گفت‌وگو با علی اصغر قائمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران
زیر‌ساخت‌های الکترونیک شهرهوشمند تهران آماده شد
طاهره ساعدی: نوزدهمین نمایشگاه الکامپ از ۱۴ تا ۱۷ آذرماه جاری در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد.
در این نمایشگاه، سازمان‌ها و شرکت‌های مختلفی توانمندی‌های خود را در معرض نمایش بازدیدکنندگان قرار داده بودند. شهرداری تهران برای اولین بار طی 8سال اخیر در این نمایشگاه شرکت کرده بود. مهندس علی اصغر قائمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری به سؤالاتی درباره اقدامات این سازمان در حوزه فناوری اطلاعات و خدمات الکترونیک که به مردم تهران ارائه شده پاسخ داده است. به گفته وی زیر ساخت‌های الکترونیک شهر هوشمند تهران آماده شده است.
مهم‌ترین اقدامات شهرداری تهران در حوزه فناوری اطلاعات در 8 سال گذشته چه بوده است؟
واقعیت این است که در دوره مدیریت شهرداری تهران از سال 84عزم جدی وجود دارد که شهرداری را از یک نهاد خدماتی به یک نهاد اجتماعی تبدیل کنیم و طبیعتاً اگر نهادی بخواهد در حوزه اجتماع حضور مؤثری داشته باشد باید با مخاطبین و ارباب‌رجوع تعامل سازنده، مثبت و در قالب اعتماد متقابل ایجاد کند. خوشبختانه سعی شده که شهرداری در این مسیر گام بردارد و عوامل شهرداری در این موضوع بسیار جدی هستند و طبیعتاً به همه حوزه‌ها نیز این ماموریت و مسئولیت‌ها تکلیف شده تا در حوزه اختیارات خود به‌گونه‌ای رفتار کنند تا برون‌داده‌های اجتماعی مطلوب‌تر و محسوس‌تر باشد.
IT مکلف است که در همه حوزه‌های خدمات‌دهی شهرداری تهران شامل حوزه اجتماعی و فرهنگی، حمل‌ونقل و ترافیک، ایمنی و مدیریت بحران، توسعه مدیریت و هوشمندسازی، خدمات شهری و شهرسازی و معماری تا حد امکان در راستای تحصیل فرایندها و بهبود آن و تبدیل‌شدنش به یک سرویس غیرحضوری، کاهش تعداد مراجعات، کاهش تعداد سفرها و کم‌شدن معطلی‌ها اقدام کند. طبیعتاً حوزه حمل‌ونقل یکی از اساسی‌ترین و جدی‌ترین مسائلی است که شهرداری با آن مواجه است. مسئله بسیار مهم دیگری که جزو تعاملات بسیار اساسی و مستمر مردم با شهرداری است مسئله ساخت و سازهاست که اصطلاحاً تحت عنوان شهرسازی و معماری در شهرداری می‌شناسیم. این دو حوزه به‌طور کاملاً خاص مدنظر مردم است چون در واقع بیشترین رفت‌وآمد، تعامل و نیاز مردم به‌کار با شهرداری در این دو حوزه است و طبیعتاً موضوعات دیگری هم هست. ما نمی‌توانیم حوزه فرهنگی و اجتماعی و اطلاع‌رسانی شهرداری را نادیده بگیریم. همه اقدامات را می‌توان در دسته‌بندی سه‌گانه‌ای تقسیم کرد که تمامی فعالیت‌ها را تحت پوشش قرار دهد. این 3بخش شامل Front Office، Back Office و Infrastructure میشود.
شهروندان به‌عنوان مخاطبان اصلی شهر هوشمند شایسته بهره‌برداری حداکثری از توان و خدمات دستگاه‌های اجرایی درون شهر هستند. با این رویکرد مجموعه خدمات در دسترس شهروندان یا Front Office در فضای مجازی در حوزه‌های فرهنگی، تجاری، اطلاع‌رسانی، مدیریت شهر، اجتماعی، گردشگری، فوریت‌های شهری و امکانات جغرافیای شهری ارائه خواهد شد تا بر این اساس نیازهای اطلاعاتی شهروندان در بخش‌های مختلف مدیریت شهری تأمین شود.
