چه کسانی پولسازترین شرکت دولتی ایران را خریدند
مهسا بخشی پور – از سال‌ها قبل، نام مخابرات با کلمه شرکت پولدار همراه بوده و مردم کوچه و بازار وقتی اسم مخابرات را می‌شنوند به ناگاه یاد درآمدهای میلیاردی این شرکت از هزینه حرف زدنشان می‌افتند؛ این هزینه‌ها که در سبد خانوار ایرانی جای محکمی دارد باعث‌شده اغلب مردم، حتی وزارتخانه ارتباطات را با نام مخابرات بشناسند و آن را به این نام صدا بزنند. روزگاری مخابرات بخشی از وزارتخانه ارتباطات یا وزارت سابق پست و تلفن بود، اما این شرکت پولساز حدود ۵ سال قبل و در آغاز دولت دوم محمود احمدی‌نژاد با هدف اجرای خصوصی‌سازی در کشور، از دولت جدا و حدود ۸ هزار میلیاردتومان فروخته شد. آن زمان دست‌اندرکاران از این معامله به عنوان بزرگترین معامله تاریخ بورس یاد‌کردند و فروش مخابرات شاخص بازار سهام را جابه‌جا کرد؛ اما حالا با گذشت ۵ سال از این معامله، همین دست‌اندرکاران از اشتباه صورت‌گرفته در این واگذاری سخن می‌گویند و به تعبیری از کرده خود پشیمانند.
استخوانی که از فروش مخابرات جا ماند
ناقوس پشیمانی از معامله مخابرات، در آخرین سال عمر دولت دهم زده شد و محمدرضا رحیمی معاون اول احمدی نژاد در جمع مسئولان وزارت ارتباطات صریحا اعلام کرد:«به اصرار آقایان مخابرات را فروختیم؛ نوش جانشان! اما کاش این کار را نمی‌کردیم.» علیرضا محجوب نماینده تهران هفته پیش در مجلس با اشاره به فروش مخابرات و انحصاری که با این معامله ایجاد شده، گفته:«شرکت مخابرات گوشت را برداشته و استخوان را دورانداخته است.» احمد توکلی دیگر نماینده مجلس نیز گفته:«همچنان پی‌گیر بحث واگذاری مخابرات هستیم و نسبت به این مساله منتقدیم و آن را پی‌گیری می‌کنیم.»
همچنین اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی حجم واگذاری شرکت‌های دولتی با هدف اجرای سیاست‌های خصوصی در کشور را رقم ۱۰۰ هزار میلیاردتومان برشمرد و با انتقاد از اهداف این واگذاری‌ها گفته:«دولت باید واگذاری‌های صورت‌گرفته به بنگاه‌های شبه‌دولتی را اصلاح و آنها را به بخش خصوصی
واقعی واگذار کند.»
مخابرات چند روزه فروخته شد؟
نام کنسرسیوم اعتمادمبین، نخستین‌بار در شهریور سال ۸۸ که آمادگی خود را برای خرید مخابرات اعلام کرد به گوش رسید. این کنسرسیوم متشکل از ۳ شرکت گسترش الکترونیک مبین‌ایران و شهریار مهستان و نیز سرمایه‌گذاری توسعه اعتماد است که پس از اعلام درخواست برای خرید مخابرات، باید با شرکت پیشگامان کویر یزد رقابت می‌کرد اما ۳ روز قبل از انجام این معامله، شرکت سرمایه‌گذاری مهراقتصاد ایرانیان نیز دراین رقابت اعلام آمادگی کرد تا تعداد خریداران مخابرات به ۳ شرکت برسد. در ۵ مهرماه ۸۸ پیشگامان به دلایلی مبهم از رقابت کناررفت تا مخابرات میان ۲ شرکت به حراج گذاشته شود؛ در ابتدا رئیس سازمان خصوصی‌سازی وقت، خبر انصراف پیشگامان را داد ولی معاون وی اعلام‌کرد که این شرکت هم انصراف داده و هم به دلیل نداشتن اهلیت امنیتی ردصلاحیت شده؛ در این روز کنسرسیوم اعتماد مبین با کنار‌زدن رقیب خود، مالک ۵۱ درصد از سهام مخابرات شد و چک تاریخی ۷۸۰۰ میلیارد‌تومانی را خرید و بزرگترین شرکت دولتی را صادر کرد.
