل وجود دارد؟
شکست انحصار گامی برای ارائه اینترنت بهتر
در دولت دهم و بر اساس اجرای سیاست‌های کلی اصل 44، شرکت مخابرات ایران به بخش خصوصی واگذار شد که این شرکت در حال حاضر به دلیل دارا بودن بهترین امکانات به نوعی بزرگترین رقیب شرکت‌های خصوصی ارائه دهنده اینترنت در کشور محسوب میشود.
بر همین اساس آزاده داننده، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه استان تهران در گفتوگو با ایران با بیان این نکته که به برخی از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت توصیه میشود که اینترنت خود را از شرکت مخابرات دریافت کنند، گفت: «این امر باعث ایجاد فضای ناسالم رقابت میان مخابرات و شرکت‌های بخش خصوصی برای ارائه اینترنت به مشترکان خواهد شد. همچنین با ارائه خدمات اینترنت پرسرعت توسط شرکت مخابرات، میزان مشترکان شرکت‌های خصوصی به شدت کاهش پیدا کرده است.»
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه استان تهران در ادامه با اشاره به این نکته که قیمت اینترنت در داخل به هیچ‌وجه با کشورهای منطقه برابری نمی‌کند و عکس روند موجود در دنیا را در ایران شاهد هستیم، تصریح کرد: «در هر کجای دنیا همزمان با افزایش کمیت خدمات اینترنت، کیفیت آن نیز افزایش پیدا می‌کند اما در ایران و با توجه به وضعیت فعلی ارائه اینترنت به مشترکان، موضوع کاهش قیمت مطرح نیست.»
داننده، ریشه این موضوع را در انحصار ارائه پهنای باند اینترنت توسط شرکت ارتباطات زیرساخت عنوان کرده و تصریح می‌کند: «انحصار ارائه پهنای باند اینترنت توسط شرکت ارتباطات زیرساخت، جلوی رقابت میان شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت را گرفته و ما به عنوان بخش خصوصی معتقدیم که اگر این انحصار شکسته شود، فضای رقابت میان شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت باز خواهد شد و به روند فعلی ارائه اینترنت پرسرعت به معنای واقعی کلمه در دنیا خواهیم رسید.» محمد رضا کریمی، مدیر عامل شرکت پیشگامان توسعه ارتباطات که اخیراً از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به عنوان دومین شرکت ارائه‌دهنده اینترنت با کیفیت در ایران معرفی شده است نیز در گفتوگو با ایران و با تأکید بر این موضوع که ضریب اشتراک اینترنت در کشور را سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مشخص کرده و آن را دائماً و به صورت آنلاین در شرکتها، پایش می‌کند، تصریح کرد: «بنده فکر می‌کنم با توجه به نظارت‌های دائمی که از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی صورت می‌گیرد، شرکت‌های خصوصی اقدام به کم فروشی اینترنت نکنند. ما سعی می‌کنیم به دلیل رقابت با سایر ISPها، ضریب اشتراک اینترنت را کمتر از آنچه که سازمان تنظیم مقررات مشخص کرده، به مشترکین ارائه بدهیم.»
زیر ساخت آماده برای ارائه پهنای باند بیشتر
شرکت ارتباطات زیرساخت که متولی خرید و ترانزیت اینترنت در کشور و توزیع آن به استانها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت است به موضوع کم فروشی اینترنت در کشور از زاویه دیگر نگاه می‌کند. در همین راستا مهدی خدایی، مدیر کل روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت در گفتوگو با ایران درباره مصادیق کم‌فروشی اینترنت در کشور می‌گوید: «میزان پهنای باند اینترنتی که شرکت‌های مخابرات استانها و شرکت‌های PAP ارائه‌دهنده خدمات اینترنت از شرکت ارتباطات زیرساخت مطالبه می‌کنند و یا با عقد قرارداد به آنها واگذار میشود، برابر ضوابطی است که از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مشخص شده که بر این اساس این مقدار پهنای باند باید به تعداد مشترکین مشخص شده، ارائه شود ولی اگر میزان پهنای باند کمتر از مقداری باشد که در قرارداد مشترک نهایی با شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنت قید شده یا تعداد مشترکینی که اینترنت بین آنها به اشتراک گذاشته میشود، بیشتر از اندازه مشخص شده توسط سازمان تنظیم مقررات باشد، این موضوع مصداق عملی کم‌فروشی اینترنت است.»
