سهم ایران از تولید بازی رایانه ای چگونه افزایش می یابد
بازار بازی‌های رایانه‌ای ایرانی که عمر تولید آنها به 10 سال هم نمی‌رسد، فراز و فرود‌های زیادی را به چشم دیده است. بازی سازان ایرانی زبان گلایه و انتقاد دارند گلایه از کمبود بودجه، نبود حمایت منصفانه از سوی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، نبود نظارت بر ورود بازی‌های خارجی، نبود قانون کپی رایت، توزیع نامناسب بازی‌های تولید داخلی و… اما حسن کریمی قدوسی، قائم مقام بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای که نزدیک یک سال است بر این صندلی تکیه زده، اعلام می‌کند که در تلاش است تا مشکلات بازار بازی‌های رایانه‌ای را با نگاه منصفانه و بر محور فراهم کردن لازم حل کند.
در گفت‌و‌گویی که با او داشتیم از محدود کردن فعالیت بازار غیرمجاز، بالا بردن قیمت بازی‌های خارجی در مقابل تولیدات ایران و تحقق شعارهای بنیاد سخن گفته است.
طی یک سال اخیر این بنیاد با چه تغییراتی همراه شده است؟
یکی از بزرگترین فرق‌هایی که بنیاد در یک سال گذشته داشته است حذف مشارکت بنیاد در ساخت یک بازی ایرانی بوده است.
حذف این مشارکت به چه معناست؟
همیشه بنیاد با بازی‌سازان برای ساخت یک بازی مشارکت می‌کرد اما ما این روش را کنار گذاشتیم. سیستمی به نام سیستم رده‌بندی شرکت‌ها و فروشگاه‌ها را طراحی و یک سایت مفصل به نام www.iranrate.ir را راه‌اندازی کردیم. هدف این است که هر بازی‌سازی براساس انداز‌ه‌اش حمایت مادی بنیاد را دریافت کند. یکی‌دیگر از اتفاقات جدید این است که وزیر محترم ارشاد، بحث نظارت بر بازار فروش بازی را به بنیاد واگذار کردند. انتظار می رود مشکل نبود آمار دقیق از وضعیت بازار با راه‌اندازی سیستم نظارت بر الصاق هولوگرام روی بازی‌ها حل شود. همچنین سیاست بنیاد در دور جدید ایجاد زیرساخت است.
چطور قرار است این زیرساخت‌ها فراهم شود؟
سال گذشته تعاملی با شورای عالی فضای مجازی داشتیم و یک طرحی به نام «برنامه ملی بازی» را تدوین و تصویب کردیم. این برنامه بخش‌های مختلفی از جمله نظارت،حمایت، آموزش و… را در بر می‌گیرد. سعی شده در این برنامه تمامی مصادیق مختلف شکست بازی، نه با نگاه به گذشته بلکه با نگاه به آینده صنعت بازی‌سازی استخراج شود. از جمله اینکه چرا باید بازی‌سازان ایران در بازار خودشان با یک بازی خارجی بجنگند.
برای رسیدن به این نوع سیاست‌ها چه کاری قرار است صورت بگیرد؟
یکی از مهمترین کارها نظارت صحیح بر بازار است. به جای حرکت دورهمی و بگیر و ببند آن هم هر دوماه یک بار، تعامل خوبی با اداره‌های ارشاد استان‌ها و نیروی انتظامی همان استان‌ها انجام داده‌ایم. یکسری ستاد‌های فرعی تشکیل شده‌اند. این ستاد‌های فرعی براساس سامانه‌ای که طراحی کرده‌ایم به شکل خودکار از سمت اداره ارشاد بازار را نظارت و به ستاد اصلی بنیاد گزارش می‌دهند.
برنامه‌هایی از این دست از جمله کنترل بازار، نصب هولوگرام و منطقی‌کردن قیمت‌ها را بنیاد در سال‌های گذشته هم دنبال می‌کرد. شما همه آن کارها را کنار گذاشته و مجدداً شروع به سیاستگذاری کرده‌اید؟
تنها چیزی که از کارهای گذشته بنیاد روی میز گذاشته و انجام نداده‌ام دو چیز است. یک مشارکت در ساخت بازی و دوم برگزاری نمایشگاه. دلیل انجام ندادن این دو کار هم خیلی ساده است چون سرمایه نداشتیم. به طور مثال بنیاد در سال 90 نزدیک به 7 تا 8 میلیارد بودجه دریافت می‌کرد، اما حالا این میزان در سال 93 که من به بنیاد آمدم به 3 و نیم میلیارد رسیده است.
پس اگر سرمایه داشتید نمایشگاه هم برگزار می‌شد؟
اگر سرمایه داشتم وام در اختیار بازی‌سازان می‌گذاشتم. یکی از دلخوری‌های بازی‌سازان ما این بود که بنیاد در ساخت بازی آنها دخالت می‌کرد و از فروش این بازی‌ها نیز سود بر می‌داشت. به اعتقاد من بنیاد می‌توانست نصف همان پول برای ساخت بازی را به یک بازی‌ساز ندهد و در مقابلش کار زیرساختی انجام می‌داد.
به جز کارهای زیرساختی برنامه‌های دیگری برای این بازار دارید؟
از اول سال پروژه‌ای به نام Digital distributionیا توزیع دیجیتالی بازی را شروع کرده‌ایم. در حال حاضر بازار سنتی خود را از دست می‌دهیم به این خاطر که مردم به خرید دیجیتالی گرایش بیشتری پیدا کرده‌اند. متأسفانه در بخش خرید و توزیع دیجیتال بازی هیچ زیرساخت قوی وجود ندارد. هچنین سرمایه‌گذاری در این زمینه ریسک بالایی دارد. جایی مانند بنیاد باید ریسک در این بخش را از بین ببرد. از ابتدای سال با یک شرکت خصوصی وارد تعامل شده‌ایم تا فضای فروش دیجیتالی بازی‌های کامپیوتری مخصوصاً بازی‌های pc در کشور را به وجود بیاوریم. در این فروشگاه‌های دیجیتالی بازی‌های مجاز ایرانی و خارجی به فروش خواهند رسید.
