تولید اپلیکیشن در کشور رو به افزایش است
مانی آشتیانی – روزنامه ایران : تقریباً یک ماه پیش، وقتی فیلتر شدن سرویس وی‌چت مورد انتقاد گروهی از کاربران و البته کارشناسان قرار گرفت، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه(فیلترینگ) در واکنش به این انتقادات و شکایت‌ها طی یک اطلاعیه اعلام کرد که به جای استفاده از این سرویس یا اپلیکیشن ناامن بهتر است کاربران از سایر نرم‌افزارهای مشابه داخلی برای جایگزینی ارتباطات صوتی، متنی و تصویری و ویدیویی کم‌هزینه استفاده کنند. شاید نخستین سؤالی که به ذهن هر کاربر بعد از این اظهار نظر رسید این بود که چه نرم‌افزار و اپلیکیشن فارسی زبان در حوزه پیامک و ارتباط تصویری از طریق اینترنت وجود دارد؟ آیا واقعاً می‌توان اپلیکیشن‌های فارسی را جایگزین اپلیکیشن‌های خارجی کرد؟ آیا کیفیت و کارایی اپلیکیشن‌های فارسی در هر حوزه قابل مقایسه با رقیبان خارجی‌شان است؟ وضعیت تولید اپلیکیشن برای سیستم‌عامل‌های همراه در ایران در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ در این گزارش سعی می‌کنیم برای این سؤالات پاسخی پیدا کنیم.
فضای ناب و بکر برای تولید اپ
این روزها تلفن همراه تنها یک گوشی تلفن نیست که برای برقراری تماس یا نهایتاً ارسال یک پیامک به کار برده میشود چرا که در حال حاضر تلفن‌های همراه به کمک اپلیکیشن‌های مختلفی که روی آن‌ها نصب می‌شوند می‌توانند کارایی یک لپ‌تاپ، کیف‌پول الکترونیکی، چاپگر، یک منشی‌هوشمند، عکاس حرفه‌ای و… را برای کاربرانشان به همراه داشته باشند.
براساس گزارش مرکز تحقیقاتی کام‌اسکور، سیستم عامل اندروید با در اختیار داشتن سهم 6/51 درصدی از بازار سیستم عامل‌های جهان، در صدر محبوب‌ترین‌ها قرار گرفته است. بعد از این سیستم عامل نیز، سیستم‌عامل ios در ارتباط با محصولات هوشمند اپل با سهم 7/40 درصدی قرار دارد و در مراحل بعدی نیز پلتفرم‌های بلک‌بری، مایکروسافت و سیمبین قرار گرفته‌اند.
این آمار و افزایش و کاهش محبوبیت این سیستم‌عامل‌ها برای گروهی از برنامه‌نویسان اپلیکیشن بسیار مهم است، چرا که زندگی و تجارت بسیاری از برنامه‌نویسان موبایلی با میزان محبوبیت همین سیستم عامل‌ها بستگی دارد. بسیاری از توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های موبایلی طی چند سال گذشته با راه‌اندازی یک شرکت کوچک و طراحی یک اپ کاربردی توانسته‌اند به سود‌های باور نکردنی دست پیدا کنند؛ سود‌هایی که در نهایت باعث توجه شرکت‌های تکنولوژیکی بزرگ دنیا به آن‌ها و خرید شان منجر شده است. برای مثال تولید کننده اپلیکیشنی به نام instagram (اپلیکیشنی برای اشتراک‌گذاری عکس) شاید در ابتدای تولید این اپ، فکرش را هم نمی‌کرد که چندی بعد با پیشنهاد یک میلیارد دلاری مدیرعامل شرکت فیسبوک مواجه شود.
اما داستان تولید اپلیکیشن در ایران متفاوت‌تر از آن چیزی است که در دنیا اتفاق می‌افتد. این حوزه برای بسیاری از فعالان بخش تولید اپلیکیشن موبایل حوزه‌ای ناب است که به سرعت در حال پیشرفت است. در واقع به دنبال تحریم تکنولوژی شرکت‌های غربی علیه ایران و بسته شدن دسترسی ایرانیان به برخی خدمات فروشگاه‌های آنلاین فروش اپلیکیشن از جمله google play و app store نخستین جرقه‌های تولید اپلیکیشن و راه‌اندازی فروشگاه‌های فروش اپ، مشابه نمونه‌های خارجی زده شد. در حال حاضر هم اگر از کاربران گوشی‌های هوشمند باشید، حتماً در فضای وب با فروشگاه‌های فروش اپ و ارائه خدمات در این زمینه روبه‌رو شده‌اید. فروشگاه‌هایی که اگر تا چند ماه پیش فقط به یک یا دو نمونه ختم می‌شد، حالا تعدادشان روبه افزایش است. کافه‌بازار،کندو،مارکت،پارس‌هاب و مای کیت از جمله فروشگاه‌هایی هستند که اپ‌های فارسی مخصوص سیستم عامل اندروید و ios را به کاربران این سیستم‌عامل‌ها ارائه می‌کنند. البته این فروشگاه‌ها در کنار فروش اپ‌های فارسی، دسترسی ایرانیان به اپ‌های خارجی را نیز به آسانی فراهم کرده‌اند.
