اعتبار 120 میلیاردی برای تولید اپلیکیشن; آیا فقر محتوای فضای مجازی با تزریق سرمایه رفع میشود؟
سونیتا سراب‌پور – ایران : «کشور مشکل تولید محتوای الکترونیکی دارد» این سخن را سال گذشته احمد معتمدی، عضو شورای راهبری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مطرح کرد، زمانی که بسیاری از مسئولان دولتی و کارشناسان از راه‌اندازی نسل سوم و چهارم تلفن همراه در کشور ابراز خشنودی می‌کردند. معتمدی در آن زمان این سؤال را مطرح کرد که اگرچه انحصار ارائه خدمات نسل سوم وچهارم در کشور شکسته شده اما قرار است چه محتوایی را از این پهنای باند منتقل کنیم؟ به باور بسیاری از کارشناسان عمده محتوایی که باید از این طریق منتقل شود مربوط به دولت الکترونیک است این در حالی است که هنوز دولت الکترونیک در کشور راه‌اندازی نشده وپهنای باند موجود نیز اطلاعاتی که خارج از کشور تولید شده را منتقل می‌کند. اجرایی شدن طرح تلویزیون تعاملی، راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، اجرای اپراتور چهارم(اتصال فیبرنوری به منازل)، استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی و… حالا در گرو تولید محتوای با کیفیت و جذاب در کشور است. این در حالی است که براساس اعلام دبیر شورای عالی فضای مجازی، زبان فارسی تنها 8/0در صد از محتوای فارسی وب را تشکیل می‌دهد.
120 میلیارد بودجه برای تولید اپ
طی یک سال گذشته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بارها از حمایت قاطع این وزارتخانه از تولیدکنندگان اپلیکیشن و محتوا در فضای مجازی خبر داده است. در این زمینه تاکنون نشست‌های مختلفی برگزار شده و سیاست‌های گوناگونی تدوین شده یا در مرحله تدوین قرار دارد. در کنار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز شورای عالی فضای مجازی در حال سیاستگذاری‌های خاصی در این بخش است. در آخرین واکنش محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده است که 120 میلیارد تومان برای شرکت‌های دانش‌بنیان، تولیدکنندگان محتوا و اپلیکیشن در نظر گرفته شده است.
محمود واعظی، در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران، در خصوص برنامه‌های این وزارتخانه برای رشد تولید محتوای مجازی می‌گوید: < در همه دنیا تولید محتوا دست مردم است. همین مقاله‌ای که فردی در دانشگاه می‌نویسد را می‌تواند براحتی در فضای مجازی در اختیار دیگران بگذارد. کار اصلی را مردم باید انجام دهند اما در کنار مردم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز برنامه‌ها و مشوق‌هایی را برای رشد تولید محتوا در کشور در نظر گرفته است.» وی با اشاره به این برنامه‌ها می‌افزاید: «در تلاش هستیم بخش خصوصی به صورت قدرتمند‌تری در حوزه راه‌اندازی دیتاسنتر وارد شود و با افزایش تعداد دیتاسنترهای داخلی به دنبال افزایش تولید محتوا و انتقال محتوای خارج از کشور به داخل هستیم.» به گفته وی تا سال 92 تنها 10 درصد میزبانی سایت‌های ایرانی در داخل و 90 درصد در خارج صورت می‌گرفت که این آمار هم‌اکنون به 36 درصد رسیده و امید می‌رود این میزان تا پایان سال 94 به صورت مساوی و 50- 50 شود.
او در ادامه تصریح می‌کند که از آنجا که مزیت تلفن‌های هوشمند استفاده از خدمات دیتا برای رفع نیازهای مختلف است، تولیدکنندگان نرم افزارهای کاربردی نسل سه و چهار تلفن همراه مورد حمایت قرار می‌گیرند. واعظی بر این باور است که اگر اپلیکیشن‌ها نباشند کار مهمی انجام نشده است و تحقق این مهم نقش بسزایی در تحقق دولت الکترونیک دارد.
وی با اشاره به حمایت‌های دولت یازدهم از ایجاد کسب و کارهای جدید اضافه می‌کند: «در سال جدید اعتبار قابل توجهی در حدود 120 میلیارد تومان برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، تولیدکنندگان اپلیکیشن و محتوا پیش‌بینی کردیم و متقاضیان می‌توانند با مراجعه به سایت این وزارتخانه درخواست‌های خود را اعلام کنند.»
مشکل سرمایه نیست
اما به باور فعالان حوزه تولید محتوا، مشکلات این بخش تنها مربوط به سرمایه نیست و باید دولت از طریق دیگری دست به حمایت فعالان این صنعت بزند.
