طنز «اخطار به توسعه اینترنت» وعقب‌ماندن از دنیا
کارت زرد وزیر به دلیل افزایش پهنای باند اینترنت؛ ایران از افغانستان و سوریه عقب‌تر است
شهروند: اینترنت پرسرعت، مسأله حل نشده مشترکان فضای مجازی در ایران است؛ مسأله‌ای که سال‌هاست به‌عنوان یک خواسته از دولت و مسئولان اجرایی مطالبه میشود، اما همیشه با مشکلاتی مواجه بوده است. آمار و ارقام این حوزه هم نشان‌دهنده عقب‌ماندگی ایران نسبت به کشورهای مطرح و حتی منطقه است. در شرایطی که متوسط سرعت اینترنت در افغانستان یک مگابایت بر ثانیه، در سوریه ١,۵٧، در پاکستان ١.۴۶، در قطر ٣.١٩ و در بحرین ٢.٣١ مگابایت بر ثانیه است، متوسط سرعت اینترنت در ایران تنها ۶٣ صدم مگابایت برثانیه گزارش شده است. حال در این وضع جالب‌ترین خبر این روزها این بوده است که مجلس، یازدهمین کارت زرد خود را به «محمود واعظی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نشان داده است.
کارت زردی که به بهانه بالا بردن سرعت اینترنت در ایران داده شده است. مهم‌ترین بهانه مجلس هم برای طرح پرسش از واعظی، ارتقای پهنای باند اینترنت بدون تصویب پیوست فرهنگی بود. این موضوع درحالی رخ داد که بنا به آمارهای معتبر جهانی ایران در دستیابی به اینترنت پرسرعت در وضع بسیار نامناسبی به سر می‌برد و مشخص نیست نمایندگان مجلس به چه دلیل بالا رفتن سرعت اینترنت را مدعی شده‌اند؛ حال آن‌که کاربران اینترنت چنین چیزی را تجربه نکرده‌اند و سرعت اینترنت در عمل بالا نرفته است.
تلخی این ماجرای طنزگونه آنجاست که براساس آمارهای موجود، ایران نه‌تنها نتوانسته است به حداقل سرعت پایدار اینترنت در جهان برسد بلکه از این لحاظ از بسیاری کشورهای منطقه عقب افتاده است و گفته‌های اخیر مبنی بر بالا رفتن سرعت اینترنت در عمل رخ نداده و اگر نمایندگان قرار بود به وزیر کارتی نشان دهند، باید برای بالا نبردن سرعت اینترنت می‌بود؛ حال آن‌که واعظی پس از چند نوبت تهدید به استیضاح، در روزهای آخر فروردین ماه ٩۴ به مجلس احضار شد تا به نمایندگان توضیح دهد که چرا پهنای باند اینترنت را بدون ملاحظات فرهنگی افزایش داده است.
در ١١ سال سکوت، چرا هیچ نپرسیدید؟
«نصراله پژمان فر» نماینده مشهد و کلات و «مرتضی آقا تهرانی» نماینده تهران، افرادی بودند که علت ارتقای پهنای باند را بدون تصویب پیوست فرهنگی پرسیدند و عنوان کردند که چرا شبکه ملی اطلاعات با وجود ١٠ ساله شدن طرح هنوز به بهره‌برداری نرسیده است. واعظی اما توضیح داد که ایجاد شبکه ملی اطلاعات بدون توسعه پهنای باند ممکن نیست و نمایندگان چگونه درباره سرنوشت شبکه ملی اطلاعات پرسش مطرح می‌کنند، اما به ارتقای پهنای باند خرده می‌گیرند؟ او همچنین خطاب به نمایندگان اعلام کرد: در طول یازده سال گذشته و در دوره‌های قبل آیا نباید از مسئولان وقت درباره توسعه شبکه و پهنای باند و راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات سوال می‌پرسیدید؟ آیا می‌توان شبکه ملی اطلاعات را بی آن‌که پهنای باند را افزایش دهیم اجرا کرد؟
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین تأکید کرد: برای توسعه پهنای باند محدودیت داریم، اما شبکه ملی اطلاعات قرار است تا پایان سال‌جاری به بهره‌برداری برسد. ضمن اینکه برای راه‌اندازی این شبکه نیز در هیچ سندی به وزارت ارتباطات ابلاغ نشده که پهنای باند گسترش پیدا نکند. با این حال نمایندگان اعلام کردند پاسخ‌های وزیر برایشان قانع‌کننده نبوده است و با ٧٠ رای موافق، ٩٩ رای مخالف و ١١ رای ممتنع کارت زرد خود را به واعظی نشان دادند.
