بررسی عملکرد 5 ماهه وزارت ارتباطات دولت یازدهم به روایت واقعیت؛ نه آمار
فارس در این گزارش با پرهیز از آمارگویی، نتایج عینی تلاش 5 ماهه وزارت ارتباطات دولت یازدهم را زیرذره‌بین برده است؛ بررسی تاثیر واقعی و عملی اقدامات این وزارتخانه در حوزه ICT کشور نشان می‌دهد که هنوز برای ارزیابی تحقق وعده‌های وزارت ارتباطات زود است.
به گزارش خبرگزاری فارس، دهه فجر امسال که از راه رسید تقریبا 168 روز از آغاز دولت یازدهم سپری شده است.
اکنون که دهه فجر انقلاب اسلامی به نیمه رسیده، نگاهی گذرا داشتیم به آنچه در 5 ماه گذشته در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت روحانی گذشته است.
این گزارش ماحصل نگاهی است از بیرون به اقدامات 155 روزه وزیر منتخب و معاونان او. طبق یک رسم همیشگی جزئیات و آمار عملکرد در آغاز دهه فجر توسط وزارتخانه اعلام میشود که البته هنوز این اتفاق نیافتاده است؛ اما در صورت اعلام، این آمار می‌تواند مورد استفاده علاقمندان قرار گیرد.
*مهم ترین دستاورد وزارت ارتباطات؛ افزایش ظرفیت اینترنت کشور تنها برای برخی کاربران
به نظر می رسد تاکنون مهم ترین دستاورد وزارت ارتباطات، افزایش پهنای باند اینترنت کشور از 72 گیگابیت بر ثانیه به 100 گیگابیت بر ثانیه بوده است.
البته نتایج این اقدام کاملا عینی نبود؛ زیرا اغلب کاربران اعلام می کردند که علیرغم این افزایش ظرفیت، کیفیت سرویس اینترنت آنها نه تنها بهبود نیافته، حتی بی کیفیت تر نیز شده است.
وزیر ارتباطات این ابهام را این گونه پاسخ داد که این ظرفیت به دست متقاضیانی که ماه ها در نوبت دریافت سرویس اینترنت بوده اند، رسیده است.
علاوه بر این وزیر تاکید کرده: در مجموعه وزارتخانه، برنامه ریزی شده تا به سرعت زیر ساخت‌ها آماده شود که اواخر سال آینده وضعیت نسبتا قابل قبولی داشته باشیم.
واعظی به اعداد و ارقامی نیز برای افزایش ظرفیت اینترنت و اینترانت کشور تا پایان سال و در سال آینده، اشاره کرده که پرداختن به وعده ها، به فرصت دیگری موکول می شود.
*عضویت وزیر، شبکه‌های اجتماعی داخلی را رسمی کرد
مدتی است که وزیر ارتباطات در اقدام تازه ای در 4 شبکه اجتماعی داخلی عضو شده است.
این اقدام در خور توجه وزیر، در پاسخ به درخواست ها از وی برای نزدیک شدن به اهالی فناوری و جامعه اینترنتی و پس از عضویت وزیر امور خارجه در فیس بوک انجام شد.
واعظی اعلام کرد که با عضویت در شبکه های داخلی، قصد حمایت از شبکه های اجتماعی البته از نوع داخلی را دارد.
به واقع نیز این اقدام وزیر ارتباطات علاوه بر اینکه محیطی را برای ارتباط بی واسطه اهالی فضای مجازی با وزیر ایجاد کرده، در تغییر نگرش نسبت به این شبکه ها بسیار موثر بوده است.
*عزم جدی وزیر برای کاهش تعرفه اینترنت ،نتیجه داد
در این مدت وزیر ارتباطات بارها بر لزوم کاهش تعرفه اینترنت و پرداخت‌های مردم تاکید داشته و آمادگی این وزارتخانه را برای کاهش 20 تا 30 درصدی قیمت فروش اینترنت به شرکت ها اعلام کرده است.
وی عملی شدن این تصمیم را مشروط به این می داند که شرکت های ارائه دهنده اینترنت تخفیف را در قیمت سرویس مشتری لحاظ کنند که سر انجام وزیر توانست 20درصد کاهش قیمت اینترنت کاربر نهایی را در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات تصویب کند.