چه کسانی پولسازترین شرکت دولتی را خریدند
ابهام بر سر فروش مخابرات از همان ابتدا مطرح بود و رسانه‌های خارجی و داخلی به دلیل نام تشکیلاتی خاص در معامله مخابرات به این شبهه دامن زدند؛ حالا با گذشت نزدیک به ۵سال از فروش مخابرات همچنان بر سر این‌که چه کسانی پولسازترین شرکت دولتی را خریدند مناقشه است. محمد سلیمانی وزیر ارتباطات دولت نهم که در زمانش بخش اعظمی از مراحل خصوصی‌سازی مخابرات طی شد در گفت‌وگویی گفته است: «این به نوعی ظلم به سپاه است؛ اصلاح‌طلبان گفتند اینها را دادند به سپاه و آن را دامن زدند.» البته وی این‌که مخابرات دست سپاه است را تکذیب نکرده و گفته:«وقتی می‌گویید به سپاه واگذار شده، یعنی مدیریت آن را سپاه انجام می‌دهد؛ نه، این دروغ است؛ یک کنسرسیوم تشکیل‌شده؛ تعاونی سپاه یک شرکت خصوصی است و متعلق به سپاه نیست، یک سهمی دارد. درهیأت مدیره، رئیس هیأت مدیره آقای سیدهاشمی وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام است؛ اگر مالکیت مخابرات از آن سپاه بود، باید یک سردار سپاه مسئول آن می‌شد.»
غلامرضا کردزنگنه رئیس سازمان خصوصی سازی در دولت دهم که نام آن با فروش مخابرات در تاریخ خصوصی‌سازی ایران ماندگار شده نیز به خبرنگار شهروند می‌گوید:«مخابرات به هیچ‌وجه به سپاه فروخته نشد و تنها ۵.۶ درصد مخابرات متعلق به بنیاد تعاون سپاه است که یک نهاد عمومی و تعاونی است؛ تمام این اظهارات، جوسازی‌های رسانه‌ای علیه سپاه است؛ خریدار مخابرات نه دولتی است و نه نظامی.»
قلکی که دیگر نمی توان آن را
پس گرفت
کردزنگنه در مورد اعتراض به فروش و بازپس‌گیری مخابرات می‌گوید:«مخابرات قبلا قلک دولت بوده و دولت در مواقعی که دچار کسری می‌شد تا ۴۰۰ میلیاردتومان از حساب مخابرات برمی‌داشت که با این واگذاری، دست دولت از این قلک کوتاه شد. از طرفی خارجی‌ها که نتوانستند مخابرات را بخرند و هدفشان هم این بود که از طریق مخابرات بیایند به اطلاعات و امنیت کشور دسترسی پیدا کنند نیز به این بحث دامن می‌زنند.» رئیس وقت سازمان خصوصی‌سازی ایران تاکید می‌کند:«پس‌گرفتن مخابرات به هیچ وجه امکان‌پذیر نیست؛ حتی اگر برای بازگشت مخابرات به دولت، قانون تصویب شود دولت باید بیش از ۱۰هزار میلیارد تومان به خریداران بپردازد.»
سید مصطفی سیدهاشمی رئیس هیأت‌مدیره مخابرات از منتقدانی که واگذاری مخابرات را زیرسوال می‌برند، می‌خواهد مدرک ارایه کنند و می‌گوید:«معامله سهام مخابرات را قانونی می‌دانیم و تمام اقساط
– معادل ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان- را تا به امروز پرداخت کردیم.» مظفر پوررنجبر مدیرعامل مخابرات نیز تاکید می‌کند:«مخابرات برگشتنی نیست و هیچ احدی حق ندارد و نمی‌تواند با خصوصی‌سازی مخالفت کند؛ مگر این‌که بخواهند خلاف قانون عمل کنند.»
مکالماتی که چک‌های مخابرات را پاس می‌کند
فارغ از اما واگرهایی که از فروش پولسازترین شرکت دولتی بر جای مانده و سوالاتی دراین باره که مخابرات چطور فروخته شده، یکی از مهم‌ترین دلایل این واگذاری، توسعه شبکه مخابراتی بوده که باید با سرمایه‌گذاری و هزینه خریدار مخابرات انجام می‌شد، اما با احتساب سودآوری این شرکت که ۱۵۰۰ میلیاردتومان برآورد میشود، مسئولان معتقدند که مخابرات آن‌طور که باید سرمایه‌گذاری نکرده و چک‌های تسویه بدهی خریدش به دولت، از درآمد مکالمات بیش از ۷۰ میلیون مشترک پاس میشود.