فیلترینگ و بازاری که برای فیلتر‌شکن‌ها گرم میشود
فیلترینگ سایت‌ها همیشه بوده و هست اما این سوال وجود دارد که آیا تاکنون موردی بوده که با فیلتر کردن سایت یا شبکه‌ای، دسترسی به آن کاملا و با هر ابزاری غیرممکن شود؟
بحث فیلترینگ یا پالایش سایت‌ها موضوعی است که نه تنها در ایران بلکه تقریبا در تمام دنیا تجربه شده و موضوع جدیدی محسوب نمی‌شود.
بی‌شک مسائل امنیتی، اقتصادی، سیاسی و اخلاقی کشور‌ها ایجاب می‌کند که نظارتی بر روی فعالیت سایت‌ها و شبکه‌های مختلف داشته باشد اما این‌که دامنه‌ی این نظارت‌ها تا کجا می‌تواند گسترده شود، موضوع دیگری است.
اکنون نگاهی گذرا به سایت پیوند‌ها که مختص سایتهای فیلتر‌شده است، تاریخچه‌ای از فیلترینگ و کشور‌های سردمدار در این زمینه را به دست می‌دهد.
در این میان گاه حجم بالای فیلترینگ به تمایلات مردم برای مسدود کردن سایتهای نامناسب نسبت داده و حتی در رسانه‌ها اینگونه اعلام شد که 95 درصد سایت‌ها بنا به درخواست‌های مردمی فیلتر می‌شوند. البته در دورههای مختلف برخی مسوولان هم نسبت به روند و حجم فیلترینگ انتقاد داشتند؛ به عنوان مثال در دورههای مهد‌ی اخوان بهابادی – دبیر وقت شورای عالی فضای مجازی – در این زمینه اظهار کرد: اکنون ما خیل عظیم کاربران فضای مجازی را داریم که می‌خواهند استفاده عادی خود را داشته باشند، اما بعضا به دلیل اشتباهاتی که در زمینه‌ی اجرای پالایش صورت گرفته با مشکلات متعدد مواجه می‌شوند.
در چنین شرایطی یکی از راهکارهای کاربران برای دسترسی به اطلاعات مدنظر استفاده از فیلتر‌شکن‌ها خواهد بود؛ طی سال‌های گذشته بارها تجربه شده که پس از فیلتر‌کردن سایت‌ها یا شبکه‌های خاصی، استفاده کاربران از این سایت‌ها همچنان ادامه یافته و در این میان تنها بازاری گرم برای فروشندگان فیلتر‌شکن‌ها ایجاد شده است.
درباره‌ی اعداد و ارقامی که گفته میشود از فروش فیلتر‌شکن حاصل میشود تاکنون گزارش‌های مختلفی منتشر شده و در آنها گمانه‌زنی‌های متعددی صورت گرفته است، حال رقم دقیق سودی که برای فعالان این بخش حاصل میشود هرچه باشد فرقی در اصل ماجرا ندارد.
واقعیت آن است که به دنبال پالایش سایت‌ها و شبکه‌ها استفاده از آنها به صفر نمی‌رسد و علاقه‌مندان این فضا نیاز خود را با بهره‌گیری از انواع فیلتر‌شکن‌ها پاسخ می‌دهند و در این میان بازاری گرم برای فروشندگان فیلتر‌شکن‌ها ایجاد میشود.
اما در این زمینه یک نکته هم جای توجه دارد و آن به کارگیری سیاستی متفاوت از فیلترینگ است. زمانی در ماه‌های آغازین روی کار آمدن دولت جدید دستور فیلتر‌شدن وی‌چت صادر شد و قرار شد این نرم‌افزار موبایلی که آن زمان بیشترین محبوبیت در میان موبایل به دستان را داشت مسدود شود.
پس از مدتی این اتفاق رخ داد و مدتی کاربران این نرم‌افزار برای دسترسی به آن از انواع فیلتر‌شکن‌ها استفاده می‌کردند، اما به تدریج با وجود نرم‌افزار‌های متعددی که در این زمینه وجود داشت، کم‌کم وایبر، تانگو، واتس‌آپ، لاین و غیره جای این شبکه را گرفت و دیگر بخش مهمی از کاربران وی‌چت به جای صرف وقت و هزینه برای استفاده از وی‌چت به سراغ اپلیکشن‌های دیگر رفتند.
اکنون دوباره بر لزوم پالایش و مسدود‌سازی برخی از این شبکه‌های اجتماعی تاکید شده اما بحث اینجاست که بی‌شک اگر قرار باشد تمام این نرم‌افزار‌ها به‌طور همزمان و در شرایطی که جایگزین مناسبی برای آنها ارائه نشده، فیلتر شوند. همانند آنچه در سال‌های قبل نیز مشاهده شده بازاری مناسب برای فروش انواع فیلتر‌شکن‌های موبایلی و ایجاد سودهای آنچنانی برای فعالان این حوزه ایجاد خواهد شد و در نهایت کاربران علاقه‌مند به این شبکه‌ها با صرف وقت و هزینه‌ای بیشتر همچنان به شبکه‌های مدنظر دسترسی خواهند داشت.
در چنین شرایطی حتی اگر نمونه‌های مشابه داخلی این نرم‌افزار‌ها هم ارائه شوند، ممکن است مردم برای ارتباطات داخلی خود از آنها استقبال کنند، اما برای ارتباط با مخاطبان خارج از کشور همچنان خلاء موجود باعث بهره‌گیری کاربران از شبکه‌هایی چون وایبر و غیره خواهد شد.