۸/۷ میلیون کارت بلیت در دست شهروندان تهرانی است
الهام مصدقی‌راد – همشهری : شورای شهر در آخرین روزهای اسفند سال گذشته جزئیات لایحه‌ای را تصویب کرد که براساس آن شهروندان با داشتن یک کارت بلیت الکترونیک می‌توانند از مترو، اتوبوس، تاکسی، پارکینگ‌های مکانیزه و پارکومترها استفاده کنند.
البته تجهیز اتوبوس‌های شهرتهران به دستگاه کارتخوان ازحدود 2سال پیش آغاز شد و شهروندان از کارتهای اعتباری مترو در اتوبوس نیز استفاده می‌کنند اما قرار است تاکسی‌های شهر تهران نیز به دستگاه‌های پرداخت الکترونیک مجهز شوند تا رد و بدل کردن پول خرد بین رانندگان تاکسی و مسافران کم کم از میان برداشته شود.
به غیر از این، استفاده از این کارتها این امکان را به مدیریت شهری می‌دهد تا بر وسایل حمل‌ونقل عمومی مدیریت بهتری اعمال کرده و آمار و اطلاعات دقیق‌تری از سفرهای درون‌شهری و میزان استفاده شهروندان از انواع وسایل حمل‌ونقلی به‌دست آورد که البته تمرکز بر این آمار، کمک خوبی به برنامه‌ریزی‌های حوزه حمل‌ونقل خواهد کرد.
تجهیز تاکسی‌های تهران به دستگاه پرداخت الکترونیک در سال‌جاری
طبق مصوبه شورای شهر تمامی تاکسی‌های پایتخت باید امسال به دستگاه‌های پرداخت الکترونیک مجهز شوند تا مسافران با کمک کارتهای مبلغ‌دار صادر‌شده بتوانند به غیر از اتوبوس و مترو در این ناوگان حمل‌ونقلی نیز از آنها استفاده کنند. میثم مظفر، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی نیز به همشهری گفت که تاکنون 100دستگاه تاکسی در شهر تهران به‌صورت پایلوت و آزمایشی به این دستگاه‌ها تجهیز شده‌اند و هم‌اکنون وضعیت آنها در حال بررسی است.
سازمان تاکسیرانی نیز قرار است تا 2ماه آینده طرح مطالعاتی خود را درخصوص به کارگیری این دستگاه در تاکسی‌ها با درنظر گرفتن 4ضلع دخیل در آن یعنی مسافران، رانندگان، شرکت‌های خصوصی تاکسیرانی و همچنین سرمایه‌گذار تأمین دستگاه‌های پرداخت الکترونیک آماده کرده و به شورای شهر ارائه دهد تا با همفکری کمیسیون حمل‌ونقل شورا به نتیجه مطلوبی برسند.ظاهرا یکی از مشکلات رانندگان تاکسی با این دستگاه‌ها، آنلاین نبودن آنهاست؛ یعنی بعد از اینکه مسافران کرایه خود را با کارت پرداخت می‌کنند حدود 48ساعت بعد، پول به‌حساب رانندگان واریز میشود.
به گفته مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی رانندگان اتوبوس نیز با این مسئله مشکل داشتند اما اکنون بعد ازمدتی این موضوع به روالی طبیعی تبدیل شده و حداکثر ظرف 48ساعت پول به حسابشان واریز میشود. البته به‌دلیل تراکنش‌های زیادی که این کارتها در طول روز دارند امکان آنلاین بودنشان و اینکه پول همان لحظه به‌حساب واریز شود، وجود ندارد و در دیگر کشورها نیز به همین شیوه عمل میشود.
تجربه موفق یکپارچه‌سازی کارت مترو و اتوبوس
پیمان سنندجی، مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی تهران در گفت‌وگو با همشهری معتقد است که اجرای سیستم یکپارچه تاکنون با استقبال بسیار زیادی از سوی شهروندان همراه بوده و تقریبا همه مسافران ثابت مترو و اتوبوس از این کارتها استفاده می‌کنند. به گفته وی طبق بررسی‌های انجام شده تقریبا 70تا 80درصد مسافران اتوبوس با کارتهای الکترونیک مترو، بلیت اتوبوس را نیز پرداخت می‌کنند. البته به غیر از حذف رد و بدل شدن پول خرد و مشکلات ناشی از آن، تخفیف کرایه اتوبوس با پرداخت الکترونیک نیز از عواملی است که شهروندان را به استفاده از آنها ترغیب می‌کند. دارندگان این کارتها 1/2 تا 1/5 برابر، هزینه کمتری نسبت به پرداخت نقدی می‌پردازند.
فرشاد جلالی، مدیر پروژه پرداخت الکترونیک شرکت کنترل ترافیک شهرداری نیز به همشهری گفت: تعداد کارتهای مشترک فعال میان مترو و اتوبوس در ابتدای یکپارچه‌سازی این سیستم حدود 2/6میلیون قطعه بوده اما هم‌اکنون با رشدی تقریبا 3/5برابری به 8/7میلیون قطعه رسیده که باید بازمهندسی سیستم حمل‌ونقل عمومی تهران و اتصال بسیاری از ایستگاه‌های مترو به اتوبوس را نیز از عوامل استقبال شهروندان از این کارتها دانست. کارت فعال به کارتی گفته میشود که در 3 ماه گذشته حداقل 10 مرتبه استفاده شده باشد.
