لایحه 782 هزار میلیارد تومانی بودجه سال 93 در حالی از سوی دولت به مجلس ارایه شده که حدود سه‌هزار میلیارد و 300 میلیون تومان از این رقم به فناوری اطلاعات و ارتباطات اختصاص داده شده است.

این در حالی است که سال گذشته یک‌هزار میلیارد و 500 میلیون تومان برای حوزه فاوا تصویب شده بود. اگرچه سال گذشته رقم تصویب شده بودجه فاوا از رقم پیشنهادی دولت بسیار کمتر بود، اما همان رقم تصویب‌شده نیز به‌طور کامل تخصیص نیافت.

امسال دولت رقم سه‌هزار میلیارد و 300 میلیون تومان را برای بودجه فاوای کشور پیشنهاد داده است که حدود دوهزار و 500 میلیارد تومان آن به بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و بقیه به سایر برنامه‌هایICT  در دیگر دستگاه‌های اجرایی اختصاص دارد. در صورت تصویب شدن و تخصیص یافتن پیشنهاد دولت، این رقم دو برابر رقم بودجه تصویب‌شده حوزه فاوای سال گذشته محسوب می‌شود.

 حمایت روحانی از فناوری اطلاعات

شاید هنگامی که دولت یازدهم بودجه سال 93 را پس از هشت سال بدقولی در وقت قانونی تقدیم مجلس کرد، هیچ‌یک از اعضای کابینه دولت تصور نمی‌کردند این لایحه چنین واکنش‌هایی جنجالی به‌دنبال داشته باشد؛ واکنش‌هایی که به انتقاد صرف از ردیف‌های بودجه و نوع محاسبه ختم نشد و به تهدید به استعفای نمایندگان تا صحن مجلس کشیده شد.

این جنجال‌ها اگرچه استان خوزستان و مشکلات این استان را نشانه می‌گرفت، اما بر سایر عرصه‌ها نیز نفوذ داشته است، به‌طوری‌که یکی از انتقادهای این طرح، حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را مورد توجه قرار داده است.

حسن روحانی در هنگام تقدیم لایحه بودجه اگرچه از تورم و رکورد به‌عنوان معضلات کشور بسیار گفت، اما از عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز غافل نماند و در سخنرانی پیش از تحویل لایحه بر این حوزه تاکید کرد و گفت: «عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، از اولویت‌های دولت در سال آینده است.»

وی افزود: «دولت قصد دارد برنامه‌های این بخش را توسعه فزاینده دهد و منابع مالی آن نیز خوشبختانه از خود بخش تأمین خواهد شد. حضور بخش خصوصی به‌طور گسترده و جوانان به‌ویژه فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها، از مزیت‌های مهم این بخش محسوب می‌شود که از آن در جهت افزایش اشتغال و درآمد برای جوانان عزیز بهره‌ خواهیم برد.»

با وجود تاکید ریاست‌جمهوری در خصوص توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات در لایحه بودجه 93، رقم بودجهICT در این لایحه همانند گذشته متمرکز نیست. اگرچه برخی از مسئولان معتقدند فقدان زمان کافی برای بودجه‌ریزی از یک‌سو و چالش‌های پیش رو در کشور مانع از آن شد تا دولت اولین بودجه خود را آن‌طور که می‌پسندد، ببندد و امیدوارند در تدوین بودجه سال 94 این خلأ جبران شود.

با وجود این انتقادها و نداشتن تمرکز کافی، پروژه‌های متعددی در حوزه دولت الکترونیکی درنظر گرفته شده‌اند. بسیاری از این برنامه‌‌ها بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه تعریف شده‌اند و به‌نوعی ادامه‌دهنده طرح‌های تعریف‌شده از سال گذشته هستند.

  ICT  در ماده واحده

لایحه بودجه 93 در ماده واحده‌ای با 20 تبصره تنظیم شده است و چهار پیوست در کنار آن قرار گرفته‌اند. در میان 20 تبصره موجود، به‌جز تبصره 12 که به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌پردازد، در سه تبصره دیگر به برنامه‌های مرتبط با دولت الکترونیک اشار شده که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم این بخش را مورد توجه قرار داده است.