اکثر کارشناسان معتقدند به دلیل حساسیت بیش از حد بنیاد در خصوص ارائه مجوز به بازی و مشخص کردن بازی‌ها به عنوان مجاز یا غیرمجاز، بسیاری از بازی‌های کامپیوتری خارجی با چند سال تأخیر وارد بازار می‌شوند. همچنین بسیاری از بازی‌های مجاز از نظر بنیاد غیرمجاز شناخته می‌شوند و همین امر به رشد قاچاق کمک می‌کند.
یکسری ایرادها در دولت گذشته به خاطر فشارهایی که از جهات مختلف به بنیاد وارد می‌شد وجود داشت اما ما سعی کرده‌ایم این حساسیت برای ارائه مجوز را تعدیل کنیم. یکی از بزرگترین ضعف‌های بنیاد، ضعف سرعت توزیع بازی مجاز است که این مشکل به هیچ وجه قابل حل نیست. چرا که وقتی یک بازی به سایت‌های دانلود می‌آید یک شبه روی سی‌دی زده و فردا در بازار است. اما وقتی همین بازی برای دریافت مجوز راهی بنیاد شود یک بازی ساز بنیاد، متوسط 60تا 70ساعت باید روی این بازی وقت بگذارد و نصف این زمان نیز بازی باید مورد تحلیل قرار بگیرد. یعنی نزدیک 150 ساعت زمان کاری صرف میشود تا به یک بازی مجوز داده شود.
امکان کاهش این زمان بررسی وجود ندارد؟
خیر. چرا که وقتی بنیاد که نماینده وزارت ارشاد است به بازی مجوز می‌دهد باید پای این مجوز بایستد. زمان، بزرگترین امتیازی است که در این بازی آن را از دست می‌دهید. در هیچ جای دنیا چنین اتفاقی نمی‌افتد اما ما به خاطر محدودیت‌هایی که داریم باید این زمان را برای بررسی بازی بگذاریم.
چرا بنیاد روی الصاق هولوگرام پافشاری دارد؟
هر سال که می‌گذرد تعداد بازی‌هایی که ما هولوگرام می‌دهیم کمتر میشود به این خاطر که استفاده از اینترنت رشد بیشتری پیدا می‌کند.در این خصوص بنیاد فعالیت‌هایی را نیز شروع کرده است. به این صورت که به تمام وب‌سایت‌هایی که اقدام به فروش بازی می‌کنند مجوز فعالیت می‌دهد. سایت‌هایی هم که برای این کار اقدام نکنند فیلتر می‌شوند. قدم بعدی که در یک یا دوهفته آینده شروع خواهیم کرد برخورد جدی با سایت‌هایی است که به صورت مجانی بازی‌های خارجی را در اختیار کاربران می‌گذارند. ما امکان کنترل صد درصدی فضای اینترنت را نداریم.
با همه اینها اما بسیاری الصاق هولوگرام به بازی‌ها را موفقیت‌آمیز نمی‌دانند.
مشکل ما در بخش هولوگرام این است که مخاطبان ما نسبت به بازار مجاز کلاً دید مثبتی ندارند. چرا که نگران سانسور بازی هستند. اما این نبود اطمینان هم درست نیست چرا که بنیاد حداقل در بازار بازی تمام تلاشش را می‌کند که تغییری در بازی ایجاد نکند.
بزرگترین معضلی که در حال حاضر بازار بازی با آن مواجه است چیست؟
بزرگترین معضل بازار مجاز ما جنگ قیمت، بین ناشران است. وقتی یک بازی در بنیاد مجاز می‌شد تمام ناشران برای گرفتن این بازی اقدام می‌کردند. این یعنی محصولات بازی ما شناسنامه دار نبودند. اما ما برای برطرف کردن این معضل از ابتدای همین هفته طرحی به نام «کوپن» که ما اسم آن را سابر (ساماندهی انتشار بازی‌های رایانه‌ای) گذاشته‌ایم را به اجرا در آورده‌ایم. هر ناشری که از بازی ایرانی حمایت کند و آن را در بازار پخش کند براساس یک رقم و فرمولی در مقابل خرید بازی ایرانی کوپن دریافت می‌کند. یعنی هر ناشری که بیشتر از بازی ایرانی حمایت کند کوپن بیشتری هم دریافت می‌کند.
این کوپن‌ها چه مزیتی دارند؟
هر ناشری که بخواهد مجوز بازی خارجی را دریافت و در بازار پخش کند باید کوپن بسوزاند. این کوپن‌ها براساس هر بازی، محبوبیت، میزان فروش از یک تا 30 فرق می‌کند. یعنی یک بازی برای توزیع نیاز به یک کوپن دارد و یک بازی دیگر 30 کوپن.
چه انتظاری از خروجی این طرح دارید؟
ناشران سنجیده‌تر عمل می‌کنند و برای یک بازی 9 ناشر اقدام نمی‌کنند. این اتفاق باعث میشود سهم بازار مجاز بیشتر شود. ناشر برای فروش بازی‌خودش بیشتر می‌جنگد. در سال آینده هر ناشر صاحب یک بازی میشود و رقابت برای فروش بازی بیشتر میشود.