تحلیل دنیای اقتصاد از عوامل افزایش تعرفه اینترنت همراه
شهرام شریف – دنیای اقتصاد: دو روز قبل ایرانسل خبری را به رسانه‌ها فرستاد با این تیتر: «اینترنت ایرانسل ارزان شد» اما تنها یک روز بعد کاربران شبکه‌های اجتماعی متوجه تغییر و افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی موبایل این اپراتور شدند.
همین موضوع باعث شد تعداد زیادی از کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر، اینستاگرام و فیس‌بوک اعتراض شدیدی نسبت به این افزایش قیمت بسته‌ها (که به جهت صرفه اغلب کاربران از آن استفاده می‌کنند) انجام دهند و حتی بعضی از آنها این اپراتور را تهدید به تحریم و استفاده از اپراتورهای موبایل دیگر کردند. برخی با ایجاد هشتگ و منشن کردن اکانت توییتر ایرانسل یا ایجاد صفحه‌ها و اکانت‌هایی در این شبکه‌ها مخالفت خود را با این افزایش قیمت نشان دادند.
سروصدا و مخالفت‌ها و حتی ایراد اتهام‌هایی چون دزدی نصیب اپراتوری شد که طی ماه‌های اخیر با راه‌اندازی نسل‌های سوم و چهارم موبایل وجهه مقبولی در میان کاربران جدی‌تر اینترنت موبایل یافته بود.
هم‌اکنون این اپراتور گفته است حدود ۱۰۰ شهر ایران را تحت پوشش شبکه 3G قرار داده و بین ۹ تا ۱۰ شهر را هم (حداقل در بخش‌هایی از آن شهرها) به 4G مجهز کرده است؛ تکنولوژی که برای نخستین بار در ایران ارائه میشود.
افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی
بسته‌های اینترنتی یا تشویقی نوعی از مدل‌های عرضه اینترنت در سراسر جهان است که به دلیل کاهش قیمت مورد استقبال بسیاری از کاربرانی است که نیاز مداومی به اتصال اینترنت روی موبایل دارند. همه اپراتورها این اختیار را دارند که این بسته‌ها را که در مقایسه با اینترنت آزاد قیمت بسیار پایین‌ترین دارند، تعرفه‌گذاری کنند.
این بسته‌ها در انواع مختلف از یک روزه گرفته
تا ۷ روزه و یک ماهه با حجم‌های مختلف قیمت‌های گوناگونی دارند مثلا یکی از مشهورترین این بسته‌ها یعنی بسته ۲ گیگابایتی ماهانه تا پیش از این تغییر قیمت‌ها ۱۰ هزارتومان قیمت داشت.
بر اساس تعرفه‌های جدید ایرانسل حالا همین بسته ۲۰ هزارتومان قیمت دارد که افزایشی دوبرابری را نشان می‌دهد. همراه اول هم که هم اکنون شبکه خود را به 3G ارتقا داده همین بسته را با قیمت ۱۰ هزارتومان عرضه می‌کند و رایتل از ابتدای راه‌اندازی خود بر اساس دو نوع سرعت (۵۱۲ کیلوبیت و ۱ مگابیت) دو قیمت ۲۱ و ۳۲ هزارتومان (برای سیم‌کارت‌های دائمی) برای این بسته در نظر گرفته است.
در میان سه اپراتوری که همه نسل‌های جدید موبایل را عرضه می‌کنند هم‌اکنون تنها همراه اول تعرفه‌های خود را مشابه تعرفه‌های GPRS نگاه داشته هر چند این اپراتور هم در ابتدای راه‌اندازی شبکه 3G برای چند ساعت تعرفه جدیدی را روی سایت خود قرار داد (و بعد آن را حذف کرد) که در آن به‌عنوان مثال قیمت تعرفه بسته مورد اشاره ما (یک ماهه) با حجم ۱ گیگابایت با سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه ۱۰ هزارتومان و با حجم 5/1 گیگابایت و سرعت بالاتر (۱ مگابیت بر ثانیه) ۲۰ هزارتومان است.
