پنجره‌ای که دنیای کامپیوتر را متحول کرد
روز چهارشنبه هفته گذشته، مایکروسافت اولین نگاه جامعش به ویندوز 10، نسخه بعدی از مشهورترین محصولش را ارائه داد. انتظار می‌رود که مایکروسافت از تغییرات افراطی و اساسی که در ویندوز 8 اعمال کرده بود فاصله گرفته و تفاوت‌های میان ویندوز روی کامپیوتر شخصی، تبلت و گوشی موبایل را ساده‌تر کند. با این اوصاف بد نیست نگاهی بیندازیم به مسیری که مایکروسافت با ویندوز از سال 1985 تا حالا برای متحول کردن دنیای کامپیوتر و تجربه‌های دیجیتالی کاربران، طی کرده است.
سال 1985: ویندوز 0/1- اولین نسخه از ویندوز به‌طور اساسی یک لایه ساده روی سیستم‌عامل MSDOS بود؛ کاراکتری بر اساس سیستم‌عاملی که از آن پس روی اغلب کامپیوترهای شخصی اجرا می‌شد. اولین نسخه از سیستم‌عامل ویندوز چندان به‌طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفت.
سال 1987: ویندوز 0/2-این نسخه از ویندوز در واقع اولین سیستم‌عاملی بود که امکان اجرای برنامه‌های Microsoft Word و Excel را داشت. دومین نسخه ویندوز همچنین باعث شد تا اپل شکایتی را با نام «نگاه و احساس کن» علیه مایکروسافت مطرح کند. اپل که معتقد بود مایکروسافت بعضی عناصر مکینتاش و لیزا را کپی‌برداری کرده است، در این دادگاه برنده نشد.
سال 1990: ویندوز 0/3- در این نسخه ویندوز مایکروسافت توانست با بعضی آیکون‌های گرافیکی مانند Program Manager جزئیات اساسی باقی مانده از MSDOS را پنهان کند. با این اوصاف هیچ تعجبی ندارد که این نسخه از ویندوز اولین نسخه واقعا محبوب آن باشد.
سال 1991: ویندوز 1/3- نسخهای از ویندوز که واقعا بر اساس استانداردهای سازگار با اغلب کامپیوترهای شخصی ساخت شرکت IBM در اوایل دهه 1990، طراحی و تولید شده بود. این نسخه ویندوز همچنین آخرین نسخهای بود که شباهت‌های MSDOS را با خود داشت.
سال 1995: ویندوز 95-ویندوز 95 تحول بزرگی در مقایسه با نسخه‌های قبلی بود. این نسخه ویندوز تاکید زیادی روی فضای دسکتاپ و معرفی آیکون‌هایی برای تقریبا هر چیزی داشت. Internet Explorer، Recycle Bin و کلید Start همه در همان جا ارائه شده بودند. طراحی اولیه ویندوز از اینجا تا زمان ارائه ویندوز 8 که در سال 2012 به بازار آمد، به سختی تغییر کرد. درک اینکه ویندوز 95 در زمان ارائه‌اش چقدر محصول بزرگ و مهمی بود، شاید سخت باشد. در رویداد معرفی این نسخه ویندوز «جی لنو» به بیل گیتس روی صحنه پیوست. آهنگی ویژه برای تبلیغات این محصول ساخته شد و مردم برای خرید آن صف کشیدند؛ درست مانند آنچه این روزها برای iPhone می‌بینیم.
سال 1998: ویندوز 98- اگر چندان با ویندوز 95 مشکلی ندارید، آن را تغییر ندهید. این جمله‌ای بود که در آن روزها از اغلب کارشناسان و کاربران حرفه‌ای شنیده می‌شد. ویندوز 98 در واقع نسخه به روز شده ویندوز 95 بود و درست مانند همان نسخه قبلی کار می‌کرد، اما چند قابلیت بیشتر داشت.
سال 2000: ویندوز ME یا Millennium Edition- این نسخه ویندوز اساسا همان ویندوز 98 بود با بعضی امکانات و قابلیت‌های مصرفی جدید. این نسخه ویندوز چندان فروش خوبی نداشت. اغلب مردم منتظر ورود ویندوز XP بودند که در آن زمان قرار بود به‌زودی روانه بازار شود.
سال 2000: ویندوز برای Pocket PC- تقریبا در همان زمان مایکروسافت شروع به عرضه نسخه‌هایی از ویندوز برای ابزارهای موبایل و قابل حمل کرد. این سیستم‌عامل در واقع کاملا متفاوت و بر اساس تکنولوژی به نام ویندوز CE بود. مایکروسافت تلاش می‌کرد تا جایی که می‌تواند برند خودش را در این صنعت توسعه بدهد.
سال 2001: ویندوز XP- در این سال بالاخره ویندوز XP به بازار عرضه شد. این نسخه ویندوز در واقع بزرگ‌ترین به‌روزرسانی ویندوز از زمان عرضه ویندوز 95 بود و اولین نسخه مصرفی ویندوز که کاملا از MSDOS مجزا و متمایز شده بود. ویندوز XP از همان تکنولوژی بهره می‌برد که در ویندوز NT هم به‌کار می‌رفت. ویندوز NT نسخهای از ویندوز بود که در سرورها و کامپیوترهایورک استیشن به‌کار می‌رفت.