استفاده از کارتهای الکترونیک در بخش‌هایی غیر از حمل‌ونقل
رویکرد اصلی این مصوبه استفاده از کارتهای یکپارچه الکترونیک در حوزه حمل‌ونقل است اما اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد که این کارتها برای استفاده در دیگر خدمات شهری نیز درنظر گرفته شده و می‌توان به مرور قابلیت آنها را افزایش داد. به‌عنوان مثال، می‌توان از آنها برای استفاده از سالن‌های ورزشی شهرداری، پرداخت ورودیه مراکز گردشگری و حتی شاید خرید از میادین میوه و تره‌بار و فروشگاه‌های شهروند هم استفاده کرد؛ هر چند فعلا مدیریت شهری تمرکز خود را در یکپارچه‌سازی این کارت در حوزه حمل‌ونقلی قرار داده است. جلالی، مدیر پروژه پرداخت الکترونیک نیز که کارت بلیت الکترونیک را ابزار پرداخت در حال توسعه عنوان می‌کند، در این خصوص گفت: کارت یکپارچه شهروندی استراتژی شهرداری تهران است که باید مرحله به مرحله به آن رسید؛ یعنی کارتی که با تعاریف بانک مرکزی قابل استفاده برای پرداخت‌های خرد باشد اما این کارتها فعلا در حوزه حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌شوند.
انواع کارت بلیت‌های اعتباری سیستم یکپارچه حمل‌ونقل عمومی
یکسری از کارتها همین کارتهای بی‌نام با مبالغ خرد هستند که در مترو و اتوبوس استفاده شده و بخش غالب کارتها را تشکیل داده‌اند. تنها تفاوت این کارتها بعد از اجرایی‌شدن این مصوبه تغییر مبلغ صدور و سقف شارژ آنهاست. مبلغ صدورشان از 200تومان به 1500تومان افزایش خواهد یافت و سقف شارژشان نیز از 44هزار تومان به 50هزار تومان خواهد رسید. این‌کارت‌ها در پارکینگ‌های طبقاتی و پارکومترهای مکانیزه قابل استفاده خواهند بود. تعدادی از کارتها نیز با نام هستند و عکس و مشخصات صاحبانشان روی آنها درج میشود. این کارتها متعلق به اقشار خاص یعنی والدین و همسران شهدا و جانبازان و معلولان، دانش‌آموزان و دانشجویان، افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی و همچنین کارت منزلت است که برای هر کدام تخفیفات جداگانه‌ای درنظر گرفته شده است. کارتهای اقشار خاص که هم‌اکنون در اختیار افراد قرار می‌گیرد بی‌نام هستند. البته طبق گفته جلالی راهکارهایی برای ثبت‌نام این افراد برای دریافت کارت با مشخصات، درنظر‌گرفته شده که هم‌اکنون در شورای شهر در حال بررسی است.
بخش دیگری از کارتهای سیستم یکپارچه به‌صورت یکساله هستند که با مبلغ 120هزار تومان شارژ می‌شوند اما به اندازه 150هزار تومان می‌توان از آنها استفاده کرد. اگر شارژ مورد نظر زودتر از یک‌سال تمام شود باید کارت را دوباره شارژ کرد. با نظر شورای شهر بخش دیگری از کارتها نیز منحصرا قابل استفاده در مترو یا اتوبوس صادر می‌شوند و به‌صورت مشترک نخواهند بود. هر‌کدام از این دو کارت با 80هزار تومان شارژ شده و به اندازه 120هزار تومان قابل استفاده هستند و اعتبارشان یکساله است.
بستن راه سوءاستفاده از کارت بلیت‌های الکترونیک
در مصوبه اخیر شورای شهر بلیت‌های الکترونیک از مدت‌دار به مبلغ‌دار تغییر کرده‌اند که البته به گفته ابوالفضل قناعتی، دیگر عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورا فاکتور زمان نیز در این کارتها درنظر گرفته شده اما مبلغ، اصلی‌ترین بخش آن است. همچنین این عضو شورای شهر اعلام کرد که برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده، محدودیت‌هایی در این کارتها درنظر گرفته شده به‌عنوان مثال، این کارتها در مترو محدودیت استفاده ندارند اما تنها امکان 6تراکنش در روز برای آنها در اتوبوس تعیین شده؛ یعنی این کارتها روزانه 6مرتبه قابل استفاده در اتوبوس هستند. یکپارچه‌سازی سیستم حمل‌ونقل عمومی تهران هم‌اکنون منتظر آغاز فاز دوم هدفمندی یارانه‌هاست که بعد از آن نرخ جدید حمل‌ونقل عمومی نیز اعلام خواهد شد.