اپراتور رایتل که نخستین اپراتوری بود که نسل سوم موبایل را در ایران عرضه کرد در این میان هم‌اکنون همچنان با بالاترین قیمت، اینترنت موبایل را عرضه می‌کند و با توجه به اینکه ایرانسل (و احتمالا در آینده همراه اول) قیمت‌های خود را افزایش داده می‌توان نتیجه گرفت از نظر اپراتورها قیمت اینترنت موبایل با توجه به سطح تکنولوژی از این پایین‌تر نمی‌تواند باشد.
ایرانسل و بسته‌های جدید
ایرانسل حالا به‌رغم همه این بحث‌ها در کانون انتقاد کاربران قرار دارد طی دو روز اخیر به‌طور رسمی واکنشی به این بحث‌ها نداشته است این در حالی است که بسیاری از کاربران خواستار پاسخگویی این اپراتور به انتقادات‌شان شده‌اند. آرش کریم بیگی مدیر روابط عمومی ایرانسل در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره تغییرات جدید تعرفه‌ای می‌گوید: در بین بسته‌هایی که داشتیم از هرکدام قیمت یک بسته را ثابت نگه داشتیم ضمن اینکه هم‌اکنون هم برخی بسته‌های ما (مثلا بسته یکساله) تعرفه آن چیزی حدود ۳۳ هزارم ریال به ازای هر کیلوبایت میشود که در مقایسه با سقف تعرفه اینترنت آزاد (نیم ریال به ازای هر کیلوبایت) و حتی در مقایسه با تعرفه ADSL بسیاری از شرکت‌های اینترنتی پایین‌تر است. به گفته مدیر روابط عمومی ایرانسل این شرکت بسته‌های ترکیبی جدیدی را هم عرضه کرده که هم به‌صورت Voice و هم دیتا می‌تواند برای بسیاری از کاربران به صرفه باشد ضمن اینکه سرویس اشتراکی استفاده از بسته‌ها (مثلا اشتراک یک بسته ۱۰۰ گیگابایتی بین ۴ سیمکارت) هم برای کاهش هزینه‌های کاربران عرضه شده است.
رایتل که این روزها و با حضور دو اپراتور رقیب در بازارش دیگر چندان سروصدایی از آن به گوش نمی‌رسد همچنان با تعرفه‌های سابقش مشغول به فعالیت است که تا اندازه‌ای تعرفه‌های آن از ایرانسل گران‌تر است. همراه اول اما هم اکنون کمترین نرخ تعرفه را در اینترنت موبایل دارد. مدیرکل ارتباطات همراه اول به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «بسته‌های تشویقی ویژه جزئی از اختیارات اپراتور است و می‌تواند در هر زمان با هماهنگی رگولاتوری تغییراتی در آن ایجاد کند اما ما فعلا تصمیمی برای تغییر تعرفه نداریم.»