80 درصد اپ‌های وطنی فاقد کیفیت
بازار فروشگاه‌های ارائه دهنده خدمات نرم افزاری تلفن همراه در کشور به حدی روبه رشد است که براساس آخرین اعلام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نزدیک به 10 درصد پهنای باند کل کشور را این فروشگاه‌های نرم‌افزاری به خود اختصاص داده‌اند.
حسام آرماندهی، مدیر فروشگاه <کافه بازار> در خصوص وضعیت تولید اپلیکیشن تلفن همراه در کشور می‌گوید: «تا چندی پیش میزان فعالیت در این حوزه بسیار محدود بود اما در حال حاضر و به خاطر گسترش کاربران گوشی‌های هوشمند در کشور بازار تولید اپ و توسعه‌دهندگان این حوزه رو به افزایش است.»
در حالی به گفته آرماندهی، طی یکی و دوسال اخیر میزان تولید اپ در کشور با رشد خوبی همراه بوده که به باور بسیاری از کاربران ایرانی، این رشد همراه با کیفیت نبوده است. براساس تجربیات کاربران تلفن‌همراه، برخی اپ‌های فارسی بدون ایده و خلاقیت و تنها کپی از یک نسخه خارجی است. در واقع این‌گونه به نظر می‌رسد که بسیاری از برنامه نویسان با موفقیت یک اپ فارسی یا خارجی شروع به کپی‌برداری از همان اپ می‌کنند که همین امر سبب شده بیشتر اپ‌های موجود در فروشگاه‌های ایرانی از کیفیت لازم برخوردار نباشند.
درحالی که نبود کیفیت و وجود اپلیکیشن‌های مشابه، مورد انتقاد بسیاری از کاربران قرار می‌گیرد اما آرماندهی معتقد است که این شرایط تنها مربوط به اکوسیستم تولید اپ در کشور نیست و در کشورهای دیگر نیز این روند دیده میشود. همچنین به باور وی وجود اپ‌هایی با موضوع‌های شبیه به یکدیگر در این اکو سیستم در نهایت باعث رقابت بیشتر و کسب موفقیت برای یک اپ برتر خواهد شد.
آرماندهی بر این عقیده است که روزانه صد اپ تولیدی به کافه‌بازار ارسال میشود که 80 درصد آن از کیفیت لازم برخوردار نیستند اما این شرایط به این معنی نیست که کیفیت کل اپ‌های تولیدی در کشور پایین است چرا که آن 20درصد باقی‌مانده، اپلیکیشن‌های باکیفیت و کاربردی هستند.
وی تأکید می‌کند که وجود اپلیکیشن‌های مشابه در خارج از کشور نیز دیده میشود و نمی‌توان گفت چون از یک اپ با یک موضوع تعداد زیادی وجود دارد پس کارایی تمامی این اپ‌ها و کیفیتشان پایین است بنابراین تولیدکنندگان یک‌اپ با موضوعی مشابه می‌توانند در پیاده‌سازی،جزئیات کدنویسی،محتوا، نوع به روزرسانی آن اپ تفاوت‌هایی ایجاد کنند تا با این کار کیفیت اپ‌ها بهتر و شرایط بازار رقابت‌پذیرتر شود.
آموزش نیاز اصلی تولید اپ
به باور بسیاری از فعالان تولید اپ تلفن‌همراه، از آن‌جایی که اکثر گروه‌های تولید کننده اپ را گروه‌های جوان تشکیل می‌دهند که از روی علاقه وارد این بازار شده و به صورت خودآموخته اقدام به آشنایی با کارکرد سیستم‌عاملی همچون اندروید کرده‌اند شاید چندان نباید انتظار خلاقیت و کیفیت در اپ‌های تولید شده را داشت.