*انتقاد از سهم‌گیری ناموزون مخابرات از بازار ADSL و مشکلی که هنوز چاره نشده است
آن طور که وزیر ارتباطات می‌گوید: ایجاد فضای مناسب کسب‌و کار یکی از اولویت‌های او است. واعظی گفته: «برای حل مشکلات بخش خصوصی از زمان ورودم به وزارتخانه هیچ بخش مشکل‌داری نبوده که خودم یا معاونان‌ام با آنها جلسه نداشته باشند».
یکی از این بخش‌های خصوصی دارای مشکل که واعظی چندین بار به مشکل آنها نیز اشاره کرده است، شرکت های ارائه دهنده ADSL هستند که بازار مشترک با مخابرات، دارند.
علیرغم تمام تلاش‌های وزارت ارتباطات در این خصوص؛ اما اوایل دی‌ماه بود که دبیرخانه شرکت‌های PAP، با اعلام اینکه «در چهار ماه گذشته، جلسات متعددی میان وزارت ارتباطات و شرکت‌های PAP به منظور رفع موانع و چالش‌های پیش روی فعالیت آنها برگزار شد، اما مشکلات هنوز مرتفع نشده‌اند»، در نامه‌ای به وزارت ارتباطات تقاضای ١١ شرکت PAP از وزارت ارتباطات برای توقف فروش اینترنت به مخابرات را ارائه کرد.
*اضافه شدن 1500 کیلومتر فیبر نوری
طبق اعلام وزارت ارتباطات در 100 روز نخست دولت یازدهم، یک هزار و 500 کیلومتر به شبکه فیبر نوری کشور اضافه شده که باز هم به گفته این وزارت، به واسطه این امر، توسعه قابل ملاحظه ای در شبکه فیبر نوری کشور ایجاد شده است.
ابزار محک صحت یا عدم صحت این عملکرد، موجود نیست.
*عدم افزایش تعرفه های مخابرات؛ پولی که بازنگشت
واعظی بلافاصله پس از ورود به وزارت ارتباطات، با افزایش تعرفه های خدمات این حوزه (به طور مشخص تعرفه های شرکت مخابرات و شرکت همراه اول) سرسختانه مخالفت کرد و دلیل این اقدام را نیز حمایت از سبد خانوار و جلوگیری از تشدید فشار اقتصادی به مردم عنوان کرد.
وزارت ارتباطات در گزارش 100 روزه خود، تاکید کرد: «از این پس افزایش تعرفه منوط به افزایش کیفیت یا ارائه سرویس جدید به مردم خواهد بود».
به این ترتیب حتی اعلام شد که «پول های اضافه دریافت شده نیز به مردم بازگردانده می شود».
امروز تقریبا دو ماه از موعد بازگرداندن اضافه دریافت های هر چند اندک، می گذرد، اما خبری از بازگرداندن پول مشترکان نیست.
صرف نظر از پولی که بازنگشت؛ نکته مثبت این جا است که حداقل هنوز وزارت ارتباطات از آغاز تاکنون، مجوز افزایش تعرفه نداشته است.
*دعوای اول و صلح آخر وزارت ارتباطات با مخابرات
واعظی از روزی که پس از 20 سال دوباره به وزارت ارتباطات بازگشت، نیروهای خود را برای نمایش اقتدار کامل مقابل مخابرات، متحد کرد.
این وزیر از آغاز، خط و نشان ها را برای شرکت مخابرات پررنگ کشید و از هیچ فرصتی برای نشان دادن عزم جدی خود، فروگذار نکرد.
برخی صحبت های وزیر از جمله اینکه گفته بود «مخابرات را روی صندلی اپراتوری می نشانیم» هنوز در ذهن مخاطبان این حوزه باقی و به ویژه اهالی رسانه باقی است.
همچنان که بنا بر اعلام رسمی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، «یکی از فعالیت هایی که در 100 روز نخست فعالیت، به شدت مورد توجه بوده و به جدیت توسط مسئولان پیگیری شده، تبیین جایگاه بخش های مختلف در حوزه است؛ به طوری که جایگاه حاکمیت و نقش آن در دفاع از حقوق تمامی ذینفعان مشخص شده و اپراتورها و رگولاتوری در جایگاه خود، در حال خدمت رسانی به مردم هستند».
