احسان سلطانی – پژوهشگر – روزنامه شرق : صنعت موبایل رشد بی‌سابقه‌ای را در ١٠سال اخیر تجربه کرده و از پوشش یک‌میلیارد مشترک به بیش از ٣/۵میلیارد مشترک (برابر با نیمی از جمعیت کره زمین) با ٨/١ سیم‌کارت به‌ازای هر کاربر رسیده است.

در جهان هر کاربر مبلغ متوسط پنج‌میلیون‌ریال در سال را هزینه به‌کارگیری موبایل می‌کند. در حالی که نرخ رشد تعداد مشترکان موبایل در کشورهای توسعه‌یافته کند شده، پتانسیل رشد قابل ملاحظه‌ای در کشورهای در حال توسعه در حال ایجادشدن است و در مجموع پیش‌بینی می‌شود تا سال٢٠٢٠ بیش از ٨٠٠میلیون مشترک جدید به کاربران فعلی بپیوندند. بخش مهم توسعه صنعت موبایل در کشورهای توسعه‌یافته از حرکت کاربران به‌سمت استفاده از شبکه‌های نسل سوم و نسل چهارم ناشی خواهد شد. اپراتورهای موبایل درجهت توسعه کمی و کیفی (پوشش شبکه و پهنای باند) صنعت موبایل، بیش از یک‌تریلیون‌دلار در شش‌سال اخیر هزینه کرده و انتظار کسب درآمد ١/٧ تریلیون‌دلاری تا سال٢٠٢٠ را دارند. بیشترین نسبت پوشش موبایل مربوط به قاره اروپا (٧٩درصد کل جمعیت) بوده و پس از آن آمریکای شمالی (٧٠درصد)، آمریکای لاتین (۵٣درصد) و خاورمیانه (۵٠درصد) قرار دارند. در حال حاضر صنعت موبایل روی ٣/۶درصد از تولید ناخالص جهانی تاثیر مستقیم دارد که برآوردها حاکی از رسیدن این سهم به ۵/١درصد تا سال٢٠٢٠ است. اشتغال ایجاد‌شده در این صنعت ١٠/۵میلیون‌نفر بوده که تا سال٢٠٢٠ به ١۵/۴میلیون‌نفر خواهد رسید. تحقیقات نشان می‌دهد بیش از ١٠٠میلیارد برنامه کاربردی موبایل در سال دانلود می‌شود که فقط در اروپای غربی بیش از ١٠میلیارددلار درآمد ایجاد می‌کند. در اروپا ٧۵درصد از ترافیک موبایل مربوط به وب‌گردی و ویدئو بوده و ١٢درصد شامل دانلود فایل می‌شود. میزان مصرف اسمارت‌فون‌ها رشد سریعی خواهد داشت و برآورد می‌شود در سال٢٠١٧، از ٢٨٩٠میلیون اسمارت‌فون دنیا، ١۶۴٣میلیون در قاره آسیا، ٣٢١میلیون در آفریقا و خاورمیانه، ٢۵۴میلیون در اروپای غربی و ٢٢٣میلیون در آمریکای شمالی استفاده شوند.

در ایران شبکه‌های موبایل توسعه زیادی یافته‌اند. طبق داده‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حدود ۶٠میلیون سیم‌کارت فعال (و در حدود همین مقدار سیم‌کارت غیرفعال) در ایران واگذار شده است. با وجود توسعه کمی صنعت موبایل در ایران، از نظر کیفی و به خصوص فناوری‌های جدید برای اتصال پرسرعت اینترنت، هنوز راه بس درازی در پیش است. در آینده توسعه فناوری‌های اینترنت پر‌سرعت و انواع خدمات جنبی و وابسته به آن، مسیر ایجاد درآمد برای اپراتورهای موبایل و ارایه‌دهندگان خدمات ذی‌ربط در ایران خواهد بود. در کنار گسترش شبکه‌های موبایل پر‌سرعت و به‌خصوص نسل چهارم (۴G, LTE) و نسل‌های بعد از آن (از قبیل ۵G)، توسعه ارتباطات موبایل ماشین‌به‌ماشین (M٢M) که دارای کاربردهای بسیار‌وسیع در زمینه‌های متنوع از قبیل صنعتی، دولتی، خانگی، امنیتی، داده‌ها و شخصی است نیز باید مد‌نظر قرار بگیرد که دارای بازار بسیار‌وسیعی خواهد بود. پیش‌بینی‌ها حاکی از سرعت شدید رشد تعداد اتصالات موبایل ماشین‌به‌ماشین از ٣٠٠میلیون فعلی به یک تا دومیلیارد خط موبایل تا سال٢٠٢٠میلادی است.

با وجود شیوع گسترده استفاده از موبایل در ایران، متاسفانه ضمن عدم وجود فرهنگ صحیح به‌کارگیری آن، استفاده‌های بی‌رویه و نامتعارف از آن نیز صورت می‌گیرد. به‌عنوان مثال، می‌توان به ایجاد مزاحمت در اماکن و وسایل نقلیه عمومی با صحبت‌های طولانی و بلند، صدای زنگ بلند و مزاحم، عدم درک بین مرز حریم شخصی و عمومی و تعداد بسیار‌زیاد پیامک‌های تجاری و تبلیغاتی که به‌جای کارکرد اطلاع‌رسانی، جنبه مزاحمت پیدا کرده، اشاره کرد. یکی از دلایل استفاده مفرط و غیرلازم از موبایل در ایران به هزینه استفاده از آن مربوط می‌شود. در ایران بهای موبایل شامل مالیات ناچیزی است و همچنین به کارکرد آن فقط مالیات ارزش‌افزوده (در حال حاضر هشت‌درصد) تعلق می‌گیرد.

کشورهایی که در طی سال‌های ١٩٩٧ تا ٢٠١١میلادی، مالیات بر تهیه و استفاده از موبایل را افزایش داده‌اند، به ترتیب شامل ترکیه، پاکستان، سوئد، دانمارک، ایتالیا، اردن، فنلاند، پرتغال، ازبکستان، بنگلادش، انگلستان، اتریش، فرانسه، هلند، آلمان، تونس، اسپانیا، مالزی، مصر، فیلیپین و اغلب کشورهای اروپای شرقی هستند و در مقابل هند، ایران، چین، آذربایجان، تایلند و اغلب کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی آن را کاهش داده‌اند.

در سال٢٠١١میلادی ترکیه با ۶/۴٧درصد سهم مالیات از کل هزینه استفاده، در صدر جدول و ایران با ١/۵درصد مالیات کمترین مقدار را در جهان به خود اختصاص داده بود. با توجه به افزایش نرخ مالیات ارزش‌افزوده در قبض‌های مالیات به هشت‌درصد در سال‌جاری، باز هم کاربران ایرانی در کنار چین کمترین مالیات را برای استفاده از موبایل در سطح جهان می‌پردازند.