اگر شما از آن دسته افراد هستید که روزانه با سایت‌های زیادی سرو‌کار دارید حتما در وارد کردن آدرس‌ها با مشخصات زیادی مواجه شده‌اید که در نشانی دامنه اینترنتی‌شان کمتر شباهتی به هم دارند. 

 

دامنه اینترنتی پسوندی است که در بخش پایانی نشانی اینترنتی وب سایت‌ها قرار می‌گیرد. بسیاری از کاربران در ایران به‌جز دامنه ir. معمولا از آدرس‌هایی همچون comو net، org استفاده می‌کنند. دامنه ir یک دامنه ملی است که توسط مرکز تحقیقات فیزیک نظری به تایید و ثبت نهایی می‌رسد. اما چرا استفاده از چند دامنه معمول است؟ در ایران برخی از مشکلات از جمله تحریم‌های بین‌المللی بر کشور که مانع از دریافت گواهینامه SSL بر دامنه‌های ایرانی یا هر دامنه‌ای که نشان کاربر دهد قصد دارد با آن در ایران فعالیت کند می‌شود باعث شده تا مراجعه به دامنه‌های غیر‌ایرانی و با مشخصات غیر‌واقعی بیشتر شود. با این حال علیرضا صالح، رئیس مرکز ثبت دامنه‏ های دات‌آی‌آر معتقد است آمار این سازمان نشان می‌دهد، ثبت دامنه‌های ir. بیشتر از دامنه‌های دیگر صورت می‌گیرد. او در این باره با اعلام اینکه حدود 617 هزار دامنه فارسی با حروف انگلیسی  ir. به ثبت رسیده است درحالی‌که بر‌اساس برآوردهای غیر‌رسمی می‌توان تخمین زد که حدود 400 هزار دامنه به جز دامنه‌های ir. در کشور فعال هستند، می‌گوید: «در حال حاضر آمار مشخصی از میزان ثبت دامنه‌هایی غیر از  ir. وجود ندارد. چراکه برای ثبت دامنه‌های غیر ایرانی در ایران معمولا متقاضیان دامنه از نشانی خارج از ایران استفاده می‌کنند. به دلیل مشکلات تحریم نیاز است که شما آدرسی در خارج از کشور ارائه کنید. با وجود این بر اساس آماری که در این باره وجود دارد باید مدعی شویم که ثبت دامنه‌های ir بر‌اساس تعداد هم اینک 200 هزار مورد بیشتر از دامنه‌های غیرir است و بر اساس تحقیقی که ما انجام دادیم این فرضیه که استفاده از دامنه‌های غیر ir بیشتر شایع است چندان درست نیست و هم‌اینک وب سایت‌های زیادی در کشور وجود دارند که با دامنه ir کار می‌کنند.»

 

او درباره برخی تحریم‌های اعمال شده بر دامنه‌های فارسی می‌گوید: «اخذ گواهینامه SSL برای دامنه‌های آی‌آر مشکل است. اما همین محدودیت برای دامنه‌های غیر آی‌آر که نشان داخل ایران دارند  هم وجود دارد.

 

 اما در حال حاضر تنها مشکلی که از سوی تحریم‌های بین‌المللی دامنه‌های داخل ایران را دچار مشکل کرده، عدم گرفتن گواهینامه ssl است. به همین دلیل برای گرفتن این گواهینامه نیاز به آدرس‌های خارجی در ارائه اطلاعات هست چراکه با دامنه ir. چنین کاری امکان‌پذیر نیست.

 

چنین امکانی حتی برای دامنه‌های com که در ایران فعالیت می‌کنند هم وجود ندارد و آنها باید برای این کار آدرس‌های غیر‌ایرانی ارائه کنند. با این حال در صورتی که مشخص شود اطلاعاتی که شما برای دریافت ssl ارائه کرده‌اید غلط یا غیرواقعی است، مرکز ارائه‌دهنده ssl می‌تواند گواهینامه شما را باطل کند.» 

