عبور از نسل قدیمی موبایل
دنیای اقتصاد: از روز پنج‌شنبه با راهاندازی اینترنت پرسرعت موبایل روی سیم‌کارت‌های همراه اول همه مشترکان تلفن همراه در کشور توانستند با اعمال تنظیماتی به اینترنت پرسرعت موبایل دسترسی د‌اشته باشند. دسترسی به نسل‌های جدید تلفن‌همراه برای مشترکان ایرانسل از حد‌ود 2 هفته قبل فراهم شده و حالا می‌توان گفت یک گذر انقلابی بزرگ از نسل قدیم به نسل جدید موبایل در کشور رخ داده است. با این حال این تحول تکنولوژی با واکنش‌های منفی ازسوی برخی نمایند‌گان مجلس و تعد‌اد‌ی از اعضای شورای‌عالی مجازی هم روبه‌رو شده است؛ به‌طوری‌که برخی از آنها حتی وزیر ارتباطات را به‌د‌لیل اعطای مجوز اینترنت پرسرعت موبایل و فعال کرد‌ن این امکان ارتباطی جدید به استیضاح تهد‌ید کردهاند. این در حالی است که وزارت ارتباطات محد‌ود‌یت‌های تماس تصویری رایتل را برای همراه اول و ایرانسل هم اعمال کرده است. این همه د‌رحالی است که گزارش بیزینس مانیتور از چشم‌اند‌از پنج ساله صنعت ارتباطات ایران نشان‌د‌هند‌ه وضعیت نامناسب مخابرات د‌رمقایسه با کشورهای منطقه است. این گزارش درعینحال نمایانگر پتانسیل‌های بزرگ توسعه د‌رصورت ایجاد فضای رقابتی به‌خصوص در عرصه نسل‌های جدید ارتباطی در این صنعت است.
اینترنت پرسرعت تلفن‌همراه همگانی شد
غروب نسل قدیمی موبایل
20 سال پس از ورود موبایل به کشور حالا یکی از مهم‌ترین تحولات در عرصه این روش ارتباطی رقم خورده است. از دوهفته قبل مشترکان ایرانسل و از روز پنج‌شنبه گذشته مشترکان همراه اول علامت 3G، H یا +H را روی گوشی‌های خود مشاهده کردهاند. علامتی که جایگزین GPRS یا E (مخفف Edge) شده است. این علامت‌ها نشان گذر از نسل قدیم موبایل و فراهم شدن اتصال به اینترنت پرسرعت موبایل برای همه مشترکان موبایل در ایران است.
با این اتفاق حالا هر سه اپراتور موبایل در ایران قادر به ارائه خدمات اینترنت پرسرعت روی موبایل هستند. این رخداد به ظاهر کوچک اما تحولات بزرگی را هم در نوع کاربری اینترنت در ایران و هم در صنعت مخابرات کشور به جای می‌گذارد. درعینحال اما این گذر از نسل‌های قدیمی به دنیای جدید به راحتی اتفاق نیفتاده است و مسیر پیش روی آن هم چندان صاف و هموار نیست.
مشترکان چگونه متصل شوند؟
مشترکانی که علامت‌های مربوط به نسل سوم و چهارم موبایل را روی گوشی‌های خود مشاهده می‌کنند نیازی به تغییر تنظیمات ندارند و سایر مشترکانی که گوشی‌های آنها قابلیت پشتیبانی از نسل‌های جدیدتر موبایل را دارد، می‌توانند از طریق سایت‌های اپراتورها تنظیمات مربوط به اتصال دستگاه خود را دریافت کنند.
طی دو روز گذشته هر دو اپراتور ایرانسل و همراه اول که روی هم ۹۵ درصد بازار مشترکان موبایل را در اختیار دارند نحوه تنظیم و دسترسی مشترکان به اینترنت پرسرعت را از طریق پیامک، سایت خود یا رسانه‌ها به اطلاع مشترکان رسانده‌اند. بخش عمده این تنظیمات به سادگی ارسال یک عدد به یک شماره است.
