«متما» تعلیق شد
مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت کشور (متما) که شش سال گذشته به منظور انجام تمامی فعالیت‌های مدیریتی و توسعه‌ای در حوزه اینترنت راه‌اندازی شد، سال گذشته فعالیت آن به حالت تعلیق درآمده و به‌نظر می‌رسد از ادامه فعالیت باز مانده است.
«متما» (مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت کشور) پیرو دستور محمد سلیمانی، وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات، پس از مطالعه روی وضعیت موجود و براساس وظایف اساسنامه‌ای و اولویت‌های راهبردی شرکت فناوری اطلاعات ایران در سند چشم‌انداز و اهداف کمی برنامه پنج‌ساله در حوزه اولویت‌های راهبردی در سال ۸۸ شکل گرفت.
اولویت‌های راهبردی شامل مدیریتی، حقوقی، قوانین و استانداردها، تحقیق و پژوهش، آموزش و فرهنگ‌سازی، زیرساخت تبادل اطلاعات اعم از تولید، تبادل، انبارش و پردازش میشود. علاوه‌بر این، مدیریت و توسعه منابع یا دامنه‌های اینترنتی، مدیریت منابع فناوری، افزایش مقدار شاخص‌های آمادگی الکترونیکی، دستیابی به آمار و شاخص‌های توسعه اینترنت، ایجاد انسجام در پروژه‌های توسعه اینترنت، مدیریت و تخصیص آدرس‌های اینترنتی، پشتیبانی زیرساخت‌های فنی متما، تمرکز بر محافظت و توسعه فضای سایبر ملی، توسعه دامنه‌های IR، استفاده از امکانات و توانایی‌های دانشگاه‌های داخلی و خارجی ازجمله راهبردهای کلان و وظایف متما به حساب می‌آمد.
به عبارتی این پروژه استارت خورده بود تا انسجام درون‌بخشی برای حوزه فناوری اطلاعات ایجاد کند و پروژه‌های مربوط به این حوزه را که گاهی موازی‌کاری نیز به حساب می‌آمد با مدیریت خود، راهبری کند و مانع اتلاف هزینه‌های ملی شود.
این پروژه سنگین و مدیریتی مجبور بود در راستای رسالت کاری خود زیربخش‌هایی چون سنجش سرعت و کیفیت اینترنت، ضریب نفوذ اینترنت، مدیریت دانش، مدیریت آدرس‌های IP و مشاوره‌های AS، سامانه متخصصان فناوری اطلاعات، بررسی صحت عملکرد سرویس‌های پست الکترونیکی، فهرست ارائه‌دهندگان خدمات پست الکترونیکی داخلی و از این دست موضوعات را راه‌اندازی کند.
اگر سری به پایگاه متما و تمامی این بخش‌ها که خود در قالب پروژه‌ای مستقل تعریف شده‌اند بزنیم، متوجه تعلیق دوساله فعالیت‌های آن می‌شویم. آخرین بخش فعال در این پایگاه «ده‌تایی‌های برتر، برترین ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی» بوده که آخرین گزارش خود را آن هم به شکل ناقص (فاقد گزارش‌های مربوط به بخش GPRS، ۳G و وایمکس) در دی‌ماه سال ۹۳ ارائه کرده است.سایر بخش‌ها یا کلا از دسترس خارج هستند یا گزارش‌هایی مربوط به دو سال پیش دارند که عملا از جامعیت و کارایی افتاده‌اند.
نکته قابل توجهی که در گزارش‌های سالانه این مرکز طی دو سال گذشته به چشم می‌خورد، این است که در این گزارشها تا سال ۹۲ به شکل مداوم گفته شده «با وجود اینکه مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت کشور رسما افتتاح نشده، اما این مرکز وظایف و فعالیت‌های خود را انجام داده و گزارش عملکرد خود را ارائه کرده است». بنابراین با توجه به این عبارت، فعالیت «متما» که الگویی از مرکز توسعه و مدیریت اینترنت کشور کره‌جنوبی و مرکز اطلاعات شبکه کشور ژاپن بوده، رسمی نبوده و به همین دلیل، وزارت ارتباطات دولت یازدهم جلو ادامه آن را گرفته است.