در دولت‌های گذشته تنها آمارسازی شد
ایراد نمایندگان مجلس به وزیر درحالی مطرح شد که اساس پرسش بهارستان‌نشین‌ها از چند زاویه قابل بررسی است. «کاظم آیت‌اللهی» کارشناس و رئیس پیشین سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: براساس آمارهای معتبر بین‌المللی که مورد تأیید وزارت ارتباطات و مسئولان کشور است، پهنای باند اینترنت در ایران در وضع بسیار بدی قرار دارد و رتبه کشور ما در این زمینه به پایین‌تر از رتبه عمومی کشورهای خاورمیانه نیز رسیده است.
وی ادامه داد: توسعه پهنای باند در ایران با مضیقه بسیاری روبه‌رو است و اختلاف نظرهای متعدد در این زمینه مهم‌ترین مانع ارتقای سرعت اینترنت در ایران است.
این کارشناس ادامه می‌دهد: نمایندگان مجلس از وزیر پرسیده‌اند چرا بدون پیوست فرهنگی سرعت اینترنت را ارتقا داده است؟ این موضوع از چند منظر قابل بررسی است. اول اینکه با وجود تلاش‌های ارزنده واعظی در ارتقای پهنای باند اینترنت، هنوز هم ایران نتوانسته است به حداقل‌ها برسد و هنوز هم کشور ما از نظر سرعت اینترنت عقب‌تر از سایر کشورهای منطقه است.
وی افزود: این در شرایطی است که طبق استانداردهای جهانی میزان توسعه‌یافتگی یک کشور با میزان دسترسی به اینترنت نسبت مستقیم دارد و تأخیر بیشتر در دسترسی به معیارهای حداقلی به معنی فاصله گرفتن کشور با معیارهای توسعه‌یافتگی است.
عقب‌ماندگی اینترنت و ضعف‌های موجود
آیت‌اللهی تأکید کرد: در دولت گذشته به معنی واقعی کلمه و به معنی مطلق هیچ کاری برای توسعه پهنای باند انجام نشد و آمارسازی‌هایی که در دوره‌های متفاوت انجام شد به هیچ عنوان مبنای کارشناسی نداشت. دولت‌ها با عوض‌کردن رویکرد ارایه آمار، عددهای متفاوتی برای ارتقای پهنای باند اعلام کردند که هیچ‌کدام واقعیت نداشت و به ظاهر مسأله را به‌گونه‌ای جلوه می‌داد که وضع بهتر شده است. او توضیح داد: می‌توان گفت در دولت یازدهم در زمینه ارتقای پهنای باند جهش صورت گرفته است، اما این جهش هنوز هم نمی‌تواند شکاف عمیق ما با حداقل‌های جهان را پر کند. به همین دلیل ارتقای پهنای باند نه‌تنها دیرهنگام انجام شده است که هنوز هم نتوانسته است ضعف‌های ما در این زمینه را حتی در منطقه جبران کند.
تجهیزات آزادسازی پهنای باند را در اختیار نداریم
آیت‌اللهی همچنین درباره ملزومات افزایش سرعت اینترنت در کشور به «شهروند» توضیح می‌دهد: در بحث افزایش سرعت اینترنت، وزارت ارتباطات با دو مانع مهم روبه‌رو است. اول اینکه وقتی موضوع آزادسازی خرید پهنای باند مطرح میشود باید به این نکته توجه کرد که خرید پهنای باند نیازمند تجهیزات ویژه‌ای است که عموما شرکت‌های بخش خصوصی ما صاحب آن تجهیزات نیستند و همین موضوع باعث میشود خرید پهنای باند درحال حاضر به صورت عمده توسط دولت انجام شود.
