انقلاب فناوری‌های مالی
موجی از استارت‌آپ‌ها جهان تامین‌مالی را تغییر خواهند داد.
در سال‌های پس از بحران مالی 2007 و 2008، سیاست‌گذاران برای بالا بردن امنیت در حوزه خدمات مالی تلاش بسیاری کردند. قوانین جدید بانک‌ها را ملزم به نگهداری مقدار بیشتری از سرمایه در حساب‌های خود کرد و عملیات وام‌دهی را محدودتر کرد.
در کنار این محدودیت‌ها و قوانین، انقلاب دیگری در حوزه خدمات مالی، این دسته از کسب و کار را دستخوش تغییر جدی خواهد کرد. تغییری که نه‌تنها امنیت این حوزه را بیشتر خواهد کرد، بلکه یکی از ذی‌نفعان فراموش شده این صنعت را نیز در نظر خواهد گرفت؛ مشتریان.
ترکیب جادویی خوره‌های نرم افزار و سرمایه‌گذاران خطر‌پذیر که قواعد بازی را در صنایع مختلفی تغییر داده‌اند، این بار صنعت خدمات مالی را هدف گرفته است.
این نسل جدید از شرکت‌های نوپا با سرعت قلب این صنعت را هدف گرفته‌اند به‌طوری که شرکت گلدمن ساکس در گزارش خود ارزش درآمدی چهار و نیم تریلیون دلاری را برای این بخش از صنعت پیش‌بینی کرده است. جیمز دیمون مدیر مجموعه عظیم JPMorgan Chase در نشست سالانه خود با سهامداران شرکت، در این رابطه عنوان کرد که دره سیلیکون دوباره به حرکت درآمده است.
شرکت‌های مختلفی در این حوزه ظهور کرده‌اند: خدمات پرداخت آسان، مدیریت ثروت، وام‌دهی فرد به فرد و استفاده از اینترنت برای جذب سرمایه از نمونه فعالیت‌های این‌گونه شرکت‌ها هستند. مانند دیگر شرکت‌های خوش آتیه دره سیلیکون، شرکت‌های فناوری حوزه مالی به سرعت در حال رشد هستند.
در سال 2014 میلادی این شرکت‌ها در مجموع 12 میلیارد دلار جذب سرمایه کردند که در مقایسه با 4 میلیارد دلار سال قبل از آن، رشد قابل توجهی است. بسیاری از این شرکت‌ها از مرحله آزمایشی با موفقیت گذر کرده‌اند و در حال پیدا کردن جایگاه خود در بازار هستند. در ادامه به چند شرکت نوپا در این صنعت اشاره خواهیم کرد.
شرکت LendingClub از شرکت‌های ارائه دهنده خدمت وام است. این شرکت با ارائه زیرساختی، افرادی را که مایل به دریافت وام هستند به سرمایه‌گذارانی متصل می‌کند که می‌توانند و مایل هستند به این افراد وام دهند و بهره دریافت کنند.
LendingClub در ابتدا یک نرم افزار وابسته به Facebook بود که با جذب سرمایه نزدیک به 10 میلیون دلار در سال 2007، توانست به‌عنوان یک شرکت ارائه‌دهنده انواع خدمات وام فعالیت کند. ارزش این شرکت در سال 2014 معادل 5/ 8 میلیارد دلار برآورد شده است.
شرکت OnDeck ارائه‌دهنده وام به کسب و کارهای کوچک است. این شرکت در سال 2006 در شهر نیویورک تاسیس شد و در حال حاضر در تمام آمریکا فعالیت می‌کند.
شرکت OnDeck برای وام‌دهی به کسب و کارهای مختلف از یک نرم افزار اختصاصی برای پردازش اطلاعات مربوط به شرکت‌های متقاضی وام استفاده می‌کند. این نرم افزار با تجمیع و پردازش داده‌های مرتبط با عملیات و وضعیت بازار این شرکت‌ها در مورد ارائه وام تصمیم‌گیری می‌کند.
در سال 2014 این شرکت 7/ 1 میلیارد دلار به شرکت‌های مختلف وام داده است. پس از عرضه اولیه در پایان سال 2014، ارزشی معادل 3/ 1 میلیارد دلار برای آن برآورد شد.
شــــرکت Venmo ارائه‌دهنده خدمات پرداخت از طریق موبایل است که به کاربران اجازه می‌دهد از طریق گوشی‌های تلفن همراه خود به یکدیگر پول انتقال دهند. در سال 2014، این شرکت مبلغی معادل 700 میلیون دلار را بین افراد مختلف جا به جا کرده است.
تهدیدی برای بانکداری سنتی؟
این دسته از شرکت‌ها تهدیدی برای بانک‌های سنتی به حساب نمی‌آیند به این علت که اندازه فعالیت این شرکت‌ها در مقایسه با حجم فعالیت بانکی در آمریکا ناچیز است. به‌عنوان نمونه شرکت LendingClub در مجموع 9 میلیارد دلار وام را در بازار هدایت کرده است که در مقایسه با 885 میلیارد دلار وامی که بانک‌های آمریکایی تنها به‌صورت کارت‌های اعتباری مدیریت می‌کنند ناچیز است. عملکرد این شرکت‌ها همچنین در شرایط نامساعد اقتصادی هنوز به محک گذاشته نشده است. از نظر مسائل امنیتی نیز محصولات این شرکت‌های نوپا هنوز به استانداردهای بانکداری سنتی نمی‌رسد.
از طرف دیگر، بانک‌ها نیز با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، مانند شیوه پرداخت شرکت Square توانسته‌اند حجم مبادلات خود را افزایش دهند. (شرکت Square با استفاده از یک ابزار، تلفن همراه را تبدیل به یک دستگاه کارتخوان همراه می‌کند). با این وجود انقلاب در حوزه شرکت‌های فناوری در حوزه مالی، توانسته در سه جهت بازار مالی را متحول کند.
