سیستم عامل ملی در سکوت
بومی کردن سیستم عامل، فارسی سازی، سیستم عامل ملی یا هر نام دیگری را که برای طراحی یک سیستم عامل با مشخصه‌های بومی بگذاریم، طرحی بزرگ و البته هزینه‌بری را مطرح کرد که اجرای کامل و گسترده آن تاکنون بی‌نتیجه باقی مانده است.
پروژه تحقیقاتی فارسی‌سازی لینوکس که در بهمن ماه سال 1381 کلید خورد، درنهایت به انتشار خبری مبنی بر ساخت نخستین سیستم عامل ملی، با هسته ویندوز لینوکس انجامید. بنابراین سیستم عاملی که قرار بود تماما در ایران طراحی شود و یک ویندوز بومی را ایجاد کند، به طراحی سیستم عاملی منجر شد که نرم‌افزارها و کدهای آن در کشورهای مختلف طراحی شده است.
داشتن سیستم عاملی امن‌تر، ارزان‌تر و با قابلیتهای بومی از اهدافی است که حوزه فناوری اطلاعات ایران را تشویق کرد مانند بسیاری از کشورهای دیگر به فکر ساخت یک سیستم عامل ملی بیفتد و از سوی دیگر نیز ضرورت وجود این سیستم عامل در محتواسازی و درنهایت در آنچه با عنوان طرح شبکه ملی اطلاعات مطرح میشود، انکارناپذیر بود.
در همین راستا بحث سیستم عامل ملی در سال 89 مطرح شده بود و هدف از طرح آن، محافظت از اطلاعات کاربران تکنولوژی در داخل کشوراعلام شد زیرا محافظت از اطلاعات کاربران بیش از آنکه برای کاربران عادی اینترنت یا رایانه دارای اهمیت باشد، برای سازمانهای اطلاعاتی و کاربران دولتی این فناوری‌ها مهم است.
سرانجام مهرماه سال گذشته سیستم عاملی با نام «زمین» و به عنوان اولین سیستم عامل ملی که هسته اصلی آن متعلق به سیستم عامل متن باز لینوکس بود به صورت آزمایشی روی اینترنت قرار گرفت. اگرچه طراحی یک سیستم عامل ملی کاری است که کشورهای زیادی در دنیا آن را تجربه کرده‌اند اما این تجربه در ایران با چالش‌های بیشتری مواجه بود.
نبود تجربه کافی در زمینه طراحی اپلیکیشن‌ها و به خصوص سیستم عامل، نخستین چالشی بود که برای طراحی سیستم عاملی با عنوان سیستم عامل ملی از همان ابتدا به عنوان مانعی بزرگ سر راه طراحی سیستم عامل ملی قرار گرفت. همین ضعف در طراحی نیز باعث شد متخصصان طراحی نرم افزار ملی به فکر استفاده از هسته یک سیستم عامل حاضر و آماده یعنی لینوکس بیفتند.
طراحی هر اپلیکیشنی با توجه به هزینه بر بودن آن نیازمند بازاریابی دقیق برای تضمین بازگشت سرمایه است. اگرچه در همان ابتدا واضح است که اصلی‌ترین مخاطبان سیستم عامل ملی سازمانها و بخشهای دولتی هستند اما برای ورود این سیستم عامل به بازار لازم است بررسی شود که تا چه میزان یک سیستم عامل با ویژگیها و قابلیتهای بومی توان رقابت با سیستم عامل های خارجی را دارد؛ این امر مهمترین نکته ای بود که برنامه نویسان نیز بر آن تاکید دارند.
به گفته رضا کرمی – یک عضو سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران – طراحی سیستم عامل ملی با توجه به رقبای قدرتمندی که در بازار آی تی در این زمینه وجود دارد تنها زمانی می‌تواند موفق باشد که برای سازمانهای دولتی مورد استفاده قرار گیرد نه برای عرضه در بازار.
امروز بیش از یک سال از ارائه نسخه ابتدایی سیستم عاملی که با نام زمین به بازار معرفی شد می گذرد که به گفته مسوولان در آن زمان قرار بود طی ماه‌های آینده تکمیل شود. اگرچه با در نظر داشتن معیارهای سیستم عامل بومی نمی توان نام «زمین» را که بر مبنای لینوکس طراحی شده، سیستم عامل ملی گذاشت اما با تمام تفاسیر این طرح طی یک سال گذشته مسکوت مانده است.
با توجه به اینکه طراحی سیستم عامل ملی در واقع یکی از زیربناهای هدف نهایی وزارت ارتباطات یعنی طراحی شبکه ملی اطلاعات و در نهایت دولت الکترونیک است باید دید که تصمیم مسوولان در این رابطه چه خواهد بود.