او به منظور رفع این مشکل برای دامنه‌های ir و گرفتن گواهینامه ssl راهکارهایی ارائه می‌کند: «‌بر‌اساس قوانین می‌توانید از یک کشور غیر‌آمریکایی درخواست بدهید. در همین زمینه تعدادی از شرکت‌های خارجی هم وجود دارند که با آنها می‌توانید وارد مذاکره شوید تا برای دامنه‌های ir یا دامنه‌های غیر‌فارسی گواهینامه ssl تهیه کنند. سازمان مهندسی اینترنت در ایران هم در‌صدد است برای این مشکل راه حلی معرفی کند تا بر‌اساس آن شما بدون داشتن گواهینامه ssl از فضای امنی برای تبادل اطلاعات برخوردار شوید.» صالح ادامه می‌دهد: «به تازگی پروتکل جدیدی به نام dns در دنیا در حال به‌روز‌رسانی است که بر اساس آن سازمان مهندسی اینترنت در ایران قصد دارد آن را برای دامنه ir. پیاده‌سازی کند. هرچند این پروتکل در حال حاضر به‌صورت آزمایشی در حال کار است و باید از سوی نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های بزرگ دنیا پشتیبانی شود اما این پروتکل از نظر امنیت در سطح بسیار بالایی قرار دارد و تنها در صورتی که مرورگرهای بزرگ دنیا از آن پشتیبانی کنند استفاده از آن توسعه می‌یابد.» رئیس مرکز ثبت دامنه ir. با اعلام اینکه وب‌سایت متولی ثبت ir. پژوهشگاه دانش‌های بنیادین یا مرکز تحقیقات فیزیک نظری ریاضیات است درباره امکان امن‌سازی اطلاعاتی که از کاربر به نمایش عموم گذاشته می‌شود، می‌گوید: «در این سازمان مجموعه‌ای به نام ایرنیک وجود دارد مجری ثبت و نگهداری دامنه‌ها است. که اطلاعات کاربران را بر اساس فرم ثبت نامی که در اختیار کاربران قرار می‌دهد، اخذ می‌کند. این مرکز پس از گرفتن اطلاعات آنها را با اطلاعات دامنه به ثبت می‌رساند. بنابراین امکان اینکه تغییری در اطلاعات کاربر بتوان ارائه کرد، وجود ندارد. درواقع شما بر اساس پر کردن فرم‌های ارائه اطلاعات برای داشتن دامنهir. موافقت کرده‌اید که اطلاعات شما به‌عنوان شناسنامه ثبتی به نمایش عمومی گذاشته شود. اما در موارد خاص مثلا برای دامنه‌هایی با مشخصات id.ir به دلیل اینکه کاربر درخواست دامنه شخصی کرده، می‌تواند از ما بخواهد بخشی از اطلاعات را مخفی کنیم. بنابراین تنها در صورت موافقت کاربران این کار انجام می‌شود.»  به گفته او چنین کاری به‌صورت عرف در همه جای دنیا هم متداول است. «در دنیا این کار به وسیله شرکت‌های واسط انجام می‌شود. مثلا برای ثبت دامنه شما به‌طور مستقیم با شرکت اصلی در ارتباط نیستید بلکه شرکت‌های واسط درخواست شما را برای دریافت دامنه اجرایی می‌کنند. بر این اساس این شرکت‌ها در ازای دریافت پول، خدماتی همچون مخفی کردن اطلاعات را برای کاربر انجام می‌دهند. به این صورت که شرکت واسط هنگام ثبت دامنه، اطلاعات شرکت خود را به شرکت اصلی ارائه می‌کند و اطلاعات شما نزد آنها محفوظ می‌ماند. از این طریق وقتی افراد به شناسنامه دامنه ثبت‌شده مراجعه می‌کنند، با دامنه شما اطلاعات شرکت ثبت‌کننده دامنه نمایش داده می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «همان‌طور که گفته شد در حال حاضر هم این امکان در کشور ما مستقیما برای کاربرانی که دامنه‌ای با مشخصات id.ir می‌خواهند، امکان‌پذیر است. اما در حال حاضر در حال بررسی این ایده هستیم که درصورت اخذ موافقت‌های لازم این امکان به وجود بیاید که برای کاربرانی که دوست ندارند اطلاعات شخصی‌شان نمایش داده شود این اطلاعات به‌صورت محرمانه در سازمان محفوظ بماند.» صالح تاکید می‌کند که اطلاعات محرمانه کاربر تنها در صورت درخواست منابع ذی‌صلاح از جمله پلیس، سازمان قضایی یا مراجع حل اختلاف در صورت شکایت از سایت ارائه می‌شود. «این کار هم در همه جای دنیا متداول است و چنانچه شکایتی از شما صورت گرفته باشد این اجازه به مرجع رسیدگی‌کننده به شکایت داده می‌شود که اطلاعات شخصی شما را دریافت کند.»