خدایی با بیان این نکته که در حال حاضر میزان پهنای باند اینترنت و ظرفیتی که شرکت ارتباطات زیرساخت تأمین کرده و در اختیار شرکتها قرار می‌دهد متناسب با درخواست شرکتها است، خاطرنشان می‌کند: «بر اساس آمار موجود، پهنای باند فعلی کشور که توسط شرکت ارتباطات زیرساخت تأمین شده چیزی حدود STM1 527 است که مجموعاً بیش از 83 گیگابایت بر ثانیه ظرفیت این پهنای باند است. در یک سال گذشته این میزان بیش از 60گیگابیت بر ثانیه بوده که به بیش از 83گیگابیت افزایش پیدا کرده است و بر اساس برنامه‌های شرکت ارتباطات زیرساخت تلاش می‌کنیم تا پایان سال 30 گیگابیت دیگر نیز به ظرفیت فعلی اینترنت کشور اضافه شود.»
وی با اعلام این موضوع که شرکت ارتباطات زیرساخت در حال حاضر از مسیر جنوب و از 8درگاه از کشورهای مختلف، پهنای باند اینترنت را دریافت می‌کند و نهمین کشور نیز نیجر است که در آینده نزدیک به کشورهای تأمین کننده پهنای باند اینترنت کشور خواهند پیوست، تصریح کرد: «ظرفیت ترانزیت پهنای باند اینترنت کشور بیش از STM1 750 است که در گذشته این رقم STM1 110 بوده است. آمارها نشان دهنده آن است که شرکت ارتباطات زیرساخت همیشه در حال افزایش پهنای باند اینترنت در کشور است.»
مدیرکل روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت با طرح این موضوع که وقتی ظرفیت پهنای باند اینترنت کشور از 5/63 گیگابیت به 83 گیگابیت افزایش پیدا کرده باید تغییراتی دراینترنت پرسرعت مشترکان حاصل شود، می‌گوید: «شرکت ارتباطات زیرساخت در زمینه تأمین پهنای باند اینترنت در ایران به وظیفه خود عمل می‌کند اما در حلقه دوم این PAPها و ISPها هستند که باید با شرکت ارتباطات زیرساخت قرارداد بسته و ظرفیت پهنای باند خود را افزایش دهند و مشترکین بیشتری را جذب خود کنند، متأسفانه این حلقه دچار مشکل شده و این اتفاق نمی‌افتد و این شرکتها، میزان پهنای باندی که از شرکت ارتباطات زیرساخت دریافت می‌کنند میان تعداد بیشتری از مشترکان به اشتراک می‌گذارند.»وی در ادامه به این نکته اشاره دارد: «شرکت ارتباطات زیرساخت برای تأمین پهنای باند اینترنت کشور، هیچ مشکلی ندارد و در حال حاضر هم اعلام می‌کنیم که هر شرکتی که تمایل دارد ظرفیت پهنای باند بیشتری دریافت کند، درخواست خود را ارائه بدهد و متناسب با پرداخت‌هایی که به شرکت ارتباطات زیرساخت انجام میشود، پهنای باند آن شرکتها نیز افزایش خواهد یافت.»
کاهش قیمت اینترنت در دستان بخش خصوصی
این روزها اکثر کاربران اینترنت پرسرعت از قیمت‌های بالای سرویس‌های خود ناراضی هستند و زمانی که این موضوع را با شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت در میان می‌گذارند آنها هم سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و نهادهای دولتی را در امر قیمت‌گذاری اینترنت در کشور دخیل می‌دانند. حال آن‌که مدیر کل روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت معتقد است موضوع کاهش قیمت تا 90 درصد در دست شرکت‌های خصوصی ارائه‌دهنده خدمات اینترنت است و آنها هستند که باید اقدام عملی و جدی در این زمینه انجام بدهند.
