معضلات اینترنت در تاجیکستان؛ از پهنای باند تا کاربران کم
میلیون‌ها نفر از ساکنان کشورهای آسیای مرکزی با وجود مشکلات بسیاری که خاص این منطقه است به تدریج به شبکه سراسری اینترنت متصل شده و در این میان 1.7 میلیون نفر از مردم تاجیکستان نیز به این شبکه سراسری دسترسی دارند.
به گزارش خبرنگار فارس در دوشنبه، میلیون‌ها نفر از ساکنان کشورهای آسیای مرکزی با وجود مشکلات بسیاری که خاص این منطقه است به تدریج به شبکه سراسری اینترنت متصل می‌شوند.
اتصال کشورهای آسیای مرکزی از جمله تاجیکستان به شبکه جهانی اینترنت از دهه 90 آغاز شده است.
«عصام‌الدین اعطایف» رئیس انجمن کاربران اینترنت در تاجیکستان معتقد است رشد این شبکه در آسیای مرکزی به تدریج توسعه یافته و به یک بخش مهم در زندگی مرم این جامعه تبدیل شده است.
به گفته وی، رشد این بخش به عنوان یک طرح مهم در برنامه‌های تجهیز و فناوری دولت‌های منطقه بوده و سالانه 2 برابر و در برخی از کشورها حتی 3 برابر در هر سال تعداد کاربران اینترنت افزایش پیدا می‌کند.
این کارشناس مسائل خدمات اینترنتی تصریح کرد: تاجیکستان در برنامه توسعه شبکه اینترنت و سطح خدمت‌رسانی در مقایسه با سایر کشورهای این منطقه در ردیف پایین قرار دارد.
در همین حال، سازمان مطالعات بازار اینترنت به نام «J’son & Partners Consulting» که در سطح جهانی وضعیت دسترسی به این شبکه را بازرسی می‌کند در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد: تاجیکستان در مقایسه با سطح پیشرفت و توسعه اینترنت در جامعه کشورهای همسود در پایین فهرست قرار دارد.
بنابه گفته این سازمان، براساس بازرسی‌های انجام شده از سوی کارشناسان در سال گذشته در قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان تنها در حدود 35، 33 و 21 درصد جمعیت به اینترنت دسترسی دارند که پایین‌ترین میزان در جامعه کشورهای همسود است.
به گفته این منبع از جمعیت 8 میلیون نفری تاجیکستان فقط یک میلیون و 700 هزار نفر کاربر اینترنت بوده در حالی که از جمعیت حدود 6 میلیون نفری قرقیزستان 2 میلیون کاربر و در ازبکستان که با حدود 31 میلیون نفر از پرجمعیت‌ترین کشور آسیای مرکزی است تعداد 10 میلیون کاربر اینترنت موجود است.
براساس این گزارش، ارمنستان از دیگر کشورهای با جمعیت و با سطح رشد همسان با تاجیکستان میزان کاربران اینترنت 68 درصد از جمعیت 3 میلیون نفری این کشور را در بر گرفته است.
مشکلات دسترسی به اینترنت در تاجیکستان
سطح پایین خدمات فنی، میزان بالای هزینه‌ها و محدودسازی دسترسی مشتریان به برخی از شبکه‌ها از مشکلاتی است که کاربران اینترنت در تاجیکستان با آن مواجه هستند.
دسترسی به اینترنت در تاجیکستان توسط نهادهای وابسته به وزارت مخابرات انجام می‌گیرد و این به معنای آن است که فراهم کننده اینترنت در انحصار دولت قرار دارد.
انجمن کاربران اینترنت در تاجیکستان اخیرا اعلام کرد که در قلمرو این کشور دسترسی به شبکه‌های اجتماعی «یوتیوب»، «گوگل» و «جیمیل» محدود بوده و باعث نارضایتی و اعتراض کاربران شده است.
«عصام‌الدین عطایف» در این رابطه گفت: اقدام نهادهای دولت برای ایجاد محدودیت در این شبکه‌ها و مسدود کردن برخی از سایت‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که مطالبی انتقادی در مورد هنجارها و تنش‌های جامعه تاجیکستان منتشر شود.
وی افزود: با این وجود که این اقدام مجاز نیست ولی سالی چندین بار نهادهای تأمین کننده کار شبکه‌های اینترنتی چنین اقدامی را انجام می‌دهند.
به گفته وی، ایجاد محدودیت در فعالیت شبکه‌های اینترنتی در تاجیکستان درحالی است که این کشور بالاترین میزان هزینه برای مصرف‌کنندگان را تعیین کرده است.
در همین حال برخی از کارشناسان می‌گویند: نگرانی مقامات از توسعه اینترنت و دسترسی مردم به شبکه‌های اجتماعی پس از وقایع انقلاب‌های رنگین و به خصوص انقلاب در کشورهای عربی تشدید شده و هم اکنون اقداماتی در جهت تنظیم و مدیریت اینترنت تهیه و مورد اجرا قرار داده‌اند.
سانسور اینترنت در تاجیکستان به خصوص در پی درگیری نیروهای دولت و مخالفان در سال 2010 و 2012 در شرق تاجیکستان به اندازه کافی جدی شد و مقامات برای ترس از افزایش اعتراضات و نارضایت قشرهایی در جامعه که زمینه‌ساز انقلاب عنوان می‌شد بسیاری از نشریات اینترنتی را به اتهام همدستی با مخالفان و تحریک نفرت قومی مسدود کرد.