مهرداد سیجانی، دبیر کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی استان تهران، ضمن ابراز خشنودی از توجه دولت یازدهم نسبت به مقوله تولید محتوا می‌گوید: «این روزها اکثر مردم به دنبال دسترسی به اطلاعات و خدمات از طریق اینترنت هستند با این حساب باید تولید محتوای فارسی با گسترش مواجه شود. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم نیز تاکنون از سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی خود برای رشد این بخش خبر داده است اما اینکه این سیاست‌ها چقدر درست است یا اینکه این بسته‌های حمایتی به چه فرد یا افرادی داده شود باید به شکل دقیق مطالعه و بررسی شود. چرا که تجربیات گذشته نشان می‌دهد که این سرمایه‌ها به افرادی که باید برسد نمی‌رسد و صرف تولید طرح‌ها و پروژه‌هایی میشود که بعد از دریافت بودجه متوقف و به فراموشی سپرده می‌شوند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «مقوله تولید اپ و فعالیت شرکت‌های نوپا (start up) یک هیجان مقطعی در بین فعالان کسب و کار و از جمله دولت ایجاد کرده که به نظر می‌رسد روی آن بررسی و مطالعه نشده است چرا که به اعتقاد من، آن گروهی که قصد تولید محتوا و نوآوری در این بخش را دارند بدون دریافت سرمایه هم کار خودشان را می‌کنند. بیشتر از هر چیز ما در این حوزه نیاز به قوانین و قواعد اجرایی داریم. برای مثال افراد بسیاری در این بخش شروع به فعالیت کرده‌اند اما در هنگام کار با مشکلات بیمه‌ای مواجه شده‌اند یا اداره مالیات به دلیل اینکه تولید محتوا را خدمات نمی‌داند این افراد را مجاز به معافیت مالیاتی نمی‌داند. بنابراین برای حل چنین مشکلاتی مهم‌ترین کار، تزریق سرمایه آن هم به شکل وام به فعالان این حوزه است.» رئیس کمیسیون فضای مجازی نصر تهران یکی دیگر از مشکلات در بخش تولید محتوای فضای مجازی را نبود اجرای قانون کپی رایت در کشور می‌داند و تأکید می‌کند بسیاری از افراد از ترس دزدیده شدن ایده‌هایشان حاضر به ریسک برای ورود به این حوزه نیستند.
در همین زمینه علیرضا شیرازی، مدیر سایت بلاگفا، در خصوص برنامه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای حمایت از تولید محتوا و در نظر گرفتن 120 میلیارد تومان سرمایه برای این بخش می‌گوید: «به نظر من مشکل بزرگ بخش دولتی این است که دنبال ساده‌ترین راه حل‌هاست. براستی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و زیرمجموعه ایشان چند جلسه با تولیدکنندگان و میزبانان جلسه گذاشته و مشکلات فعالان این عرصه و راه‌حل‌های احتمالی برای تقویت و بهبود این عرصه را از دید فعالان این بخش شنیده است؟
مگر نوشتن اپلیکیشن تلفن همراه مانند راه‌اندازی کارخانه نیازمند سرمایه‌گذاری هنگفت است که نیاز به وام داشته باشد؟ مگر این روش کمک مالی بارها و بارها آزموده نشده است؟ نتیجه آن چیزی جز رونق مقطعی و ورود عده‌ای صرفاً برای
بهره بری از کمک‌های مالی بوده است؟» وی در ادامه می‌افزاید: «می‌توان گفت کمک‌های مالی دولت و ورود بخش دولتی خود یکی از بزرگترین مشکل‌های فعالان این عرصه است چرا که عملاً دولت یا در حال ساخت رقیب برای بخش نحیف خصوصی است که آرام آرام و گام به گام در حال پیشرفت و توسعه کار خود است یا با حمایت‌های مالی از بخشی از فعالان عملاً رقابت درست را به‌هم می‌زند و کفه ترازو را به نفع برخی سنگین ترمی کند.»
وی تأکید می‌کند که بدون شک بخش خصوصی علاقه‌مند به کمک مالی است و کاملاً از آن استقبال می‌کند اما سؤال این است که واقعاً به کمک نیاز دارد؟ این فعال اینترنتی تصریح می‌کند که اکثر اپلیکیشن‌ها و سایت‌های موفق ایرانی بدون نیاز و حمایت دولت پله‌های ترقی را پیموده‌اند و تقریباً تمام آنهایی که به واسطه کمک‌های دولتی فعال شده‌اند یا به کمک‌های دولتی به عنوان درآمدی جانبی و البته شیرین نگاه کردند با قطع این حمایت‌ها تعطیل شده‌اند. وی برای اثبات ادعای خود به نمونه شرکت‌های موفق خارجی اشاره می‌کند و می‌گوید: «آیا گوگل یا فیس بوک یا اینستاگرام و… با پول دولت‌ها به‌موقعیت کنونی رسیدند؟ بسیاری از آنها توسط افرادی در خانه یا گاراژ یا شرکتی خصوصی و کوچک که طبق معیارهاو قوانین ایران شاید حتی نتوانند مجوزهای اولیه رابگیرند راه‌اندازی شده‌اند. چه چیزی باعث موفقیت آنها شده است؟ به اعتقاد من این موفقیت‌ها چیزی جز بستر درست برای حضور و رقابت، قوانین درست بانکی و حقوقی نبوده است.»
اکثر فعالان در بخش تولید محتوا بر این باورند که به جای تزریق سرمایه به شکل وام بهتر است وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مجموع قوانین مشخص و شفافی را برای فعالان این بخش در نظر بگیرد. آنها تأکید می‌کنند که برای کاهش بوروکراسی، تصمیم‌گیری در این حوزه باید به یک بخش سپرده شود تا فعالان برای تولید محتوا از طریق سایت یا اپ در بین دستگاه‌هایی همچون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قوه قضائیه، وزارت صنعت، معدن و تجارت و شورای عالی فضای مجازی در رفت آمد نباشند. یکی دیگر از خواسته‌های تولیدکنندگان محتوا در کشور توسعه زیرساخت‌های مرتبط با پهنای باند است. این فعالان اعلام می‌کنند تا زمانی که پهنای باند ارزان و با کیفیت در اختیارشان قرار نگیرد نمی‌توان انتظار تولید محتوای با کیفیت و جذاب برای کاربران را داشت.