داستان فیلترینگ هوشمند به کجا رسید؟
فیلترینگ هوشمند که چندی پیش اولین فاز آن بر روی شبکه موبایلی اینستاگرام اجرا شد، طرحی است که با گذشت بیش از یک سال به نامی آشنا برای اغلب کاربران اینترنت تبدیل شده است.
این طرح از مدتی پیش به عنوان نوشدارویی برای داستان فیلتر شدن سایتها در نظر گرفته شده تا با اجرای آن دیگر نیازی به مسدودسازی کامل سایتها نباشد.
پیش از این اگر به عنوان مثال گاهی حتی یک نظر نامناسب بر روی مطالب یک سایت منتشر می شد و سایر مطالب آن هیچ مشکلی نداشت به واسطه همان یک نظر به طور کامل سایت مربوطه مسدود شده و امکان دسترسی به آن از بین می رفت، موضوعی که مشکلات متعدد برای کاربران ایجاد کرده و حتی کار را به جایی رساند که در مواردی برخی مسوولان هم به گلایه از آن پرداختند.
دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی که از جمله منتقدان جدی این شیوه بود طی دوران مدیریت خود بارها به اظهار نظر در این خصوص پرداخته و متذکر شده بود: اکنون ما خیل عظیمی از کاربران فضای مجازی را داریم که می‌خواهند استفاده عادی خود را داشته باشند، اما بعضا به دلیل اشتباهاتی که در زمینه‌ی اجرای پالایش صورت گرفته با مشکلات متعدد مواجه می‌شوند. در این میان ما باید تدبیری بیندیشیم که در عین این‌که فضا برای استفاده کاربر سالم باشد امکان دسترسی مناسب نیز وجود داشته باشد.
اما طی یک سال گذشته با افزایش تعداد شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های موبایلی و استقبال کاربران ایرانی از آنها، نگرانی‌های مسوولان در خصوص افزایش تعداد سایتها و شبکه‌های فیلتر شده بالا گرفت و در نهایت دولت که تصمیم نداشت راه گذشته را در پیش بگیرد برای اجرای طرحی با نام فیلترینگ هوشمند به منظور کنترل این شبکه‌ها دست به کار شد.
دولت یازدهم که به استفاده حداکثری از تمامی ابزارهای ارتباطی اعتقاد دارد تصمیم نداشت شیوه فیلترینگ گذشته را ادامه دهد، بر همین اساس تاکید بر آن بود که برای پالایش محتوایی که از سوی شبکه‌های اجتماعی منتشر میشود از روش هوشمندتری بهره گرفته شود.
در این میان گسترش استفاده مردم از شبکه های اجتماعی موبایلی و عدم تسلط کافی نهادهای مربوطه برای رصد این شبکه ها در نهایت موجب شد وزارت ارتباطات برای پیدا کردن راهکاری در این زمینه تحت فشار قرار گیرد که یا راهی برای نظارت بر این شبکه ها پیدا کند یا در اسرع وقت نسبت به مسدودسازی آنها اقدام کند.
بدین ترتیب دولت و به طور مشخص وزارت ارتباطات مجبور شد در مدت زمانی کوتاه نسبت به اجرای طرح فیلترینگ هوشمند اقدام کرده و دست به کار شود. برای دستیابی به این هدف وزارت ارتباطات با چند دانشگاه مطرح کشور به همکاری پرداخته و تلاش کرد تا در مدت زمانی نه چندان طولانی و در حد مهلتهای داده شده راهکاری پیدا کند و بدینگونه اجرای طرح فیلترینگ هوشمند در سه فاز تعریف و دنبال شد.
این طرح که برای اجرای آن زمانی 10 ماهه در نظر گرفته شده به گفته وزیر ارتباطات در فاز اول یک ماه، فاز دوم سه ماه و فاز سوم شش ماه طول خواهد کشید، بنابراین با توجه به زمان آغاز آن انتظار می‌رود قبل از پایان سال 1394 شاهد اجرای کامل این طرح باشیم.
فاز اول این طرح پیش از این بر روی شبکه اینستاگرام عملیاتی شد و با اجرای آن بدون آنکه امکان دسترسی به کل این شبکه محدود شود شرایطی ایجاد شد که دسترسی به عکس ها و فیلم های نامناسب و دور از شئونات محدود شده و بخش های نامناسب این شبکه فیلتر شود.
پس از اجرای این فاز اوایل امسال محمود واعظی از ورود به فاز دوم این طرح از اواسط اسفند ماه سال گذشته خبر داد و گفت: ما به دنبال آن هستیم که مردم از امکانات دنیا بیشترین بهره را ببرند، اما تنها بخش پاک این امکانات مدنظر ماست برهمین اساس با اجرای طرح فیلترینگ هوشمند به دنبال آن هستیم که اگر سایتی در بخشی از مطالب خود محتوای نامناسبی را منتشر کرد، به جای فیلتر‌کردن آن سایت تنها دسترسی به آن محتوای نامناسب را محدود کنیم.
وی ادامه داد: اکنون تمام تلاش ما بر آن است که برخی محتواهای نامناسب موجب نشوند برای فیلتر‌شدن کل یک سایت تحت فشار قرار گیریم، البته این کار موضوع کار ساده‌ای نیست، چرا که با توجه به بازار بزرگی که ایران ایجاد می‌کند عده‌ای به دلیل منافع اقتصادی خود تلاش دارند که این بازار از دست نرود، اما ما همت خود را به کار گرفته‌ایم تا با کمک جامعه علمی کشور فیلترینگ هوشمند را در سال جاری محقق کنیم.
وزیر ارتباطات همچنین عنوان کرد: از اواسط اسفند‌ماه اجرای طرح فیلترینگ هوشمند وارد فاز دوم خود شده و ما در این فاز بحث شبکه‌های ارتباطی موبایل را مدنظر نداشته و به موضوعات مختلفی خواهیم پرداخت.
حال اگر به صحبتهای وزیر ارتباطات استناد شود به نظر می رسد اکنون فاز دوم فیلترینگ هوشمند به پایان رسیده و اندکی هم از آغاز فاز سوم آن گذشته باشد. همچنین اگر برنامه ریزیهای صورت گرفته در این بخش به درستی پیش رود لازم است این طرح تا پایان آذر ماه سال جاری تکمیل شده و با اجرایی شدن آن شرایطی جدید بر بحث پالایش محتوای کشور حاکم شود.