او ادامه داد: در دولت یازدهم شخص وزیر اعلام کرد مانعی برای ورود بخش خصوصی به موضوع واردات پهنای باند وجود ندارد و درحال حاضر یکی دو شرکت خصوصی اقدام به واردات پهنای باند کرده‌اند. با این حال حضور بیشتر شرکت‌های خصوصی برای واردات پهنای باند قطعا به کاهش قیمت و افزایش سرعت اینترنت ختم میشود.
وی ادامه داد: بحث دوم که در سرعت اینترنت تاثیرگذار است، کنترل محتوا و فیلترینگ است، زیرا کنترل محتوا باعث میشود پهنای باند اولیه وارد کانال بازبینی و نهادهای فیلترکننده شود و پس از تغییر این پهنا، خروجی آن مورد استفاده مصرف‌کننده نهایی قرار گیرد.
آیت‌اللهی تأکید می‌کند: درست است که فیلتر محتوا جزو قوانین سایر کشورهای جهان است و در کشور ما نیز محتوای مجرمانه باید از دسترس عموم خارج شود، اما بحث بر سر تسهیل این قوانین است که باعث میشود سرعت اینترنت نیز تحت‌الشعاع قرار گیرد.
وزارت ارتباطات، عضوی از ١٣ سیاست‌گذار
گفته‌های این کارشناس درحالی صورت می‌گیرد که وزیر ارتباطات در اولین نشست خود در سال ٩۴ به خبرنگاران رسانه‌ها اعلام کرد که عموم مردم تصور می‌کنند وزارت ارتباطات تنها تصمیم‌گیرنده در زمینه فیلتر محتوا و سرعت اینترنت است. این در شرایطی است که ١٣ عضو در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کنند که وزارت ارتباطات تنها یکی از این اعضاست. واعظی همچنین تأکید کرد: وزارت ارتباطات برای راه‌اندازی ٣جی و اینترنت پرسرعت زیر فشارهای مختلف قرار گرفته است و این فشارها به اندازه‌ای بوده است که در مواردی تهدید به برخورد شده است.
به‌خاطر بهانه‌ها، توسعه عقب نمی‌افتد؛ کشور ضرر می‌کند
مجلس نهم در شرایطی وزیر ارتباطات کابینه یازدهم را شایسته دریافت کارت زرد دانست که به گفته واعظی در دولت یازدهم پهنای باند داخلی از۵٠٠ گیگابیت به ٢۴٠٠ گیگابیت و پهنای باند بین‌الملل از ٧٠ گیگابیت به ١٧٠ گیگابیت افزایش یافته است و قیمت اینترنت مشترکان خانگی کاهش داشته است. با این حال او یک روز پس از حضور در بهارستان در گفت‌وگو با فارس گفته است: ما به دلیل برخی بهانه‌ها توسعه پهنای باند اینترنت را تعطیل نمی‌کنیم بنابراین این توسعه باید انجام شود. اما اینکه می‌گویند توسعه ندهید تا کارهای دیگر انجام شود، مملکت ضرر می‌کند.
گفتنی است پیوست فرهنگی مورد نظر نمایندگان مجلس نیز از دو سال پیش تاکنون در دستور کار شورایعالی فرهنگی است که ریاستش با رئیس‌جمهوری و اعضای غیر دولتی است، اما هنوز به تصویب نرسیده است. حال آن‌که نمایندگان می‌گویند چرا واعظی افزایش پهنای باند را به زمانی پس از تصویب این پیوست موکول نکرده است. این ایراد نمایندگان در شرایطی مطرح میشود که سازمان ملل در تشریح اهداف خود برای توسعه اینترنت پرسرعت در سال ٢٠١۵ جهان اعلام کرده است مطابق این برنامه حداقل باید ۶۰درصد جمعیت دنیا به اینترنت متصل شوند و این جمعیت به‌صورت پایدار از اینترنت پرسرعت بالای ۴ مگابیت برخوردار شوند.