در ارتباط با الگوبرداری متما از کشورهای خارجی نیز گفته شده در زمان راه‌اندازی این مرکز، فقدان اطلاعاتی وجود داشته که نهایتا متولیان امر مجبور شدند به سراغ مطالعه کشورهایی با شاخص فناوری اطلاعات بالا بروند؛ بعد از فاز مطالعاتی متوجه شدند اهم توانمندی‌های چنین مراکزی در جهان شناسایی نقاط ضعف و موانع موجود توسعه اینترنت بوده است.
در تعریف فعالیت‌های این مرکز غیررسمی گفته شده است «مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت کشور، مرکزی است که به انجام تمامی فعالیت‌های مدیریتی و توسعه‌ای در حوزه اینترنت می‌پردازد؛ این مرکز متولی اصلی مدیریت توسعه اینترنت در کشور بوده و سایر سازمان‌ها نقش همکار یا ارائه‌دهنده خدمات را با این مرکز در داخل کشور ایفا خواهند کرد و همچنین این مرکز به‌عنوان نماینده کشور با سازمان‌های بین‌المللی ارتباط خواهد داشت».
همان‌طور که گفته شد، نکته بسیار قابل‌تأمل این است که متما برای جلوگیری از اتلاف سرمایه‌گذاری‌ها و انجام دوباره‌کاری‌ها ایجاد شد اما امروز الگوی خودش نیز دوباره‌کاری شده است. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی صراحتا در فعالیت‌های این مرکز ورود پیدا و بخش‌های مربوط به سنجش سرعت اینترنت و معرفی شرکت‌های اینترنتی برتر را راه‌اندازی کرده است.
فعالیت‌های متما که به شکل چراغ خاموش تعلیق شده، قرار بود روزی مانع موازی‌کاری‌ها باشد اما امروز خودش نیز موازی‌کاری به حساب می‌آید. متما زیرمجموعه سازمان فناوری اطلاعات ایران است و باید شرکت‌های برتر اینترنتی را بعد از ارزیابی شاخص سنجش سرعت و کیفیت معرفی کند اما مدت‌هاست که این کار را رگولاتوری انجام می‌دهد و جدیدا نیز سامانه سنجش سرعت اینترنت را راه‌اندازی کرده است.
غلامرضا داداش‌زاده معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از راه‌اندازی سامانه تجمیعی سنجش سرعت و کیفیت خدمات اینترنت در پایگاه اطلاع‌رسانی رگولاتوری خبر داد و گفت: با توجه به اهمیت موضوع اندازه‌گیری و کنترل سرویس ارائه‌شده به مشترکان اینترنت پرسرعت، تمامی اپراتورهای وایمکس، ADSL و شرکت مخابرات ایران ملزم شدند ابزارهای معتبر سنجش سرعت و کیفیت را روی پورتال خود نصب و راه‌اندازی کنند.
او بیان کرد: کاربران اینترنت پرسرعت می‌توانند با استفاده از این ابزارها و انجام تست سرعت و کیفیت، ضمن اطمینان از وضعیت سرویس دریافتی خود، براساس تست‌های انجام‌شده در فرایند نظارت و ارزیابی کیفیت اپراتورها مشارکت کنند.
به گفته معاون رگولاتوری سامانه‌های سنجش سرعت و کیفیت، اینترنت پرسرعت براساس ابلاغیه‌های رگولاتوری و با هدف احقاق حقوق مردم ایجاد شده است و مشترکان درصورت مشاهده عدم تطابق مشخصات سرویس خود با نتایج تست‌های انجام‌شده در سامانه مربوط به اپراتور خود می‌توانند با ذکر شماره پیگیری تست انجام‌شده، شکایت خود را در سامانه ۱۹۵ ثبت کنند تا به موضوع از سوی رگولاتوری در سریع‌ترین زمان رسیدگی شود.