گفت‌وگو با دکلان برن، مدیرعامل وایمکس فروم
فاطمه ملکی- امیر تهرانی: گفت و با دکلان برن، مدیرعامل وایمکس فروم در حاشیه بازدید او از اپراتورهای وایمکس ایران صورت گرفت. او از اولین سفرش به ایران لذت برده است و قصد دارد باز هم سفرهایش به ایران را ادامه دهد. «سلام» و «سلامتی» تنها کلمه‌های فارسی بودند که او در سفر چند روزه خود یاد گرفته بود و در نخستین مکالماتش به کار می‌برد.
دکلان آمریکایی برخلاف تصورش با شبکه اپراتورهای وایمکس کشور به‌ویژه مبین‌نت مواجه شده بود و وضعیت توسعه آن را مطلوب ارزیابی می‌کرد. او برخلاف تحلیل‌ها و گزارش‌های مفصل مربوط به روند توسعه وایمکس در دنیا اما همچنان به گسترش این تکنولوژی ارتباطی خوش‌بین است و اعتقاد دارد در صورت همکاری و نه رقابت میان اپراتورها، وایمکس جایگاه ویژه‌ای در صنایع برای خود باز خواهد کرد و حداقل تا 15 سال آینده از وضعیت شبکه‌ای مطلوبی در دنیا برخوردار خواهد بود و میتواند مشترکان جدید و قدیم خود را حفط کند و تاثیر بسزایی در توسعه باند پهن در دنیا داشته باشد.
*توضیح کوتاهی درباره وایمکس فروم و تعداد اعضای آن بگویید که چه وظیفه‌ای را به‌عنوان یک نهاد غیردولتی برعهده دارد.
وایمکس فروم یک سازمان غیرانتفاعی با بیش از 200 اپراتور وایمکس عضو است که در دنیا فعالیت می‌کند و همه اعضای آن تلاش می‌کنند این فروم به‌ویژه در بخش‌های مختلف بازار فعال بماند. این فروم برای خلاقیت و حمایت از تمامی اپراتورهای دنیا فعالیت می‌کند تا بتواند کمک کند وایمکس در دنیا پیشرفت کند و پابرجا بماند.
*در شرایطی که اپراتورهای موبایل توانسته‌اند از اپراتورهای وایمکس پیشی بگیرند، چه تضمینی برای بقای کسبوکار اپراتورهای وایمکس در شرایط فعلی وجود دارد؟
وایمکس عرضه اینترنت سریع برای نیروهای جوان را مورد هدف قرار داده است، اما از سوی دیگر نقشه راهی برای ایجاد و راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید برای اپراتورها وجود دارد.
*چه نقشه راهی؟
نقشه راه جدید، وایمکس پیشرفته یا همان تکنولوژی LTE است که رقیب وایمکس خواهد بود، اما مهم‌ترین نکته برای آن فرکانس‌هایی است که وجود دارد و اپراتورها به‌خصوص در ایران برای فعالیت در این مسیر باید فرکانس 5/2 گیگاهرتز را از سازمان تنظیم مقررات دریافت و سرویس با کیفیت و سرعت بهتر به مشتریان خود عرضه کنند.
*برتری‌های وایمکس و LTE نسبت به یکدیگر کدام‌اند؟
وایمکس و LTE خیلی به هم شبیه هستند. اپراتوری که LTE عرضه می‌کند، سرعت بیشتر، سرویس بهتر و ترافیک بیتشری را میتواند عرضه کند و مشتری‌های بیشتری هم جذب آن می‌شوند.