فناوری‌های مالی چگونه تحول ایجاد می‌کنند؟
اول اینکه فناوری‌های مالی هزینه فعالیت‌های مالی را کاهش داده و کیفیت این خدمات را افزایش می‌دهد. قوانینی که دست و پای بانک‌ها را در بسیاری از این موارد بسته است بر این شرکت‌ها اعمال نمی‌شود.
استفاده از بستر عظیم فناوری اطلاعات و شبکه‌های داده موجب شده هزینه دسترسی به داده برای ارزیابی مشتریان برای این شرکت‌ها کاهش یابد. هزینه‌های جاری شرکت LendingClub به‌عنوان نمونه معادل 2 درصد وام‌های در اختیار این شرکت است که در مقایسه با 5 الی 7 درصد موجود در موسسات وام‌دهی سنتی و بانک‌ها، کاهش قابل توجهی است. استفاده از اینترنت در این شرکت‌ها موجب شده که دسترسی به خدمات از ساعات کاری روزانه به دسترسی در تمام ساعات و کل روزهای هفته افزایش یابد.
دومین عامل متحول‌کننده این‌گونه فناوری‌ها، توانایی برای کاهش ریسک در فرآیندهای مالی است. شرکتی مانند OnDeck که به کسبوکارهای نوپا وام اعطا می‌کند، با جمع‌آوری داده‌ها و پردازش آنها از احتمال انتخاب کسب و کارهای ناموفق برای اعطای وام می‌کاهد.
این اطلاعات می‌تواند شامل بازخوردهای افراد در شبکه‌های اجتماعی، جزئیات عملیات این شرکت‌ها و دیگر اطلاعات موجود در محیط باشد. پردازش این اطلاعات پراکنده با استفاده از روش‌های یادگیری ماشین، اطلاعات ارزنده جهت تصمیم‌گیری در اختیار شرکت می‌گذارد.
این روش پردازش اطلاعات مزیت عمده‌ای نسبت به روش‌های سنتی دارد. در روش‌های مرسوم، بیشتر اطلاعات از جلسات حضوری بین وام گیرنده و رئیس بانک و به‌طور کلی از ارتباط بین انسان‌ها به دست می‌آید.
از آنجا که قضاوت افراد نسبت به اطلاعات پردازش شده با الگوریتم‌های مختلف بیشتر دستخوش احساس میشود، استفاده از روش‌های جدید، خطاهای انسانی را در انتخاب کاهش خواهد داد. تجربه نشان داده است که بانک‌ها بیشتر به دنبال مشتریان بزرگ و با اعتبار ثابت شده هستند. این گرایش می‌تواند پتانسیل موجود در کسب و کارهای نوپا و آینده‌دار را نادیده بگیرد.
سومین عامل قابلیت تنوع بخشی این گونه شرکت‌ها است. کسبوکارهای مبتنی بر اینترنت، از لحاظ جغرافیایی گسترده هستند و می‌توانند مجموعه وسیعی از مشتریان را میزبانی کنند که این موضوع خود باعث تنوع‌بخشی و کاهش ریسک میشود. این شرکت‌ها دو تفاوت اساسی با بانک‌ها دارند. عدم نیاز به تطبیق سررسید و عدم استفاده از اهرم مالی. یکی از ابزارهای اساسی بانک‌ها در سیستم مالی، تطبیق سررسید بین وام‌گیرنده و سپرده‌گذار است.
شرکت‌های نوظهوری مانند LendingClub تنها بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده ارتباط برقرار می‌کنند. این دو هستند که باید در سررسید سپرده و وام به توافق برسند. ابزار اهرم مالی نیز مشابه ابزار قبلی در فعالیت اصلی بانک‌ها نقش اساسی دارند اما در این گونه شرکت‌ها ریسک عدم پرداخت وام کاملا مرتبط با سرمایه‌گذار است. شرکت تنها اطلاعات پردازش شده در اختیار می‌گذارد.
آیا بانکداری سنتی به چالش کشیده شده است؟
اگر شرکت‌های فناوری مالی که در بخش قبل به آنها اشاره شد تامین‌کننده اصلی سرمایه برای نهادهای مختلف جامعه بودند، فعالیت صنعت بانکداری محدود به قبول سپرده و نگهداری دارایی نقدشونده و مطمئن می‌شد. در کنار این فعالیت بانک، شرکت‌های فناورانه حوزه مالی با تطبیق بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده، این وظیفه را با سرعت بیشتر و هزینه کمتری اجرا می‌کردند. در این شرایط اقتصاد جهانی با بدهی و اهرم مالی بسیار کمتری اداره می‌شد، اما قبل از آنکه این تصویر ایده‌آل در اقتصاد اتفاق بیفتد، این شرکت‌های تازه‌وارد به حوزه مالی، حاشیه سود صنعت بانکداری را کاهش خواهند
داد.
در این شرایط بانک‌ها نیز در فعالیت‌هایی که مزیت رقابتی دارند تمرکز بیشتری خواهند کرد. به‌عنوان نمونه می‌توان به زیر‌ساخت‌های سامانه‌های پرداخت و ذخایر حساب‌های سپرده اشاره کرد. تاثیر جدی ورود این تازه‌واردان چابک، تکاپوی بانکداری کند و فربهی خواهد بود که تلاش می‌کند با پایین آوردن هزینه و بالا بردن کیفیت خدمات خود مشتریان خود را حفظ کند. مانند هر رقابت سالم دیگر، این چهره جدید از خدمات مالی در نهایت به نفع مشتری تمام میشود.