اما «فیروزه بردی‌اوا» سخنگوی شرکت توزیع کننده اینترنت در تاجیکستان به خبرنگار فارس گفت: هر اقدامی برای محدودیت دسترسی به برخی از سامانه‌ها به دلیل مراعات نکردن مقررات و خارج شدن از چارچوب مسئولیت و تعهدات آنان انجام می‌گیرد.
وی افزود: در برخی از موارد بسته شدن سامانه‌ها و محدودیت شبکه‌های اجتماعی به دلیل فنی نیز اتفاق می‌افتد.
«خالق‌نظر جمعه‌اف» یک مقام شرکت «واویلان-ت» نیز تأیید کرد که این شرکت علاقمند به خدمت به مشتریان بوده و برای محدود کردن دسترسی کاربران به شبکه و سامانه‌های اینترنتی خود هیچ اقدامی نمی‌کند.
به گفته وی، این شرکت نیز همانند سایر شرکت‌های فراهم کننده اینترنت خواهان کاهش مشکلات در امر دسترسی به اینترنت است.
تاجیکستان اینترنت را از طریق روسیه دریافت می‌کند
تاجیکستان و هر کدام از کشور دیگر آسیای مرکزی اینترنت را از روسیه می‌گیرند به این دلیل که خود توان فنی تنظیم و اجرای چنین کاری را ندارند.
«طاهر یعقوب‌اف» مهندس «تاجیک‌تلکوم» یکی از شرکت‌های توزیع کننده اینترنت در تاجیکستان می‌گوید: اینترنت به این کشور از روسیه و از طریق مراکز موجود در قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان دریافت میشود.
به گفته وی، در صورت بروز مشکل در اتصال به اینترنت از طریق یکی از نقاط ترانزیت ازبکستان و یا قرقیزستان مشکل افزایش نرخ پیش آمده و سرعت اینترنت نیز ضعیف خواهد شد.
این متخصص بخش اینترنت تاجیکستان معتقد است که هیچ یک از کشورهای توزیع کننده اینترنت علاقمند به ایجاد محدودیت در عملیات انتقال دیتا نیستند به این دلیل که ارائه خدمات اینترنتی یک منبع درآمد برای بودجه دولت است.
در همین حال برخی از متخصصان این بخش امیدوارند که در آینده نزدیک شبکه‌های اینترنتی تاجیکستان تماس ماهواره‌ای را از طریق افغانستان نیز راه اندازی کرده و احتمالا در پی چنین تحولی مشکل فنی دسترسی و میزان هزینه‌های اینترنت نیز کاهش خواهد یافت.
مشکلات همسان شرکت‌های توزیع کننده اینترنت در تاجیکستان
«بیلاین»، «Tcell»، «مگافون»، «بابیلون-ت»، «ستورن» و «تاجیک‌تلکوم» از جمله 10 شرکت عمده ارائه کننده اینترنت بوده و اما هر کدام به مشکل توزیع، خدمت‌رسانی و توسعه فعالیت مواجه است.
«بهروز فیض‌الله‌اف» رئیس شرکت «بابیلان- ت» محدودیت در توزیع و دسترسی به برخی از سایت‌های پرکاربر را که خارج از تمایل این شرکت‌ها انجام می‌گیرد از مشکلات اصلی در افزایش کاربران اینترنت عنوان کرد.
وی افزود: کاهش اختلالات و دسترسی کاربران به اینترنت از تعهدات هر کدام از شرکت‌های خدمات‌دهنده بوده اما متأسفانه در بیشتر موارد آنان نمی‌توانند هنگام بسته و یا محدود شدن دسترسی به اینترنت، اقدام خاصی انجام دهند.
در همین حال سایت‌های رادیو «آزادی»، «تاج‌نیوز»، سامانه‌های «یوتیوب»، «فیسبوک»، «آسیا پلوس»، «اوستا» و چندین پایگاه دیگر خبری که گفته میشود با حمایت مالی نهاد و سازمان‌های خارجی فعال شده و در مورد تاجیکستان مطالبی منتشر می‌کنند در بیشتر موارد بدون اطلاع قبلی مسدود می‌شوند.
صاحب‌نظران بر این باورند که این اقدام از سوی وزارت مخابرات تاجیکستان در پی انتشار مطالب انتقادی و یا در زمان بروز بحران‌هایی همانند تظاهرات اعتراضی در «خاروغ» مرکز بدخشان انجام می‌گیرد که هدف آن جلوگیری از بازتاب گسترده این حوادث، نشر گزارشها از محل وقوع حوادث و همچنین محدودیت در انتشار مقالات و گزارش‌های تحریف شده است.
نرخ اینترنت در تاجیکستان گران‌تر از هر کشور دیگر منطقه است
شرکت «آنلاین ستورن» تاجیکستان اخیرا تعرفه جدید خدمت‌رسانی را منتشر کرد که مطابق با آن اینترنت با سرعت بالای 50-100 مگابایت را با نرخ 40 دلار در دسترس مشتریان قرار می‌دهد.
اما برخی مشتریان پاسخ به این پیشنهاد می‌گویند که در قرقیزستان از کشورهای همسایه تاجیکستان نیز قیمت اینترنت به مراتب پایین‌تر از آن چیزی است که شرکت‌های تاجیکی ارائه می‌کنند.
کاربران اینترنتی در تاجیکستان که عمدتا کارمندان نهادهای دولت، سازمان‌های غیردولتی، دانشجویان و نهادهای خارجی مقیم تاجیکستان هستند، می‌گویند: سرعتی که در آگهی‌های شرکت‌ها اعلام میشود دور از سطح کار و ظرفیت فنی آنان بوده و دسترسی به سرعت حداقل 50-70 MB بر ثانیه در تاجیکستان آرزویی است که می‌خواهند در آینده به واقعیت تبدیل شود.