*در اسفند‌ماه گذشته تفاهم‌نامه‌ای میان وایمکس فروم و GTI در حاشیه کنگره موبایل برای توسعه روابط اپراتورهای موبایل و وایمکس امضا شد تا اپراتورهای موبایل به وایمکس کمک کنند تا صنعت وایمکس را از مواجهه با رکود نجات دهد و به سطح تکنولوژی موبایل برساند. سرنوشت آن تفاهم‌نامه به کجا رسید؟
LTE به یکی از اجزای اصلی بازار وایمکس تبدیل شده است. در بارسلون تفاهم‌نامه‌ای با GTI امضا شد که بتوانیم باهم همکاری بیشتری داشته باشیم، چون نقشه راه وایمکس به LTE ختم میشود تا بتواند همکاری زیادی با هم داشته باشند و شبکه‌ای درست کنند تا مشتریان هر دو عرصه بتوانند از آنها استفاده کنند و از سوی دیگر فشار بیشتری را به وندورها بیاورند تا تجهیزات بهتری را برای اپراتورهای وایمکس تولید کنند.
*پس از امضای آن تفاهم‌نامه پیش‌بینی می‌شد وایمکس در LTE هضم شود و حتی ترکیب آنها به ایجاد تکنولوژی جدیدتری منجر شود. تحلیل‌تان از این وضعیت چیست؟
وایمکس از بین نمی‌رود و برای چند سال آینده همچنان بقا خواهد داشت. حتی وایمکس پیشرفته که در واقع LTE هم هست، باز نوعی از وایمکس است. LTE می‌آید و خیلی از بخش‌های بازار جدید مانند فرودگاه‌های دنیا، میدان‌های گازی و نفتی می‌توانند از وایمکس در این بخش‌های صنعتی استفاده کنند. هم‌اکنون در فرودگاه سانفرانسیسکو برای ارتباط میان فرودگاه‌ها و خلبان‌ها وایمکس استفاده میشود و مطمئنم وایمکس به‌طور کلی از بین نمی‌رود، بلکه ممکن است در دیگر قسمت‌های صنعت مورد استفاده قرار بگیرد.
*آیا هدف آینده، حوزه صنعت و نه کاربر خانگی است؟
چند سال طول می‌کشد تا وایمکس از بین برود؛ البته از بین نمی‌رود، ممکن است تغییر کند. اما بیشتر اپراتورها تا 15 سال آینده این سرویس و تکنولوژی را برای مشترکان خانگی حفظ می‌کنند. نقشه راهی که برای آن وجود دارد هم مبتنی بر LTE است، مانند مبین‌نت که تلاش می‌کند فرکانس 5/2 گیگاهرتز را دریافت کند. دریافت این باند فرکانسی نه‌تنها برای مبین‌نت بلکه برای بیشتر اپراتورهای وایمکس دنیا مهم است، چون سرانجام باید به سمت تکنولوژی جدید بروند. این حرکت اجباری است و بتوانند این سرویس را ارایه کنند. در زمینه فرکانس 5/3 گیگاهرتز هم اپراتورهایی از آن استفاده می‌کنند و به همین دلیل تامین‌کننده تجهیزات ملزم هستند تا چند سال آینده تجهیزات را بفروشند و پشتیبانی کنند. بر همین اساس است که می‌توان نتیجه گرفت وایمکس به این زودی نمی‌میرد. اپراتورهای بزرگ دنیا درحال مهاجرت از وایمکس به سمت LTE هستند. بزرگان وایمکس به سمت LTE رفته‌اند، اما اپراتورهای کوچک هنوز درحال تصمیم‌گیری و انتقال به سمت این فناوری هستند.
*من سوال‌های بیشتری در مورد وایمکس و به‌طور خاص در مورد وندورهای تامین‌کننده تجهیزات وایمکس دارم. حدود سه یا چهار سال پیش آلواریون برجسته‌ترین عرضه‌کننده تجهیزات وایمکس در دنیا بود. درحال حاضر براساس ارزیابی‌های وایمکس فروم، چه وندورهای دیگری در این بازار فعال شده‌اند؟
درحال حاضر این مایه شگفتی است که هنوز سامسونگ بزرگ‌ترین عرضه‌کننده و تامین‌کننده تجهیزات وایمکس در دنیا است. آلواریون توسط کمپانی تلراد خریداری شد، اما هنوز هم بیشترین سهم بازار تجهیزات وایمکس را در اختیار دارد. به نظر من بیشتر سازندگان تجهیزات وایمکس طی چهار یا پنج سال گذشته با اینکه ممکن است فروش کمتری داشته باشند، ولی همچنان فعال هستند. مگر اینکه تغییراتی در بازار اتفاق افتاده باشد که آنها به آن سمت حرکت کرده باشند؛ اما نکته جالب این است که سازندگان تجهیزات جدیدی نیز وارد این بازار شده‌اند و کاملا متفاوت هستند.
