به‌بهانه اتمام قرارداد با مخابرات ایالات متحده; استقلال آیکان و رهایی دامنه‌های اینترنتی از بند آمریکا
اوایل سال جاری بود که اخباری مبنی بر اینکه یک گروه اسرائیلی با شکایت از ایران در دادگاهی در آمریکا مدعی شد که حق دامین ir و تمامی آی پی آدرس‌های ایرانی را متعلق به خود می‌داند؛ صرفنظر از نادرستی این موضوع، اجرای چنین حکم‌هایی درباره آدرس‌های اینترنتی در اختیار "آیکان" است که وظیفه‌اش ثبت نام دامنه‌های سطح بالا و شماره‌های واگذار شده اینترنتی است.
برای اینکه افراد حقیقی و حقوقی بتوانند از طریق اینترنت به یکدیگر وصل شوند باید یک آدرس شامل چند عدد یا یک اسم اینترنتی ثبت کنند؛ این آدرس باید منحصر به فرد باشد و سازمانی با عنوان "آیکان" وظیفه هماهنگ کردن این شناسه‌های منحصر به فرد را در سطح جهانی برعهده دارد.
این موسسه اینترنتی که مقر آن در لس‌آنجلس است در سال 1998 به منظور تامین امنیت اینترنت، ثبات آن و انجام بخشی از مسئولیتهای اینترنتی که تا پیش از آن به صورت مستقیم از سوی آمریکا اداره و انجام می‌شد، به وجود آمد و موظف بود که سیاستهای رقابتی و زمینه‌ساز پیشرفت دارندگان دامین روی شبکه اینترنت را تدوین کند.
اما به گفته منابع خبری و تحلیلی، این موسسه هرگز نتوانسته فعالیت مستقلی از دولت آمریکا داشته باشد زیرا دولت آمریکا همواره وظیفه نظارت بر عملکرد و سازمان‌دهی این شرکت را بر عهده داشته است.
وظایف آیکان مرکب است از ضمانت تخصیص آدرس پروتکل اینترنت برای یک فضا در اینترنت، واگذاری پروتکل شناسه، سیستم مدیریت نام دامنه سطح بالا و عملگرهای مدیریت ریشه کارگزار. مدیریت آیانا (IANA) نیز که سرپرستی آدرس‌های پروتکل اینترنت و و سیستم خودگردان را برعهده دارد و پیش از این توسط وزارت دفاع ایالات متحده اداره می‌شد نیز پس از تاسیس آیکان برعهده این شرکت قرار گرفت.
استقلال آیکان در گروی رهایی از تصمیمات آمریکایی
سایت «ریجستر» در مطلبی به تحلیل عملکرد شرکت آیکان در سالهای اخیر پرداخته و این پرسش را مطرح کرده که چه زمانی آیکان می تواند مستقلا خود به تصمیم گیری‌هایش نظارت داشته باشد.
این سایت در تحلیل خود از فعالیت حدود 15 ساله آیکان نوشته است که دولت آمریکا از زمان ایجاد این شرکت مستقل بر عملکرد آن نظارت داشته تا این سازمان بتواند در گام‌های ابتدایی به خوبی عمل کند. اما از همان ابتدا نیز قرار بر این بوده است که نظارت آمریکا طی همان چند سال ابتدایی کاهش پیدا کرده و سپس آیکان به صورت کاملا مستقل بر سیاست‌گذاریهای خود نظارت کند اما به دلایل مختلف و پیچیده، آیکان هرچند سال یکبار به گرفتن تصمیمات نامعقولی دست می‌زند که برخلاف انتظار و خواسته‌های صریح و روشن اکثر سازمانهای بین المللی است و همین امر نیز تلویحا به ادامه نظارت و دخالت دولت امریکا در شرکت آیکان منجر می شود.
اگرچه دولت آمریکا بارها در قالب قراردادهای مختلفی که با شرکت آیکان به امضا رسانده اعلام کرده است که این موسسه را به عنوان یک شرکت غیرانتفاعی مستقل در زمینه اینترنتی به رسمیت می‌شناسد و دخالتی در تصمیم گیری‌های آن نخواهد داشت اما همچنان رد پای دولت آمریکا در این شرکت به صورت پررنگی دیده میشود به صورتی که همواره بحث بر سر بایدها و نبایدهای استقلال آیکان از آمریکا از بحث های داغ پیرامون این شرکت بوده است.
