بایدها و نبایدهای استفاده کودکان از موبایل
فرقی ندارد فرزند شما کجای دنیا به مدرسه برود، در هر صورت او اجازه ندارد با موبایل در کلاس بازی کند اما برای آموزش استفاده صحیح از این تکنولوژی محبوب در کشورهای مختلف راهکارهای متفاوتی به کار گرفته میشود.
ضرورت کنترل نحوه استفاده کودکان از تکنولوژیهای جدید ارتباطی در تمامی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مطرح است تا علاوه بر اینکه کودکان امروز از آسیبهایی که ممکن است هر فناوری جدید با خود بیاورد تا حدودی مصون بمانند، کشورها امیدوار باشند که در آینده تعداد بزرگسالانی که ساعتها وقت خود را صرف دریافت و یا انتقال اطلاعاتی می‌کنند که ممکن است به افزایش تولید محتوای ناهنجار بیانجامد، کاهش پیدا کند.
طبق گزارش مرکز تحقیقاتی PEW، بیشتر نوجوانان آمریکایی اولین تلفن همراهشان را در بین سنین 12 تا 13 سالگی خریداری می کنند که در اکثر موارد تمام هزینه‌های خرید تلفن و پرداخت قبوض خط موبایل برعهده والدین آنهاست. در این گزارش آمده است که 23 درصد از نوجوانان اولین تلفن همراهشان را در سن 12 سالگی و 23 درصد نیز در 13 سالگی خریداری می کنند و 20 درصد نوجوانان نیز اولین تلفن همراهشان را وقتی می‌گیرند که تنها 11 سال و یا حتی کمتر از آن سن دارند.
درنهایت اینکه تنها 20 درصد نسل امروز آمریکا داشتن اولین تلفن همراه را در سن 15 تا 17 سالگی تجربه می کنند که احتمالا تمام هم سن و سالانشان در آن زمان سالهاست که تلفن همراه شخصیشان را در جیب دارند.
اگرچه آمار رسمی از اینکه میزان استفاده نوجوانان زیر 15 سال از تلفن همراه چقدر است و یا اینکه متوسط سن خرید تلفن همراه در ایران چند سال است، در دسترس نیست اما مشاهده کودکانی که به راحتی نحوه کار با تلفن همراه را بلدند و آن را به عنوانی وسیله‌ای که می‌تواند در طول روز ساعات سرگرم کننده را برایشان به وجود بیاورد پذیرفته‌اند.
از سوی دیگر کاهش قدرت برخی مدارس برای اعمال ممنوعیت به همراه داشتن موبایل در مدرسه نشان می‌دهد اگرچه هر تکنولوژی با فاصله زیادی ممکن است به ایران وارد شود اما وضعیت استفاده نوجوانان از تلفن همراه در ایران تفاوت چندانی با کشوری مثل آمریکا ندارد و یا در آینده نزدیک این تفاوت به حداقل خواهد رسید.
اما خانواده‌ها و نوجوانان هر کدام دلایل خود را برای خرید تلفن همراه دارند. برای بسیاری از خانواده‌ها افزایش امنیت و حفظ ارتباط بین والدین و فرزند زمانی که از یکدیگر دورند مهمترین دلیلی است که آنها را وادار می‌کند زیر بار خرید یک تلفن همراه برای نوجوانشان بروند.
اما تنها کاربرد وسایل پیچیده‌ای مثل موبایل، گرفتن تماس و یا فرستادن پیام و برقراری تماس نیست بلکه با پیشرفت تکنولوژی و افزایش امکانات تلفنهایی که گوشی‌های هوشمند تبدیل شده‌اند انجام فعالیتهای سنتی با تلفن به کوچکترین کاربرد موبایل تبدیل شده است.