*چینی‌ها؟
ژاپن، آلمان، هیتاچی که یکی از اعضای هیئت‌مدیره وایمکس فروم نیز هست، اکنون به یکی از برجسته‌ترین تامین‌کنندگان تبدیل شده است. کسی تصور نمی‌کرد هیتاچی به‌عنوان یک تامین‌کننده تجهیزات مخابراتی فعالیت کند.
*یعنی هیتاچی بیزینس جدیدی در بخش وایمکس راه‌اندازی کرده است؟
آنها در بخش‌های کوچکی از این کسبوکار وارد شده بودند، اما حالا یکی از اعضای هیئت‌مدیره وایمکس فروم هستند. آنها مدعی هستند که راهکارهایی را می‌توانند عرضه کنند که می‌توانند صنعت هوایی را به تسخیر درآورند و زمان مناسبی را نیز این در مورد تحقیقات صرف کرده‌اند. زیمنس هم تازه‌وارد است و توسط بسیاری از افراد شناخته شده است. زیمنس یک موسسه چندصد میلیون دلاری است که عضوی از سازمان ما است و در حال ارایه تجهیزات وایمکس است.
*ارایه تجهیزات در چه بخش‌هایی؟
در بازارهای حوزه‌های گازی و نفتی فعال هستند و صدها هزار کاربر از تجهیزات وایمکس این شرکت‌ها استفاده می‌کنند. صنعت گاز یکی از مشتریان اصلی آنها است. جنرال‌الکتریک از دیگر اعضای هیئت‌مدیره وایمکس فروم، هرگز تجهیزات وایمکس نداشته است و دو سال پیش در داخل مجموعه خود تجهیزات وایمکس را ویژه صنایع گاز و هوایی توسعه داد. این تغییرات در میان تامین‌کنندگان در همه تکنولوژی‌ها طی 10 تا 15 سال گذشته اتفاق افتاده است. برخی از سازندگان حذف شده‌اند، برخی به تکنولو‌ژی‌های دیگر علاقه‌مند شدند و برخی نیز تازه‌واردان این عرصه هستند. این اتفاق فعالیت ما را جالب‌تر می‌کند؛ زیرا با در تماس بودن با افراد جدید، با بیزنس‌های جدیدی نیز آشنا می‌شویم و مطالب جدیدی یاد می‌گیریم.
*برخی تحلیل‌های ارایه‌شده از وایمکس حاکی از آن است که این تکنولوژی درحال منسوخ شدن است و فناوری‌های نسل سوم و چهارم تلفن همراه به‌تدریج جایگزین آنها می‌شوند.
شما باید به یاد داشته باشید که وایمکس هم همان نسل چهارم تکنولوژی است.
*ممکن است؟
بله، به نظر من وجود وایمکس در حقیقت برای ارایه اینترنت پرسرعت است. وایمکس کار خود را در زمان مشخصی آغاز کرده و در حال حرکت رو به جلو است و من فکر نمی‌کنم درحال درجا زدن باشد. باید در جایگاهی فراتر از وضعیت فعلی خود قرار بگیرد و اکنون وقت صحبت کردن درباره منسوخ شدن آن نیست. یک نقشه راهی برای آن تعریف شده و راه خود را یافته است و با انقلاب‌های تکنولوژیکی رخ داده، مسیری طولانی در راه توسعه و پیشرفت وجود دارد. در مسیر توسعه به‌زودی فناوری‌های نسل چهارم، پنجم و ششم هم خواهد آمد و اکنون به‌طور جدی توسعه تجاری نسل پنجم مورد بحث و بررسی است. من آن را نقطه پایان نمی‌دانم، بلکه به نظر من یک پیشرفت است و همچنین مسیری که باید فناوری‌های جدید را در آن به‌کار بگیریم.