تعرفه استفاده از این خدمات هم فعلا بسیار پایین و ارزان است. این موضوع البته اختلال‌های روزهای نخست راهاندازی یک سرویس جدید و ارتقا به نسل‌های بالاتر را توجیه می‌کند. همراه اول اعلام کرده مشترکانی که یکی از بسته‌های اینترنتی این اپراتور را خریداری کرده باشند می‌توانند با همان تعرفه تا پایان تابستان از این سرویس استفاده کنند. ایرانسل نیز تعرفه‌ای مشابه اینترنت همراه نسل قبلی را برای مشترکانش در نظر گرفته است. به نظر می‌رسد هر دو اپراتور تلاش می‌کنند فعلا با قیمتی پایین مزه یک اینترنت پرسرعت را به مشترکانشان بچشانند. هر چند قیمت‌های فعلی برای حداقل سرعت یعنی ۱۲۸ کیلوبیت در نظر گرفته شده اما هر دو اپراتور اعلام کردهاند که قادر به ارائه خدمات تا سرعت یک مگابیت بر ثانیه هم هستند ضمن اینکه سازمان تنظیم مقررات هم اعلام کرده که اپراتورها حتی سرعت‌های بالاتر از این را هم می‌توانند به مشترکان ارائه کنند.
عبور از انحصار نسل سوم
مهم‌ترین قابلیتی که نسل‌های جدید موبایل (۳ و ۴) در اختیار کاربران قرار می‌دهد امکان دسترسی سریع‌تر به اینترنت و محتواهای روی شبکه‌های محلی و بین‌المللی است. بسیاری از گوشی‌های گرانقیمت هوشمند که امروزه در دست مردم قرار دارند قابلیت اتصال و پشتیبانی از این نسل جدید را دارد؛ ولی در تمام این سال‌ها اپراتورهای ایران اجازه راهاندازی آن را نداشته‌اند. از پنج سال قبل به‌دنبال اعطای مجوزی انحصاری به اپراتور سوم موبایل – رایتل – وظیفه توسعه نسل سوم موبایل به این شرکت سپرده شد سپس دوره انحصاری این شرکت وابسته به سازمان تامین اجتماعی در دولت احمدی‌نژاد برای یک سال دیگر هم تمدید شد؛ دوره‌ای که سرانجام طی هفته‌های اخیر با اعطای پروانه به ایرانسل و مجوز ارائه خدمات پایلوت به همراه اول شکست و حالا سه اپراتور خود را برای رویارویی در این عرصه آماده می‌کنند. شرکت رایتل طی سال‌ها فعالیت انحصاری در این عرصه نتوانست بیشتر از ۴ درصد از مشترکان موبایل کشور را به اینترنت متصل کند. توسعه بسیار کند پوشش شبکه‌ای و قیمت‌های گران اینترنت موبایل رایتل، مانع از افزایش قابل ملاحظه ضریب نفوذ اینترنت پرسرعت موبایل در کشور شد؛ اما حالا به گفته وزیر ارتباطات گروگانگیری تکنولوژی به پایان رسیده و نوبت به رقابت در فضای آزادانه‌تری رسیده است.
آخرین کشور منطقه
بسیاری از آمارهای بین‌المللی و گزارش‌های تحلیلی عدم دسترسی بخش اعظم مشترکان موبایل ایران به اینترنت پرسرعت را یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف صنعت ارتباطات ایران عنوان می‌کنند.
در حالی که حتی در همسایگان بحران‌زده‌ای چون عراق و افغانستان نسل‌های چهارم تلفن‌همراه هم به راه افتاده بود، مشترکان تلفن‌همراه در ایران باید منتظر تصمیم دولت برای اعطای مجوز به اپراتورها می‌ماندند. اشتباه دولتمردانی که تصور می‌کردند برای نسل‌های تکنولوژی هم باید مجوز صادر کنند مهم‌ترین دلیل عقب‌ماندگی کشور در این عرصه است. با این حال این آزادسازی در فضای این روزها که با گشایش‌های بین‌المللی و خوش‌بینی ناشی از نتیجه مذاکره با 1+5 همراه شده به نوعی کامل‌کننده یک چرخه است. صنعت مخابرات ایران که به‌رغم سرمایه‌گذاری‌های گسترده هنوز یکی از پرریسک‌ترین و کم‌بازده‌ترین صنایع مخابراتی منطقه به حساب می‌آید، حالا و با آزادسازی که در عرصه نسل سوم و چهارم موبایل صورت گرفته، پیام‌های مناسبی را به سرمایه‌گذاران در این عرصه مخابره می‌کند.