براساس این تلاش وزارت ارتباطات برای تبیین جایگاه حاکمیت و اپراتورها، هم اکنون مخابرات و همراه اول از افزایش تعرفه منع شده اند و مخابرات اضافه دریافتی را که باید به مردم باز می گرداند، باز نگرداند.
همچنین در این مدت، به دلیل بدهی مخابرات به دولت، مدتی فروش پهنای باند اینترنت به این شرکت متوقف شده بود، دولتی ها گفته بودند تا مخابرات بدهی خود را تسویه نکند خبری از پهنای باند نیست.
سپس چندی پیش از موافقت دولت با استمهال بدهی مخابرات خبر رسید. به این ترتیب توافق شد که مطالبات دولت از شرکت مخابرات ایران به صورت اقساط چند ماهه تسویه شود.
در همین ایام بود که واردات تجیهزات شرکت مخابرات از کمرگ نیز با مشکل مواجه شد؛ زیرا وزارت ارتباطات به دلیل بدهی مخابرات، از همکاری با این شرکت برای ترخیص تجهیزات خودداری می کرد.
مدیرعامل مخابرات می‌گفت: 4 ماه است که بیش از 100 میلیارد تجهیزات مخابراتی در گمرک معطل مانده و وزارت ارتباطات اجازه ترخیص نمی دهد.
این مشکل نیز چندی بعد با مساعدت وزارت ارتباطات رفع شد. واعظی اعلام کرد: «پس از تفاهم صورت گرفته با شرکت مخابرات ایران قرار شد محموله های مخابراتی و تجهیزات موردنیاز خارج از نوبت از گمرک ترخیص و مشکلات فعلی نبود تجهیزات و عدم توسعه حل شود».
وی این اقدام وزارت ارتباطات را در جهت رفع مشکل ارتباط رسانی شهرک های تازه تاسیس و ارائه امکانات ارتباطی به این مناطق عنوان کرد.
در نهایت علیرغم انتقادهای صریح و با صدای بلند وزیر در آغاز کار، مساعدت‌های او بی‌هیاهو انجام شد.
*ماموریت واعظی در کمیته فیلترینگ
به نظر می رسد یکی از اقدامات مهم وزیر ارتباطات دولت روحانی، ماموریت او و وزیر فرهنگ و ارشاد در کمیته فیلترینگ باشد.
واعظی با بیان اینکه سیاست فیلترینگ در دولت یازدهم با دولت قبل متفاوت است، گفته بود: من و آقای جنتی قرار است سیاست 6 وزارتخانه عضو در کمیته فیلترینگ را هماهنگ کنیم و در این کمیته به بحث بگذاریم. حتی پیشنهاد رفع فیلتر چند سایت را نیز داریم.
وی پس از آن نیز خبر داد که «در نشست اخیر کارگروه فیلترینگ رویکرد و سیاست دولت جدید، به اطلاع اعضای کارگروه رسید و توافق شد که تنها سایت‌های غیر اخلاقی محدود شود و سایت‌هایی که مورد نیاز مردم برای افزایش آگاهی است، دچار مشکل نشوند».
*ایجاد تلفن گویای وزارت ارتباطات؛ سامانه «ثبت و پاسخ گویی به شکایات رگولاتوری» در قالبی جدید
یکی دیگر از اقدامات عملی و عینی وزارت ارتباطات از آغاز دولت تاکنون؛ راه اندازی تلفن گویای 195 برای دریافت گزارش و شکایت های مردم در حوزه ICT است.
این تلفن هنوز در کشور به صورت سراسری راه اندازی نشده و مراحل اولیه راه اندازی را می گذراند.
در گذشته نیز سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای دریافت شکایات مردم از اپراتورهای ICT سامانه مشابهی را طراحی کرده بود که هنوز هم لینک این سامانه در سایت رگولاتوری در دسترس است.
در عمل نیز وزارت ارتباطات برای پیگیری موارد اعلام شده از طریق تلفن گویای 195، باید از طریق بازوی نظارتی خود که همان رگولاتوری است، درخواست ها و شکایات مردمی را از اپراتورها پیگیری کند.
بنابراین اگر نتیجه نگیریم که سامانه 195، سامانه سابق «ثبت و پاسخ گویی به شکایات رگولاتوری» است، می توانیم نتیجه بگیرم که به طور یقین سامانه قبلی، کارآمد نبوده که سامانه جدیدی با همان کارکرد، بار دیگر ایجاد شده است.
