در سال های اخیر با تبلیغاتی مواجه شده ایم که یا کپی جزء به جزء یک تبلیغ خارجی یا یک ویدیوکلیپ خارجی بوده اند و یا با تغییراتی اندک سعی کرده اند تا در نهایت اقتباسی دست و پا شکسته از ایده ای خارجی ارائه شود.



این تقلید یا کپی تنها به ساخت یا اکران تبلیغات محدود نمی شود و به طراحی لوگو و همچنین شعار تبلیغاتی برندهای مختلف نیز کشیده شده تا در خلاء نبود قانون کپی رایت در ایران فضایی با حاشیه امنیت مناسب برای بساری از سازندگان تیزر و طراحان گرافیک ایجاد شود تا بدون پیگیری خاص از سوی سازندگان اصلی همچنان به سیاست کپی پیست خود از طرح ها و ایده های خارجی ادامه دهند.



با این مقدمه می پردازیم به برخی کپی های نه چندان دلچسب از ایده های خارجی و با این توضیح که اقتباس با کپی تفاوت فراوانی دارد و جا دارد که بسیاری از فعالان این حوزه اقدام به اقتباس و نه کپی ایده برای تبلیغات کنند چرا که با وجود شبکه های اجتماعی، رسانه های متکثر و دسترسی آسان و سریع مخاطبان به منابع دسته اول امکان کشف این کپی ها نه تنها در عرصه تبلیغات که در همه ی حوزه های ادبی، هنری و … وجود دارد.



لوگو:

با یک بررسی مختصر متاسفانه دریافتیم که لوگوی چند برند مطرح و سرشناس داخلی به شدت با لوگوی برندهایی در همان حوزه کاری یا در حوزه های غیر مرتبط مشابه است و امیدواریم این مشابهت یک تصادف باشد. همراه اول لوگویی مشابه اتصالات عربستان دارد، دو شرکتی که هر دو در یک زمینه کاری مشابه به فعالیت می پردازند. این مورد برای رایتل با لوگوی کیوریوسیتی از زیر مجموعه های سونی شباهت هایی انکار ناپذیر است.



این تشابه خواه خواسته و خواه ناخواسته برای برندهایی که حضور بین المللی نیز دارند، خطایی نابخشودنی به شمار می آید.

 

 

شعار:

شعارهای تبلیغاتی عاملی مهم برای کاربرد طولانی مدت و ثبت در ذهن مخاطب به شمار می آید که متاسفانه در مواجهه با شعارهای برخی برندها نیز متوجه مشابهت که نه، ترجمه لفظ به لفظ شعار برندهای خارجی در این زمینه هستیم.



تبلیغات محیطی:

در همین چند هفته ی گذشته با تبلیغی محیطی از یکی از برندهای تولیدکننده مواد شوینده مواجه شدیم که تبلیغی مناسبتی برای شب یلدا بود. بعدتر یکی از سایت های فعال در زمینه اخبار تبلیغات مشابه همان طرح را برای کریسمس و مربوط به یک برند بین المللی تولیدکننده مواد شوینده را منتشر کرد. تاژ و تاید دو برندی هستند که تبلیغاتی مشابه با دو مناسبت جغرافیایی متفاوت را اکران کردند.

تیزر:

در زمینه تیزر متاسفانه اوضاع اسفناک تر است. بسیاری از بینندگان تلویزیون اکران نوروزی تیزر یکی از بانک های سرشناس داخلی را به یاد دارند که کپی کامل یکی از ویدئوکلیپ های خواننده و بازیگر هالیوودی بود. تبلیغی که پس از لو رفتن کپی بودنش به شدت در فضای مجازی مطرح و اکران آن هم به سرعت متوقف شد.این کپی کاری در جایی دیگر هم ادامه پیدا کرد به شکلی که یکی دیگر از تیزرهای بانک ملت، یعنی تیزر دومینو به شدت مشابه تیزر سونی در هند بود، ایده و مشابهت فضاها به شکلی بود که مخاطب را نا امید می کرد.

حال این سوال پیش می آید که کارگزاران تبلیغات چگونه برای ساخت یک تیزر تلویزیونی کوتاه گاه تا چند ده میلیون از کارفرما مطالبه می کنند اما حاضر به هزینه یک یا دو میلیونی برای یک اتاق فکر یا یک سناریونویس زبده نمی کنند. هزینه ی نگارش یک فیلمنامه سینمایی 90 دقیقه ای در ایران به زحمت به 5 میلیون می رسد، اما چرا سازندگان تیزرها یا شرکت های تبلیغاتی حاضر به هزینه کرد نیم یا حتی بخشی از این رقم برای رسیدن به یک ایده نو و یا سازگار با محیط ایرانی نمی کنند.



اقتباس یعنی گرفتن ایده اولیه و مطابقت دادن آن با شرایط فرهنگی، اجتماعی، فرهنگی و … مبدا، اما کپی همانطور که از نامش پیداست اجرای عین به عین ایده یا سوژه ای است که دیگران برای آن هزینه کرده اند، وقت گذاشته اند و در هر جایی به جز معدود کشورهای امضا کننده قانون کپی رایت دارای حق مالکیت مادی و معنوی است. خواه این اثر یک فیلمنامه، نقاشی، طرح گرافیکی، موسیقی و یا هر اثر تولید شده در هر زمینه ای باشد.