با توجه به امکاناتی که یک گوشی هوشمند در اختیار نوجوانان قرار می‌دهد کنترل‌هایی که بر استفاده نوجوانان از موبایل نیز اعمال میشود باید هم زمان به روز شود. بنابراین چک کردن اینکه فرزند شما با چه کسانی تماس می گیرد و یا چه عکس یا فیلمی را روی تلفنش ذخیره کرده تنها کاری نیست که والدین باید برای حفظ امنیت و سلامت روانی و اجتماعی فرزندانشان به کار بگیرند.
قابلیت اتصال به اینترنت با تلفن همراه گستره وسیعی از ارتباطاتی را در اختیار افراد قرار می دهد که کنترل آن به راحتی چک کردن گالری یا لیست شماره‌های تلفن و پیامها نیست و افراد می توانند با ورود به پهنای شبکه اینترنت علاوه بر آن که با دوستان و یا افراد غریبه ارتباط برقرار کنند بلکه ساعتها وقت خود را صرف انجام بازیهای آنلاینی کنند که اگر کنترلی بر آن اعمال نشود می تواند اعتیادآور باشد.
سیاستهای مدرسه‌ای استفاده از موبایل
با توجه به اینکه نوجوانان بیشتر وقت خود را در مدرسه می‌گذرانند، مدرسه یکی از مهمترین مکان هایی است که می تواند با سیاستگذاری صحیح استفاده درست از تلفن همراه را به نجوانان آموزش دهد.
در ایران رویه معمول برای برخورد با این تکنولوژی فراگیر گذاشتن قوانینی است که آوردن موبایل به مدرسه را به طور کامل ممنوع می کند قانونی که بعضا دانش‌آموزان دور زدنش را نیز بلدند. اما این وضعیت تنها برای ایران نیست بلکه آمریکا نیز که از جمله کشورهای پیش رو در صنعت تلفن همراه است، برای آوردن تلفن همراه به مدارس ممنوعیت‌هایی را اعمال می کند.
طبق آمار تنها 12 درصد دانش آموزان اجازه دارند موبایل‌هایشان را حتی تا سر کلاس با خود ببرند. بر این اساس 62 درصد دانش آموزان می توانند با موبایل به مدرسه بروند اما اجازه ندارند تلفنشان را سر کلاس نیز به همراه داشته باشند و 24 درصد دانش آموزان نیز اصلا اجازه بردن تلفن همراه به مدرسه را ندارند.
اما سیاست نانوشته‌ای در بین تمام دانش‌آموزان سراسر دنیا وجود دارد. آنها می گویند روشن بودن تلفن همراه سر کلاس خلاف قوانین مدرسه است اما فلسفه ما نیز این است «اگر توانستند ببینند، می‌توانند توقیفش کنند!» این فلسفه‌ای است که تا به حال جواب داده است. 58 درصد دانش آموزان آمریکایی که بردن موبایل به مدرسه برایشان مجاز نیست به گفته خودشان تا به حال بارها سرکلاس «اس ام اس بازی» کرده‌اند.
تدوین قانون در ایران
«ممنوعیت و برخورد قهری کارایی ندارد، لازم است فرهنگ‌سازی شود» این نکته‌ای است که بسیاری از مسوولان کشور نیز به آن اعتقاد دارند و در همین راستا چندی پیش دبیر کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات از تصویب کلیات "خدمات خاص کودکان و نوجوانان در ارتباطات موبایلی" در آخرین جلسه این کمیسیون خبر داد.
علی‌اصغر عمیدیان با اشاره به اینکه توسعه نسل‌های بالاتر تلفن همراه فرصت‌های بی‌نظیری برای جهش اقتصادی کشور و زمینه ارائه خدمات جدید را فراهم می‌کند، گفت: از آنجا که امکان بهره‌مندی از این خدمات به صورت گسترده برای همه رده‌های سنی فراهم میشود، کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به منظور بهره‌مندی مفید و پرهیز از مخاطرات احتمالی در حوزه خدمات تلفن همراه باند پهن، کلیات "خدمات خاص کودکان و نوجوانان در ارتباطات موبایلی" را تصویب کرد.