ارائه خدمات دقیق، سریع و صحیح، مستلزم وجود تشکیلات و ساختاری چابک با بهره‌گیری از آخرین تکنولوژی است، از این رو نیاز است تا سازمان‌های متولی ارائه خدمات در شهر، نسبت به اصلاح ساختار خود و مکانیزه کردن فعالیت‌ها اقدام کنند؛ لذا پرداختن به موضوعاتی همچون اصلاح معماری درون سازمانی، اتوماسیون جامع اداری، سیستم‌های مدیریتی، کنترلی و نظارتی، سامانه جامع اطلاعات جغرافیای شهر و اتاق فکر از بخش‌های مختلف خدمات درون سازمانی شهرداری تهران یا Back Office است.
زیرساخت Infrastructure، به‌عنوان یک سلسله ارتباطات به هم پیوسته، فراگیر و یکپارچه که به‌منظور فراهم آوردن امکان تبادل اطلاعات و ارائه خدمات در فضای مجازی شهر در بستری امن، در دسترس و مطمئن بنا میشود، دیده شده است. تحقق شهر هوشمند، مستلزم زیرساختی پایدار و استاندارد خواهد بود که در آن، خدمات بدون وقفه، با سرعت مناسب و از هر نقطه به ذی‌نفعان قابل ارائه است. اجزای کلیدی قابل ذکر زیرساخت مورد نیاز شهر هوشمند، شبکه شهروندی، مرکز داده، انبار داده و استقرار استانداردهای امنیتی لازم است.
یکی از وظایف سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، آماده‌سازی سرویسی بود که بتواند داده‌های طرح تفصیلی را به‌عنوان یکی از فعالیت‌های زیرساختی مهم به‌صورت دیجیتال خوانده و به سایر سیستم‌ها مثل سیستم شهرسازی ارائه کند و سیستم شهرسازی نیز استعلامات خود را از یک سیستم مرتبط دیگر به‌صورت هوشمند بگیرد تا خطاهای انسانی از این فرایند حذف شود. خوشبختانه با تدبیر شهردار تهران مبنی بر اینکه از ابتدای سال 90این سرویس باید به‌صورت هوشمند عملیاتی شود، این اتفاق افتاده و این یکی از مهم‌ترین سرویس‌های موجود است.
خدمات و اقدامات صورت گرفته مبتنی بر فناوری اطلاعات در شهرداری تهران شامل مواردی چون اتوماسیون اداری، سامانه تدوین بودجه، سامانه شهرسازی و آرشیو الکترونیک، سامانه بلیت الکترونیک و نیز سامانه اینترنتی عوارض خودرو و سامانه‌های 1888و 137میشود. توسعه پرداخت‌های الکترونیک، ارائه نقشه 3 بعدی شهر تهران، راه‌اندازی و گسترش دفاتر خدمات الکترونیک شهر، راه‌اندازی سرویس نیم‌رخ محلات و سایت‌های محله‌های شهر تهران در جهت تحقق شعار شهروند‌گرایی و محله‌محوری، راه‌اندازی رصدخانه شهری تهران برای پایش همه تغییرات بنیادین شهر نیز از مهم‌ترین اقدامات این چند سال اخیر است.