خدایی در این زمینه می‌گوید: « شرکت ارتباطات زیرساخت یکSTM1 را که معادل 155 مگابیت بر ثانیه است برابر با نرخ تعیین شده از سوی سازمان تنطیم مقررات و ارتباطات رادیویی به مبلغ 30 میلیون تومان به شرکت‌های ارائه دهنده خدمات مخابراتی به فروش می‌رساند که این شرکتها اگر پهنای باند 155 مگابیت بر ثانیه را بخواهند به اینترنت 256 کیلوبیت بر ثانیه نامحدود تبدیل کنند و برابر مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ضریب اشتراک یک به 10 را برای آن در نظر بگیریم، مبلغی که بابت این سرویس از سوی شرکت‌های خصوصی به سازمان تنظیم مقررات تعلق می‌گیرد 4 هزار و 800 تومان است در حالی که قیمت فروش این سرویس به مشترکین از سوی شرکت‌های خصوصی بیش از 45 هزار تومان است که 10درصد از مبلغ فروش متعلق به شرکت ارتباطات زیرساخت و 90 درصد آن متعلق به شرکت‌های خصوصی ارائه‌دهنده اینترنت است، این در حالی است که شرکت ارتباطات زیرساخت به تمامیISPها وPAPها ارائه‌دهنده اینترنت هم 20 درصد تخفیف می‌دهد.»
مدیر کل روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت همچنین درباره فضای رقابت میان ISPها و PAPها با شرکت مخابرات ایران خاطرنشان کرد: «در حال حاضر 50 درصد از پهنای باند اینترنت کشور در اختیار شرکت مخابرات است و 50 درصد باقیمانده نیز در اختیار شرکت‌های دارای مجوز ارائه اینترنت است. همچنین در یکی دو سال گذشته برای این‌که فضای رقابت میان شرکت مخابرات و شرکت‌های خصوصی ارائه اینترنت حفظ شود، 20 درصد تخفیف دیگر نیز به شرکت‌های خصوصی داده شده که هدف از این کار، حفظ توازن بازار است. در نهایت این سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است که باید در موضوع تعرفه و قیمت‌گذاری اینترنت در کشور تصمیم بگیرد.»
خدایی در پایان در واکنش به موضوع ورود شرکت‌های خصوصی برای خرید و ارائه پهنای باند اینترنت تصریح کرد: «در ابتدا این سؤال مطرح میشود که وقتی شرکت‌های خصوصی پهنای باند اینترنت را از خارج کشور خریداری کردند، چگونه می‌توانند آن را از نقاط مرزی به استان‌های کشور منتقل کنند؟ آیا در کشورمان شرکت خصوصی‌ای وجود دارد که دارای شبکه انتقال پهنای باند به داخل باشد؟
در حال حاضر نزدیک به 3 هزار کیلومتر شبکه فیبرنوری در کشور وجود دارد که اگر بخواهیم مشابه این شبکه را توسط شرکت‌های خصوصی اجرا بکنیم، بیش از 2 هزار میلیارد تومان هزینه در بر خواهد داشت. در عین حال شرکت ارتباطات زیرساخت تنها 10 درصد از هزینه‌های ارائه اینترنت را از شرکت‌های خصوصی دریافت می‌کند، آیا شرکتی هست که ادعا کند انتقال و فروش پهنای باند کمتر از 10 درصد برایش هزینه دارد؟»
به هرحال در نقطه مقابل اظهارات مدیر کل روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت محمود رضا خادمی، عضو سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران هم در گفت‌وگویی بر این نکته اشاره دارد که علت مطرح شدن کم‌فروشی اینترنت در کشور محدود بودن پهنای باند عرضه شده به ISPها و PAPها است و ناچار بودن این شرکتها برای تقسیم این پهنای باند میان مشترکان است چرا که اگر پهنای باند گسترش پیدا کند طبیعی است که قیمت‌ها نیز کاهش یافته و دیگر مسائلی مانند کیفیت سرویس مطرح نخواهد شد.