سیاوش تفضیلی، مدیر اجرایی فروشگاه <کندو> نیز با اشاره به پیشرفت تولید اپلیکیشن تلفن همراه در کشور می‌گوید: «شتاب تولید اپلیکیشن در کشور با رشد قابل توجهی همراه بوده است اما طبیعتاً کیفیت و استانداردهای این بخش با این شتاب همراه نیست. البته این به این معنا نیست که کلیه اپ‌های تولیدی کشور بی‌کیفیت و فاقد استاندارد لازم هستند.»
وی در ادامه وجود این شرایط را طبیعی عنوان می‌کند و می‌افزاید: «اگر به اپ‌های فروشگاهای بزرگ دنیا مانند اپل و گوگل هم نگاه کنید چندصد میلیون اپ وجود دارد که بخش بزرگی از این اپ‌ها بی‌کیفیت هستند. همچنین اگر در فروشگاه‌های ما اپ‌های بی‌کیفیت وجود دارد می‌توانید اپ‌های فارسی‌ای نیز ببینید که همسطح یک اپ موفق خارجی تولید شده است.»
اما بخش دیگری از کارشناسان همراه نبودن میزان تولید اپ در کشور با میزان استاندارد و کیفیت لازم را به نبود آموزش و وجود کلاس‌های مخصوص در این زمینه ارتباط می‌دهند. علی فرهادی،یکی از تولیدکنندگان اپلیکیشن در کشور در این خصوص می‌گوید: «در اکثر کشورهای پیشرفته دوره‌های دانشگاهی و آموزشی برای تدریس کار با سیستم‌عامل اندروید وجود دارد اما در ایران شرایط کاملاً متفاوت است. گروهی از افراد جوان به صورت خود آموخته وارد این عرصه شده و خودشان به‌طور شخصی به یادگیری این سیستم عامل‌ها می‌پردازند که در این شرایط نباید انتظار داشت برنامه تولید شده فارسی قابل مقایسه با برنامه‌های خارجی باشند، هر چند که با این شرایط می‌توان اپ‌های فارسی کاربردی و با کیفیت نیز پیدا کرد».
اما خلاقیت و تولید اپلیکیشن در بازار اپ‌های تولیدی برای سیستم‌عامل ios پیچیده‌تر از وضعیت بازار سیستم‌عامل اندروید است. تولید اپ برای این سیستم‌عامل به دلیل نوع برنامه‌نویسی این سیستم‌عامل با محدودیت و مشکلات بیشتری همراه است. شاید به خاطر همین شرایط هم تنها فروشگاه تولید و ارائه اپ‌های مخصوص سیستم عامل iosدر ایران محدود به یک فروشگاه یعنی <سیب‌چه> شده است.
یاشار بشیرزاده، مدیر بازاریابی سایت <سیب‌چه> در خصوص مشکلات تولید اپ برای سیستم ios می‌گوید: «به دلیل نوع برنامه‌نویسی سیستم‌عامل ios، طراحی اپ برای این سیستم عامل به مراتب سخت‌تر از سیستم عامل اندروید است، چرا که به دلیل بسته بودن ios ورود برنامه‌نویسان به این حوزه به راحتی امکان پذیر نیست.»
به گفته وی در کنار تمام سختی‌های تولید اپ فارسی برای سیستم عامل ios مشکل دیگر نبود فرهنگ استفاده از اپلیکیشن‌های مجاز روی گوشی‌های اپل است چرا که در بازار بسیاری از فروشندگان موبایل برای کسب سود بیشتر خریداران محصولات اپل را مجاب به نصب صدها نرم‌افزار هنگام خرید می‌کنند که این کار نیز در بلندمدت کاربران را دچار مشکل می‌کند چون این اپ‌ها امکان به روزرسانی ندارند.
وی تصریح می‌کند که باید این موضوع بین کاربران ایرانی نهادینه شود که اپ‌ها را از فروشگاه‌های مجاز اپلیکیشن در کشور دانلود و روی گوشی خود نصب کنند که رسیدن به این شرایط نیز نیاز به زمان و اطلاع‌رسانی دارد.
به هرحال با تمامی مواردی که یاد شد بسیاری از فعالان تولید اپ تلفن همراه در کشور بر این اعتقاد هستند که مشکل اصلی بر سر تولید اپ در کشور به سرعت اینترنت برمی‌گردد چرا که اپلیکیشن‌های تلفن‌همراه نیاز به اینترنت با کیفیت و 24 ساعته دارند و این در حالی است که سرویس اینترنت همراه در کشور ما با کمبود و مشکلاتی همراه است و همین امر سبب سوخت شدن بسیاری از ایده‌ها و شکل‌گیری اپلیکیشن‌هایی با کیفیت و کاربردی در کشور میشود.