در سال 2014 بار دیگر مسئله لزوم استقلال کامل آیکان به عنوان یک شرکت اینترنتی غیرانتفاعی و مستتقل مطرح شد و طبق قراردادی که بین وزارت ملی مخابرات و اطلاعات آمریکا و آیکان به امضا رسیده بود قرار شد این وزارت خانه نظارت و دخالت خود را در شرکت آیکان تا پایان سال 2015 به طور کامل قطع کند.
به نوشته پی سی ورلد، آیکان در سالهای اخیر بارها به دلیل تاثیر ایالت متحده در عملکرد و تصمیم گیری‌هایش مورد انتقاد قرار گرفته بود.
اما این نخستین باری نبود که یکی از سازمانهای رسمی دولت آمریکا اعلام کرده بود به دلیل اتمام قردادی که در گذشته با آیکان داشته است این شرکت از این پس مستقلا فعالیت خواهد کرد. این مسئله در سال 2009 نیز از سوی دپارتمان تجارت آمریکا اعلام شده بود.
ریشه‌های مشترک عدم استقلال آیکان و اینترنت
برای تحلیل جنبه‌ها و جوانب مختلف این استقلال در کنترل و سیاست‌گذاری اینترنت می توان نگاهی به تاریخچه این شبکه پیشرونده جهانی داشت. اینترنت چهار صده پیش از سوی حکومت ایالات متحده و برای حفاظت از آمریکا در طول دوره جنگ سرد به وجود آمد و به کارگرفته شد.
پس از اتمام دوران جنگ سرد و بین دهه‌های 80 و 90 میلادی، تکنولوژی اینترنت بیشتر به سوی پیش گرفتن مسیر کمک به رشد اقتصادی تغییر جهت داد. حکومت آمریکا از همان ابتدا با به دست گرفتن بازار تکنولوژی‌هایی مانند اینترنت و GPRS و پیوند دادن آنها با بخش‌های اقتصادی سعی داشت از این تکنولوژیها در جهت حمایت از اقتصاد و پیشرفت آن استفاده می کند.
بنابراین استقلال سازمانی که در سال 1998 و سالها بعد از اینکه آمریکا کنترل کننده اصلی ابزار اینترنت در بازار ارتباطی بود، به وجود آمده است با در نظر داشتن سیطره وسیع این کشور بر اینترنت و سایر ارتباطات بی سیم و نقش آن در پیشرفت این تکنولوژی امری دور از ذهن است و نمی‌توان انتظار داشت که سایه این کشور به عنوان دست پشت پرده سیاست‌گذاریهای آیکان به صورت کامل محو شود.
در کنار تمام اثرات منفی که دخالتهای ایالات متحده در روند سیاست گذاریهای آیکان می‌تواند داشته باشد، با توجه به تجربه محدود آیکان در گستره وسیع ارتباطات اینترنتی ممکن است حذف کامل آمریکا از صحنه بازی منجر به ایجاد گپی در تامین امنیت دامنه‌ها و ارقام اینترنتی باشد که هکرها نیز به خوبی می توانند از این ضعف به نفع خود بهره برداری کنند. اگرچه متخصصان شرکت آیکان معتقدند که این شرکت در حال حاضر آمادگی کامل برای مدیریت دامین‌ها را بدون حمایت‌های ایالات متحده دارد.
به نوشته «گلوبال پلیسی»، اگرچه سال 2015 زمانی برای اتمام قرارداد بین آیکان و وزارت ملی مخابرات و اطلاعات آمریکا برای همکاری است؛ قراردادی که به اعتقاد هر دو سوی آن قرار نیست تمدید شود اما به نظر نمی‌رسد اتمام این قرار داد به نقش آمریکا در شرکت آیکان پایان دهد.
این سایت در ادامه مطلب خود در این باره نوشته است که اتمام زمان ایفای نقش علنی ایالات متحده در شرکت آیکان می تواند آغاز زمانی برای ایفای نقش مخفیانه و غیررسمی برای کشورهایی مانند خود آمریکا باشد چرا که از نظر دولت آمریکا آیکان یکی از بازوهای سیاست گذاری این دولت برای کنترل سیاسته