سال 2005: ویندوز موبایل 5- در همین حال مایکروسافت همچنان نسخه‌های جدیدی از ویندوز موبایل را ارائه می‌کرد و سعی داشت با گوشی‌های BlackBerry و Nokia که در آن زمان بازار را در دست داشتند، رقابت کند. آن موقع تصوری از ورودی iPhone به بازار و تغییر همه چیز وجود نداشت.
سال 2006: ویندوز Vista-پنج سال طول کشید تا مایکروسافت این نسخه ویندوز را تولید کند و با این حال اشتباهات و مشکلات مختلفی هم در آن وجود داشت. بنابراین این ویندوز چندان مورد توجه قرار نگرفت و استیو بالمر مدیرعامل وقت مایکروسافت گفت که زمان و تلاشی که این شرکت برای تولید Vista صرف کرده است به جای آنکه همان را صرف یافتن فرصت‌های جدید در حوزه موبایل کند یکی از بزرگ‌ترین حسرت‌های او خواهد بود.
سال 2007: ویندوز موبایل 6- این زمان، زمانی بود که همه چیز واقعا شروع به تغییر کرد. ویندوز موبایل 6 ادامه پلت‌فرم موبایلی پنج ساله مایکروسافت بود و در ماه فوریه سال 2007 به بازار آمد؛ درست بعد از معرفی اولین گوشی iPhone. این سیستم‌عامل همچنان برای استفاده با قلم و کیبورد طراحی شده بود و نه لمس انگشتی و به طرز عجیبی در برابر iPhone ، ابتدایی و ناقص به نظر می‌رسید. اما مایکروسافت سعی داشت رقابت را نبازد و استیو بالمر می‌گفت که باید به کسی که برای یک موبایل هوشمند 500 دلار می‌پردازد، شک کرد.
سال 2009: ویندوز 7- خوشبختانه مایکروسافت توانست بعد از شکست ویندوز Vista با عرضه ویندوز 7 خودش را بازیابی کند. این نسخه جدید ویندوز اساسا نسخهای تمیزتر از Vista با طراحی پایدارتر بود. ویندوز 7 هنوز هم در میان کاربران تجاری بسیار محبوب است. در واقع یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی ویندوز 10 این است که چطور می‌توان کاربران تجاری را قانع کرد تا ویندوز 7 خودشان را به ویندوز 10 به‌روزرسانی کنند.
سال 2010: ویندوزفون- در همان زمانی که مایکروسافت به دنبال یافتن پاسخی به iPhone بود، اولین نسخه از ویندوز فون را به بازار عرضه کرد. نسخهای تمیز و کامل از ویندوز موبایل با طراحی سازگار با تماس لمسی و قابلیت‌های جدید. با این حال اما iPhone و اندروید از مدتی پیش در حال رشد بودند و پلت‌فرم‌های جدید چندان فرصتی برای رقابت نداشتند.
سال 2012: ویندوز 8- iPad در سال 2010 به بازار آمده بود و موفقیت‌های اولیه‌اش مایکروسافت را وارد چالش دیگری کرده بود. مایکروسافت به جای آنکه به موفقیت 30 ساله‌اش در عرصه کامپیوترهای شخصی ادامه بدهد، مفاهیم مختلفی را از سیستم‌عامل ناموفق ویندوزفون آورد و آنها را در نسخه اصلی ویندوز ارائه کرد. هدف این بود که سیستم‌عاملی ساخته شود که در تبلت‌های صفحه لمسی هم قابل استفاده باشد تا بتواند با iPad رقابت کند و هم در کامپیوترهای شخصی معمولی به‌کار رود. رابط اصلی این ویندوز هیچ کلید Start نداشت و پر از آیکون‌های جعبه‌مانند رنگی و بزرگ بود که فقط کارهای ساده و اساسی را که با ویندوز انجام می‌شد تغییر دادند.
سال 2012: ویندوزفون 8- مایکروسافت همچنین در این سال پلت‌فرم موبایل خودش را هم به روز کرد و همزمان با ویندوز 8 به بازار معرفی و عرضه کرد. در ابتدا ویندوزفون 8 مانند نسخه‌های قبلی به نظر می‌رسید، اما قابلیت‌های جدید زیادی در آن اضافه شده بود که همه براساس همان تکنولوژی ویندوز NT بودند اما این تغییر هم کمک زیادی به مایکروسافت نکرد. ویندوزفون همچنان با فاصله زیادی از iOS و اندروید در جایگاه سوم بازار ابزارهای موبایل قرار دارد.
سال 2014: ویندوز و ویندوزفون 1/8- سال گذشته میلادی هم مایکروسافت هر دو سیستم‌عامل‌های ویژه کامپیوترهای شخصی، تبلت‌ها و موبایل خود را به روز کرده و تلاش کرد تا آنها را به هم نزدیک‌تر کند. در این سیستم‌عامل جدید تغییرات مختلفی مانند بازگرداندن منوی Start به صفحه اصلی اعمال شد.