*احیای پست تلفنی
از دیگر اقدامات عملی وزارت ارتباطات در دولت جدید، احیای دوباره پست تلفنی 193 است.
مدیرعامل سابق پست در مهرماه مصادف با روز جهانی پست، احیای این سرویس قدیمی پستی که سال ها به دلایلی منفعل شده بود را از برنامه های در دستور کار عنوان کرد.
این سرویس در جهت افزایش درآمدزایی پست ایجاد شده و قرار است با کیفیت بهتر و قیمت ارزان تر، بازار از دست‌رفته پست را از پیک های موتوری، باز پس بگیرد.
اعلام شده که طبق آمارها این سرویس از زمان فعالیت دوباره به شدت مورد استقبال مردم قرار گرفته است.
*رایزنی مطلوب برای تخصیص بودجه
از دیگر تلاش های این وزارت خانه در این مدت، همکاری در تصویب لایحه «درآمدهای مخابرات و پست» بود که طبق آن مقرر شد تمام درآمدهای وزارت ارتباطات از اپراتورهای ICT به این وزارتخانه بازگردد تا در زیرساخت ها هزینه شود که مبلغ 4 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده بود.
با تصویب این لایحه و با رایزنی های وزارت ارتباطات در زمان تدوین بودجه، مبلغ 2 هزار و 500 میلیارد تومان برای سال 93 وزارت ارتباطات مورد موافقت قرار گرفت که در بودجه ناکافی سال 93 کشور، این رقم نامطلوب نیست.
*بی‌اعتنایی بدنه وزارتخانه به افکار عمومی
علیرغم اینکه وزیر ارتباطات در نخستین حضور خود در جمع اهالی رسانه، ارتباط با رسانه‌ها را یکی از 3 اولویت اصلی خود نام برد، اما در نگاه کلی از تیر ماه تاکنون در بین شرکت ها و سازمان های زیرمجموعه وزارت ارتباطات، شرکت ارتباطات زیرساخت تنها مجموعه پاسخ گو به افکار عمومی بوده است.
مدیران این شرکت تقریبا ارتباط تعریف شده و صحیحی با اهالی رسانه دارند.
مدیران روابط عمومی شرکت‌های تابعه می‌گویند: مدیر جدید هنوز به اصطلاح «جا نیافتاده است».
اما در این بین، سازمان فناوری اطلاعات تاکنون منفعل ترین عملکرد را در این وزارتخانه از خود بروز داده است؛ تا جایی که در دولت جدید از فعالیت این سازمان تنها همین اطلاع در دست است که مسئولیت فنی ایجاد شبکه ملی اطلاعات به این سازمان سپرده شده است؛ که در دولت قبلی نیز این وظیفه به عهده همین سازمان بود.
مجموعه پست بانک نیز به دلیل فرار از واهمه بزرگ واگذاری ذیل اصل 44 که مدت ها است روی این شرکت دولتی سایه انداخته، از دولت قبل تاکنون، موضع سکوت و بی رنگی در پیش گرفته است.
از شرکت پست نیز که با حکم واعظی تمامی اعضای هیئت مدیره آن به امید ایده های تازه و آغازی دوباره، تغییر کردند، تنها خبر پست تلفنی شنیده شده و همین و بس.
همچنین اگرچه کانال ارتباطی سازمان تنظیم مقررات نیز با افکار عمومی مسدود شده؛ اما از خط و نشان‌های وزیر مشخص است که این سازمان نامه هایی را از طرف واعظی به اپراتورها ابلاغ می کند.
حرف راوی
همان گونه که در پاسخ به پرسش‌گری رسانه‌ها عنوان میشود، زمان آغاز دولت تاکنون را می توان، دوره «جا افتادن» مدیران در وزارت ارتباطات نامید.
دوره ای که بیشتر به آشنایی، تغییر ساختار، تببین عقاید و افکار و برنامه ریزی می گذرد و علیرغم انجام برخی اقدامات و مشاهده عینی نتایج برخی پروژه های کوتاه مدت و ضرورت دار، اما باید به انتظار آینده که وعده طرح های بلند مدت عملی می شوند، نشست و قضاوت کرد.