در ماده واحده تبصره 5 بند ح آمده است: «به‌منظور تحقق بخشی از اهداف مندرج در قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری و اختراعات و…، صندوق توسعه ملی مکلف است هم‌ارز ریالی مبلغ دویست میلیون دلار برای افزایش سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی بابت حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به‌صورت تسهیلات اختصاص دهد. همچنین در بند ن از تبصره 12 به هوشمندسازی مدارس در وزارت آموزش و پرورش و نحوه تخصیص بودجه پرداخته شده است.

از سوی دیگر، در بند و تبصره 17 نیز به بحث مراقبت‌های الکترونیکی پرداخته شده و آمده است: «به سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور اجازه داده می‌شود زندانیانی که به مرخصی اعزام می‌شوند یا در زندان‌های باز موسسات صنعتی کشاورزی و خدماتی اشتغال دارند و همچنین محکومان واجد شریط را تحت نظارت و مراقبت الکترونیکی قرار می‌دهند و… تعرفه استفاده از تجهیزات مذکور روزانه سی هزار ریال تعیین می‌شود که توسط سازمان زندان‌ها از استفاده کننده اخذ و به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود.»

 اعتبارات دستگاه‌های اجرایی بر حسب برنامه

در این لایحه، اعتبارات دستگاه‌های اجرایی بر حسب برنامه مشخص شده‌اند. استخراج برنامه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات حاکی از آن است که بیش از 20 دستگاه برنامه‌هایی در زمینه ICT دارند که بسیاری از برنامه‌های تعریف‌شده با برنامه‌های بودجه 92 انطباق دارد و صرفا میزان رشد آنها متفاوت است. در این میان می‌توان به برنامه‌هایی در حوزه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان ثبت احوال، نیروی انتظامی، سازمان گمرک و سازمان امور مالیاتی اشاره کرد که در جدول زیر آمده است. مرمت آرشیو الکترونیکی اسناد سجلی، برنامه جامع اطلاعات املاک و کاداستر، برنامه تجارت الکترونیکی گمرک، برنامه مدیریت اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی، برنامه سامانه‌های جامع رایانه‌ای و شبکه‌های ارتباطی ناجا و غیره از جمله این برنامه‌ها هستند.

 اعتبارات ردیف‌های متفرقه

لایحه بودجه سال 93 همانند سنوات گذشته بخشی با عنوان اعتبارات ردیف‌های متفرقه در اختیار دارد. بررسی این بخش نشان می‌دهد که بیش از 57 میلیارد تومان به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در این بخش اختصاص دارد (بدون احتساب وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شوراها). در این بخش برای نیروی انتظامی در بحث گواهینامه‌های هوشمند و کارت هوشمند خودرو، سازمان ثبت احوال در بحث صدور کارت هوشمند ملی و غیره اعتباراتی تعریف شده است.

 حمایت از توسعه علوم و فناوری‌های نوین

برنامه حمایت از توسعه علوم و فناوری‌های نوین در جدول اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای ملی در سال 93 در قالب جدولی مشخص شده است. در این بخش اعتبار درنظر گرفته شده در حوزه گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در 18 دستگاه مشخص شده که در جدول زیر آمده است.

 برنامه‌های پژوهشی در کجای IT قرار می‌‌گیرد؟

در لایحه بودجه سال 92 برنامه‌هایی با عنوان برنامه مدیریت و راهبری علم و فناوری و همچنین برنامه تعامل و انتشار علم و فناوری تعریف شده و رقم‌هایی در این بخش برای هر دستگاه درنظر گرفته شده است. با توجه به آنکه امکان جداسازی طرح‌های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات با سایر بخش‌های فناوری ممکن نیست، رقم مربوط به این برنامه‌ها به‌عنوان بودجه IT محاسبه نشده است. همچنین بودجه مربوط به پارک‌های فناوری به‌دلیل دشواری حیطه فعالیت این پارک‌ها در عرصه فناوری اطلاعات و شرکت‌های حوزه در این گزارش درنظر گرفته نشده و صرفا بودجه متفرقه و برنامه‌ای لحاظ شده است.