کاهش تعرفه اینترنت آزاد
اما چرا به رغم اینکه تا پیش از این یک اپراتور و هم اکنون سه اپراتور روی اینترنت پرسرعت موبایل خدمات عرضه می‌کنند، این رقابت هم باعث نشده قیمت اینترنت موبایل این اپراتورها از این پایین‌تر بیاید؟
برای بررسی منصفانه و دقیق موضوعی چون افزایش قیمت اینترنت ایرانسل شاید باید نگاهی به پیش زمینه‌های تعرفه‌ای آن بیندازیم. موضوعی که قطعا یکی از مهم‌ترین عوامل این تغییر بوده است. چند هفته قبل کمیسیون تنظیم مقررات نرخ اینترنت آزاد موبایل را از ۱۴.۸ ریال به ۲.۵ ریال به ازای هر کیلوبایت کاهش داد اما ظاهرا این کاهش قیمت همچنان مخالفانی داشت و باعث شد وزیر ارتباطات (که از قضا خود جزو اعضای کمیسیون تنظیم مقررات هم هست) چند روز بعد دستوری صادر کند و خواستار کاهش مجدد قیمت اینترنت موبایل شود. به این ترتیب سقف تعرفه اینترنت آزاد به نیم ریال به ازای هر کیلوبایت کاهش پیدا کرد. همین موضوع محاسبات اپراتورها برای پیش‌بینی درآمد اینترنت موبایل را تغییر داد. ایرانسل که در این میان زودتر از همراه اول مجوزهای مربوط به ارتقا به نسل‌های بالاتر را گرفته همزمان با این تغییر تعرفه و اعلام ارزان شدن اینترنت عادی موبایل تغییرات بسته‌ای موبایل را هم انجام داد.
اپراتورها مجبور به افزایش قیمت هستند؟
مشخص است که اپراتورها برای گران‌تر کردن اینترنت موبایل دلایل خود را دارند. نوع سرمایه‌گذاری آنها در شبکه‌های 3G و 4G و افزایش سرعت و پهنای باند خود‌به‌خود باعث افزایش هزینه‌های آنها میشود و مشخص است که در فضای اقتصادی آنها نتوانند با تعرفه‌های GPRS به ارائه سرویس‌های پیشین هم بپردازند. از طرفی در این سال‌ها آنها هم معتقدند که تورم باعث افزایش قابل توجه هزینه‌هایشان شده در حالی که تعرفه‌ها طی چند سال یکسان بوده و حتی الان به‌صورت دستوری (از طرف وزارت ارتباطات و رگولاتوری) به شدت کاهش یافته است.
مدیرکل ارتباطات همراه اول می‌گوید: «مشخص است که باید به این نکته توجه داشت که سرمایه‌گذاری باید با بازگشت سرمایه همراه باشد. همه ما دوست داریم که تورم نباشد یا بسیار پایین باشد اما اگر تکنولوژی جدیدتر و سرمایه‌گذاری و پیشرفت را می‌خواهیم باید روی بازگشت سرمایه سرمایه‌گذار هم فکر کنیم.»
کیفیت اینترنت مهم‌تر از قیمت
هر چند بسیاری از کاربران افزایش قیمت را برنمی‌تابند اما باید توجه داشت مقایسه آنان بر اساس کیفیت سرویسی است که به آنها عرضه میشود. کاربران معتقدند به رغم ارتقا به نسل‌های بالاتر همچنان کیفیت اینترنت موبایل مناسب نیست و شبکه‌های جدید هنوز پوشش مناسبی هم ندارند.
شاید در این میان باید این موضوع را در نظر گرفت که کیفیت پایین اینترنت (که وابسته به مشکلات کلی‌تر کیفیتی اینترنت کشور و انحصار شرکت‌هایی چون زیر‌ساخت است) هم حالا با ظهور شبکه‌های جدید ارتباطی مثل 3G و 4G خود را بیش از پیش نشان می‌دهد.
در واقع کاربران انتظار دارند در ازای افزایش قیمت سرعت مقبول‌تر و کیفیت بهتری را هم دریافت کنند بخشی از افزایش کیفیت ناشی از پوشش شبکه و سرعت داخل آن است که وظیفه اپراتورها است اما بخش دیگر شامل خود اینترنت است که این روزها در کشور حال و روز خوبی ندارد. باید توجه داشت اینترنت موبایل (به‌رغم ارتقای نسل‌ها) هم بخشی از همان اینترنتی است که شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ADSL ارائه می‌دهند.
سرچشمه آب گل آلود را اگر بتوان درست کرد پذیرش هزینه سرمایه‌گذاری و ارائه سرویس‌های بهتر و با‌کیفیت‌تر برای کاربران به مراتب راحت‌تر است.