بررسی درآمدزایی شرکت مخابرات پس از خصوصی‌سازی
سارا علیاری – سیاست روز : چند صباحی است که اخبار ضد و نقیض زیادی در مورد فروش سهام مخابرات و مشکلاتی که پیش‌روی سهام این شرکت از زمان واگذاری آن تاکنون وجود دارد، منتشر میشود که هر یک به نوبه خود پالس‌های منفی را برای سهام این شرکت بورسی مخابره کرده است. اخبار منفی که وقتی ریشه‌یابی می‌شوند نشان از مشکلاتی دارند که برخی از آنها توسط متولیان حوزه ارتباطات ایجاد شده و این درحالی است که با این وجود همچنان از آینده این شرکت و معضلاتی که سرراه آن وجود دارد ابراز نگرانی می‌کنند.
داستان امروز مخابرات از آنجایی شروع شد که وزیر ارتباطات در مصاحبه با برخی رسانه‌ها از مشکلات این شرکت پس از واگذاری لب به سخن گشود و وضعیت کنونی آن را زاییده مشکلات واگذاری و مدیریت‌های پیش‌روی آن عنوان کرد. هرچند وزیر ارتباطات مشکلات ناشی از واگذاری مخابرات در طول ۶ سال واگذاری را به شکل تمام و کمال عنوان کرد و از نبود شرایط مطلوب برای آن سخن گفت اما در این میان فراموش کرد تا از میزان درآمدزایی دولت در طول سال‌های پس از واگذاری مخابرات حرفی بزند. وزیر ارتباطات در حالی از معضلات پیش‌روی این شرکت و عدم سرمایه‌گذاری و توسعه در این حوزه سخن گفت که گویی پس از واگذاری شرکت مخابرات تمام سودهای ناشی از این شرکت در قلک مخابرات و متولیان بخش خصوصی آن بلوکه شده و سکه‌ای از آن به جیب دولت نرسیده است.
در چند ماه گذشته انتقادات بسیاری در مورد بدون مطالعه بودن واگذاری خصوصی‌سازی مخابرات، دستخوش تغییرات شدن برنامه‌های توسعه آن پس از واگذاری و همچنین میزان سرمایه‌گذاری‌هایی که دراین شرکت تا پیش از واگذاری انجام مطرح شده است اما متولیان کنونی این شرکت با مطرح کردن این موضوع که در بحث واگذاری مخابرات و زیر‌مجموعه‌های آن که به بخش خصوصی واگذار شد اتفاقی که افتاد این بوده که متولیان وقت نسبت به ارائه لیست مجموعه‌های قابل واگذاری اقدام کردند و متولیان کنونی هم به عنوان خریدار اقدام به خرید این سهم کرده‌اند که در واقع در آن زمان تنها خریدار بودند و برخلاف پیش‌بینی وزیر ارتباطات وقت که گمان می‌برد خارجی‌ها برای خریدن سهام این شرکت در صف خواهند ایستاد، چنین اتفاقی رخ نداد.
رشد ۶ درصدی پرداختی به دولت
هر چند میزان سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در این شرکت همواره به عنوان یکی از نکات کلیدی اختلافلات مطرح میشود و متولیان دولتی کشور مدعی هستند که مشکلات کنونی این حوزه از انجام نگرفتن سرمایه‌گذاری در آن پس از واگذاری است اما آمار و اطلاعات موجود در مورد میزان سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته این مساله را نشان می‌دهد که دولت بعد از خصوصی‌سازی مخابرات و در بازه زمانی ۸۷ تا ۹۳ یعنی چیزی حدود ۶ سال چیزی حدود ۱۵ هزار و هشتصد میلیارد تومان از مخابرات پول دریافت کرده که مقایسه این رقم با درآمد دولت قبل از واگذاری مخابرات قابل توجه است.
طبق مستندات در طول این سال‌ها شرکت مخابرات؛ ۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان به دولت پرداخت کرده و این رقم به آن معناست که شرکت مخابرات در این ۶ سال ۶۶۵ درصد رشد پرداختی به دولت داشته که می‌توانست بخشی از آن توسط دولت در زمینه زیر‌ساخت و… سرمایه‌گذاری شود.
هرچند عده‌ای با اعلام این موضع که به واسطه واگذاری صورت گرفته دولت نمی‌تواند نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کند و این وظیفه بخش خصوصی است؛ ادعای مطرح شده را رد می‌کنند اما نکته مهم در این میان آن است که در حال حاضر حوزه زیر‌ساخت در حیطه اختیار دولت است و امکاناتی مانند ایجاد دیتا در روستاها و بهبود روند اینترنت به حوزه زیر‌ساخت مربوط میشود که خود این موضوع محل اصلی مناقشات در طول این ماه‌ها بوده است.
۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری پس از واگذاری
برخی کارشناسان و منتقدان مخابراتی در تایید این مساله که متولیان همواره درصددند تا توپ مشکلات موجود را به زمین مخابرات بیاندازند، در‌خصوص میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته در مخابرات پس از واگذاری می‌گویند: در طول ۶ سال گذشته یعنی از سال ۸۸ تا ۹۳؛ ۶ هزار میلیارد تومان در همراه‌اول و ۴ هزار میلیارد تومان در بخش تلفن ثابت سرمایه‌گذاری شده است که در مجموع رقمی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان میشود و در این میان نکته اصلی آن است که دولت با ارز ۶۰۰ تومانی سرمایه‌گذاری می‌کرد و مخابرات خصوصی شده با ارز ۳۰۰۰ تومانی.
این کارشناسان با استناد به آمار اقدامات صورت گرفته از سوی مخابرات و با تکیه بر اقدامات و فعالیت‌های توسعه‌ای انجام گرفته در حوزه مخابرات پس از خصوصی‌سازی آن مدعی هستند که مخابرات سالانه به طور متوسط یک میلیون تلفن ثابت به مشتریان واگذار می‌کند و این میزان تنها برای افرادی است که تلفن ندارند. همچنین مخابرات در مورد ارائه سرویس تلفن به سایر متقاضیان مانند کسانی که در پروژه‌های مسکن مهر ساکن شده‌اند هم اقدامات قابل قبول داشته به این معنا که در این زمینه ابتدا باید فرآیند دیگری مانند ارائه کارت، ایجاد کافو و… صورت بگیرد تا بتوان به متقاضی مسکن مهر در حاشیه شهر تلفن ارائه کرد که خود این موضوع علاوه بر سرمایه‌گذاری هزینه‌بر است.
به گفته این افراد قبل از واگذاری مخابرات خدمات ADSL در این شرکت وجود نداشت اما در حال حاضر بالغ بر ۵/۳ میلیون مشترک ADSL در مخابرات وجود دارد و این خدمات در حالی ارائه میشود که اگر سرمایه‌گذاری انجام نمی‌شد، انجام آن مقدور نبود. طبق آمار موجود به منظور اخذ لیسانس همراه‌اول فقط ۳۰۰ میلیارد تومان، و برای نصب BTS برای تبدیل سیستم‌های کنونی به سیستم ۳G؛ ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان هزینه شده که هر کدام از این BTSها میلیون‌ها تومان هزینه در بر داشته است.
در مقابل این انتقادات متولیان دولتی، هستند مصرف‌کنندگانی که به شکلی دیگر و به واسطه امکاناتی که از این شرکت می‌گیرند عملکرد آن را زیر سوال می‌برند که در صدر همه آنها مساله آنتن‌دهی قرار دارد که بررسی این موضوع نیز از سوی کارشناسان نکاتی قابل تاملی را در بر دارد.
مهدی عسگری کارشناس مخابرات در‌خصوص وضعیت آنتن‌دهی نامناسب و اختلالاتی ناشی از آن که نارضایتی برخی مصرف‌کنندگان را به همراه داشته است به سیاست روز گفت: برای ارائه آنتن‌دهی مناسب باید نسبت به ایجاد سایت اقدام شود، با این وجود به عنوان مثال برای ایجاد یک سایت در شهر تهران با توجه به کار کارشناسی محلی مانند پارک ملت را انتخاب میشود اما ساکنان آن جا جمع می‌شوند و می‌گویند این امواج سرطان‌زاست و باید این سایت برداشته شود و این در حالی که برای ایجاد این سایت به شهرداری هزینه پرداخت شده است.
وی افزود: تا زمانی که عوامل اجتماعی و مسئولین اجتماعی حتی همشهریان در احداث یک BTS با دست‌اندرکاران همکاری نکنند چه انتظاری از ارائه خدمات مطلوب می‌توان داشت.
عسگری با اشاره به اعلام نظر وزارت بهداشت و درمان مبنی بر اینکه امواج همراه‌اول هیچ مشکلی ضد انسانی ندارد تصریح کرد: به منظور ارائه خدمات بهتر و مطلوب‌تر در این زمینه باید در حدود ۷۰ سایت در کل شهر تهران ایجاد شود که به واسطه نارضایتی مردم از این تعداد تنها یک سایت ایجاد شده است.
وی افزود: این که مجوز احداث سایت داده نشد به این معنا نیست که مخابرات نتوانسته امکانات خوبی ارائه دهد ضمن اینکه باید در این موضوع به منظور تنویر افکار عموم؛ فرهنگ‌سازی صورت می‌گرفت اما به نظر می‌رسد مطلوب نبوده که برآیند تمام این موارد در نهایت منجر به ایجاد اختلال و ارائه نامناسب خدمات شده است.
این کارشناس مخابراتی در ادامه با بررسی میزان اختلالات مخابراتی در گذشته و مقایسه آن با روند کنونی تصریح کرد: در حال حاضر چند ماهی است که در جهت ارتقا و تبدیل سیستم‌های اینترنت مخابرات به سیستم ۳G هستیم و با توجه به ارتقایی که مدنظر است، بروز برخی اختلالات کاملا طبیعی است و تنها خاص همراه‌اول نیست و سایر اپراتورهای موجود در کشور مانند ایرانسل و رایتل و… نیز همین روند را دارند و به سخن دیگر این مساله به مشکلات صنعت IT باز می‌گردد نه مخابرات نوعی.