به گفته وی حقوق و تکالیف مشترکین، مسئولیت‌ها و تکالیف فرهنگی اپراتورها، برقراری ارتباط، رعایت حقوق مالکیت معنوی و حریم خصوصی و ایجاد سامانه گزارش‌دهی مردمی از سرفصل‌های کلیات "خدمات خاص کودکان و نوجوانان در ارتباطات موبایلی" است و مقرر شده است جزئیات آن پس از بررسی و رایزنی با اپراتورهای تلفن همراه در جلسات کمیسیونهای فرعی تخصصی در کمیسیون تصویب شود.
با نگاهی به سیاستهای جهانی در این راستا، به نمونه‌هایی از این تصوب قوانین از سوی مراجعع قانونی برخواهیم خورد. برای مثال در سال جاری میلادی کمیسیون اروپا تصمیم گرفت در پی شکایتها و نگرانیهای والدین در کشورهای اروپایی در مورد نحوه ارائه اپلیکیشنها در موتورهای جستجو، شیوه جدید قانونگذاری را برای حفاظت از کودکان در برابر صنعت پیشرونده برنامه‌های موبایل اتخاذ کند.
کمیسیون اروپا درنهایت با شرکت گوگل در مورد ارائه نتایج جست‌وجو از طریق این موتور جست‌وجو توافقی را انجام داد. بر اساس این توافق قوانینی برای ارائه برنامه‌ها و بازیهای آنلاینی که دارای پرداخت درون برنامه‌ای هستند تصویب شد که بر اساس آن این بازیها به عنوان بازیها رایگان از سوی این موتور جست‌وجو به جوینده ارائه نمی‌شود.
سیاست دیگر کمیسیون اروپایی این است که به والدین آموزش دهند دسترسی فرزندانشان به اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های موبایل را خودگردانی کنند. در همین راستا کمیسیون اروپا اعلام کرده است که از هرگونه برنامه که به والدین اجازه می‌دهد دسترسی فرزندانشان را به تکنولوژیهای ارتباطی کنترل کند حمایت خواهد کرد.
تصویب چارچوب‌هایی برای ارائه محتوا در کشورهای عضو اتحادیه اروپا از دیگر نمونه‌های سیاستهای کمیسیون اروپا برای حفاظت از کودکان دربرابر محتواهای نامناسب و استفاده ابزاری از آنهاست. بر اساس چارچوبهای اتحادیه اروپا شامل لزوم اعمال کنترل برای ارائه محتوایی که برای کودکان مناسب نیست، ایجاد کمپین‌هایی برای آگاهی بخشی به والدین و فرزندان جهت استفاده صحیح از فناوریهای ارتباطی، طبقه‌بندی صحیح محتواهای تبلیغاتی بر اساس قوانین هر کشور و در نهایت مبارزه علیه ارائه محتواهای نامناسب و غیرقانونی روی تلفن همراه میشود. قوانین هر کشور نیز لازم است بر اساس چاچوب قوانین کمیسیون اروپا و با رعایت این ضوابط به تصویب برسد.
تصویب قوانین، فرهنگ سازی، حمایت از برنامه‌هایی که کنترل والدین را بر فعالیتهای موبایلی کودکان بیشتر می‌کند و ارائه آموزش به والدین و فرزندان برای استفاده صحیح و سازنده از هر تکنولوژی که در عین حال که می تواند مزایای فراوانی داشته باشد، عوارض جانبی خود را نیز داشته باشد، از جمله راه حل‌های روتین کشورهای پیشرفته است که نگران ترویج فرهنگ‌های مختلف استفاده از تلفن همراه در بین نوجوانان وحتی کودکانشان هستند.
در نهایت بار دیگر می توان تاکید کرد که تفاوتی نمی‌کند در کدام نقطه از کدام کشور زندگی کنیم، فارغ از کشور، قوانین کشوری، فرهنگ، آداب و رسوم و هنجارهای هر جامعه لازم است نحوه صحیح استفاده از تلفن همراه به نوجوان و یا حتی بزرگسالان به خوبی آموخته شود.