پروژه شهر الکترونیک تهران تا چه مرحله‌ای پیش رفته است؟
ماهیت ICT طوری است که به شهر تهران هویتی پویا و پایدار داده است به‌طوری که انتهایی برای این شهر و پیشرفت‌های الکترونیک آن نمی‌توان درنظر گرفت. در راستای ایجاد یک شهر الکترونیک مهم‌ترین و اولین اقدام ما توسعه زیرساختی است که در این چند سال در این زمینه پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است. مسئله دیگر استفاده از تمامی توان موجود در شهر است؛ به این معنا که در این راستا تمامی نهادهای دخیل در امر مدیریت شهری باید یکپارچه و هماهنگ باشند. در این چند سال با بسیاری از این نهادها توافقاتی در قالب تفاهمنامه‌های همکاری مشترک صورت گرفته است. در کل می‌توان چشم‌انداز شهر تهران را به این شکل دید که به‌عنوان شهری با هویت و خلاق، دانش‌پایه، پایدار، روان، گویا و در دسترس، سبز، پاک و سالم و در نهایت شهری برای شهروندان است که در درجه اول اهمیت قرار دارد. اهداف توسعه ICT در شهر تهران توسعه اطلاعاتی شهر در جهت حکمرانی الکترونیکی و بسط عدالت اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی و ارتقای نقش و جایگاه شهر تهران در سطح ملی و منطقه‌ای است. راهبردهای درنظر گرفته شده برای تحقق این اهداف عبارتند از: همسویی با سیاست‌ها و قوانین بالادستی، افزایش مشارکت عمومی، بسترسازی توسعه‌یافته فنی، ارتقای محیط فرهنگی و اجتماعی و توسعه اقتصاد دانش بنیان.
2مقوله در راستای رسیدن به تهران هوشمند برای شهرداری تهران بسیار حائز اهمیت بوده است:
1- توجه جدی به انرژی بخش خصوصی و برون‌سپاری فعالیت‌ها البته با رعایت مرز مسئولیت‌های حاکمیتی همچون اجرای پروژه‌های بلیت الکترونیک و کنترل مکانیزه محدوده طرح ترافیک
2- رو آوردن به بسترهای ICT
روی کار آمدن دولت جدید چه تأثیری بر روند فعالیت‌های سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران داشته است؟
شهرداری تهران همیشه توانسته با دولت‌ها رابطه‌ای توأم با تفاهم داشته باشد. در دولت جدید از آنجا که عزم و اراده‌ای جدی برای این همکاری و نیز نگاه ویژه‌ای به عرصه فناوری اطلاعات وجود دارد، می‌توان به آینده امیدوار بود. حضور اندیشمندان حوزه فناوری در شورای اسلامی شهر تهران، تغییرات صورت گرفته در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و نگاه مثبت شخص رئیس‌جمهور به این موضوع قطعاً راهگشای بسیاری از موانع خواهد بود.
شهرداری تهران در هیچ‌یک از دوره‌های گذشته الکامپ حضور نداشت؛ به چه دلیل و با چه اهدافی و چگونه در این دوره حضور داشت؟
به‌دلیل آشنایی نسبی مردم با بسیاری از خدماتی که از شهرداری می‌گرفتند نیازی به این کار دیده نمی‌شد. در ضمن تا‌کنون بیشتر فعالیت‌های شهرداری تهران در حوزه زیرساخت بوده است اما با اقدامات صورت گرفته در این چند سال و الکترونیکی شدن بسیاری از سرویس‌هایی که در دسترس مردم است و پیشرفت‌های انجام شده در این زمینه، تصمیم بر حضور و معرفی بهتر این خدمات به مردم گرفته شد.
مهم‌ترین برنامه‌های آینده شما در حوزه خدمات الکترونیک به شهروندان تهرانی چیست؟
توسعه خدماتی که در حال حاضر نیز وجود دارند. تبدیل فرایندهای حضوری شهرداری تهران به فعالیت‌های الکترونیک تا جایی که امکان آن موجود است. تلاش برای تقویت فرهنگ استفاده از خدمات الکترونیک در بین مردم با شیوه‌های تبلیغاتی و آموزشی و تسهیل ارائه خدمات در راستای شعار «خدمات در دسترس» خلاصه‌ای از مهم‌ترین برنامه‌های آینده شهرداری تهران در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.