LTE از وایمکس به‌عنوان فناوری اصلی و هسته فناوری خود بهره می‌برد. ما از OFDM برای استفاده اینترنت بهره‌برداری می‌کنیم. یک تکنولوژی مبتنی بر IP است که توسعه‌یافته و به یکی از راهکارهای اصلی حوزه تله‌کام تبدیل شده است. اینتل هم یک کمپانی کامپیوتری بود که توسعه یافت و اکنون به یکی از اصلی‌ترین شرکت‌های عرضه‌کننده راهکارهای تله‌کام تبدیل شده است. ما آینده بسیار شلوغی را در با این تکنولوژی در پیش خواهیم داشت و من به آن خوش‌بین هستم و اگر بتوانیم طی دو تا پنج سال آینده به اپراتورهای وایمکس برای ادامه فعالیت‌شان کمک کنیم و آنها را در مسیر اصلی نگه داریم، این اتفاق یک موفقیت خارق‌العاده خواهد بود.
*یک حقیقت متاثرکننده در مورد اپراتورهای وایمکس در ایران وجود دارد که لایسنس آنها به جای وایمکس موبایل، ثابت است.
بله.
*شما درمورد آن چه تحلیلی دارید؟
من فکر می‌کنم باید در مورد این موضوع به‌طور جدی با رگولاتوری ایران صحبت کنیم. موبیلیتی اتفاقی زیبا است و مردم به آن علاقه دارند و محل کار در آینده موبایلی خواهد بود. آینده تکنولوژی نیز در ارتباطات سیار است و این موضوع را به آنها هم گفته‌ایم. ایران تنها کشوری نیست که به این موضوع دچار است، بلکه تعداد زیادی لایسنس وایمکس در بسیاری از نقاط دنیا وجود دارد که مجوز وایمکس ثابت است. من موضوعات چالش‌برانگیز رگولاتورها را در دلایل واگذاری این لایسنس‌ها درک می‌کنم. آنها فشار زیادی را از طرف اپراتورهای موبایلی برای محدود و کنترل کردن رقابت متحمل می‌شوند. یکی از آنها ایجاد رقابت میان بازیگران است. رگولاتورها در جایگاه بسیار سختی ایستاده‌اند و عقاید محکم و سختی دارند و می‌‌خواهند میان سرمایه‌گذاران بزرگ و عمده بازار رقابت منصفانه‌ای برقرار باشد که کار سختی است. اما من فکر می‌کنم مبین‌نت با مجوز اپراتوری سراسری که دارد، از مزیت برجسته‌ای برخوردار است و این واقعیت که شما می‌توانید از اینجا (تهران) به شهر دیگری مانند شیراز بروید و با دستگاه‌های کوچکی که دارید همان تجربه استفاده از باند پهن را در آن شهر یا هرجایی که تحت پوشش آنتن مبین‌نت بود داشته باشید، کار منحصر به‌فردی است. برخی از شرکت‌ها سعی کردند از نسل دوم تلفن همراه برای این کار استفاده کنند، اما شما می‌دانید که سرعت انتقال دیتا در 2G چگونه بود و حتی نسل سوم هم در ابتدا عالی به‌نظر می‌رسید، اما وقتی شبکه‌های 3G شلوغ و متراکم می‌شوند، تجربه استفاده از دیتا بسیار افت می‌کند. بنابراین من فکر می‌کنم حتی به‌عنوان لایسنس ثابت، آینده مثبت و جالبی در انتظار وایمکس و در تکمیل نسل سوم و چهارم موبایل است. رقابت نکنید؛ همکاری کنید، اگر شروع به رقابت کنید، می‌بازید. پول خیلی زیادی وجود دارد و برای به دست آوردن آن باید مدل‌های همکاری را توسعه بخشید.
*یعنی شما معتقدید اپراتورها نباید با هم رقابت کنند؟
من فکر نمی‌کنم اپراتورهای وایمکس باید با اپراتورهای موبایل رقابت کنند؛ این یک ایده قدیمی است. اندیشه امروز و فردا باید تامین پهنای باند بر بستر شبکه موبایل یا وایمکس باشد و به‌واسطه آن ارایه اینترنت پرسرعت؛ این کسبوکار اصلی است. البته من پیشنهاد نمی‌کنم همکاری آنها در سطح سازندگی تجهیزات باشد، بلکه می‌توانند رهبران بازار در دو سازمان متفاوت باشند و می‌توانند روی عرضه پهنای باند رقابت کنند درحالی‌که بیزینس اصلی اپراتورهای موبایل هنوز صوت است. درحالی‌که این دو بخش، هر کدام یک بیزینس اصلی و اساسی جداگانه هستند و هنوز سال‌های طولانی برای رونق آنها وجود دارد. در آمریکا، ژاپن و کره دیدیم که آنهایی که مدل‌های همکاری با یکدیگر را شناخته‌اند، نباید رقابت با یکدیگر را جدی بگیرند.
*روند دنیا در زمینه توسعه وایمکس چگونه است؟ آیا طی سال‌هایی که اپراتورها توسعه فناوری‌های نسل سوم و چهارم موبایل را ترجیح می‌دهند، اپراتور جدیدی به عرصه وایمکس پا گذاشته است؟
اپراتورهای تازه‌ای در حوزه وایمکس فعالیت خود را در برخی بازارهای درحال توسعه آغاز کرده‌اند. من فکر می‌کنم حرف شما درست باشد. اگر من میلیون‌ها دلار در جیبم داشتم، اگر قرار بود تصمیم بگیرم LTE یا وایمکس عرضه کنم، قطعا با تصمیم‌گیری دشواری مواجه می‌بودم، اما در نهایت مشکلی نیست؛ زیرا به هر حال بازار تکنولوژی رو به جلو است. انتظارات مردم به بلوغ رسیده است. من از شما در مورد گوشی‌های تلفن همراه یا تبلت‌ها می‌پرسم. چهار سال پیش هیچ‌کس از تبلت استفاده نمی‌کرد، اما درحال حاضر بیشترین اطلاعات روی شبکه‌های اینترنتی آمریکا از سوی تبلت‌ها می‌آید. بنابراین پیش‌بینی کردن اینکه چه اتفاقی طی پنج تا 10 سال آینده رخ خواهد داد، کار سختی است. اپراتورهای وایمکس در این مدت موفق بوده‌اند. آنها درحال رشد و بلوغ به سمت LTE هستند که عالی است.
*توصیه‌ای برای اپراتورهای وایمکس ایران دارید؟
به راه خود ادامه دهند و خوش‌بین باشند و نکات مثبت را ببینند.
*اما اپراتورهای ایرانی به شدت نسبت به آینده بازار وایمکس بدبین هستند.
برخی از آنها آینده خوبی را پیش‌بینی نمی‌کنند، درحالی که نباید این‌گونه فکر کنند. آینده نانوشته و بسیار هیجان‌انگیز خواهد بود و باید به خاطر بسپاریم که در حال انجام چه کارشگفت‌آوری هستیم. ما درحال ارایه اینترنت باند پهن موبایل هستیم. به این توجه کنند که درحال حاضر حدود یک میلیون مشتری دارند؛ پس به یک میلیون مشتری بعدی فکر کنند. اگر می‌خواهیم بازار را توسعه بدهیم باید بتوانیم. نمی‌دانم چرا اما من به‌شدت به آینده این بازار خوش‌بین هستم.