تدارک غول فناوری امریکا برای حضور در بازار ایران
خبرها حاکی از آن است که رسیدن به توافق هسته‌ای، عزم شرکت‌های بزرگ و غول‌های دنیای فناوری برای بازار رو به رشد و توسعه فناوری ایران را جزم کرده است و در این میان کمپانی اپل در کمین فرصتی مناسب برای حضوری گسترده در بازار ایران است.
گفته میشود شرکت اپل با توزیع کنندگان داخلی ایران در تماس بوده که این موضوع نشان می‌دهد اپل به دنبال مدل تجاری بر پایه فرانشیز است بدین معنا که اپل به جای ایجاد فروشگاه‌های ویژه خود در ایران، به دنبال انتخاب خرده فروش‌هایی است که محصولات این کمپانی را به‌طور رسمی به فروش برسانند.
ارزش بازار فناوری محصولات و سرویس‌های ایران در شرایط کنونی سالانه 4میلیارد دلار است. این درحالی است که آندره بارتلز به عنوان تحلیلگر مسائل فناوری پیش‌بینی می‌کند: با برداشته شدن تحریم‌های موجود علیه ایران، بازار فناوری این کشور می‌تواند سالانه به 16میلیارد دلار برسد
با وجود ظرفیت‌های فناوری ایران، اگر شرکت اپل بتواند در حالتی بسیار خوشبینانه، سالانه حدود 2میلیون دستگاه آیفون را در ایران به فروش برساند (در سال مالی 2016)، این بدان معناست که سهام شرکت اپل حدود یک درصد افزایش خواهد داشت.
فناوری‌های از بخش‌هایی که پس از اعلام خبر توافق هسته‌ای جنب و جوش فراوانی در آن شکل گرفت. خبرها حاکی از آن است که غول‌های دنیای فناوری بشدت به بازار ایران توجه نشان می دهند. گواه این ادعا گزارش‌های منتشر شده در نشریات مختلف ازجمله وال استریت ژورنال، واشنگتن پست و… درباره تلاش غول های فناوری امریکا و اروپا از جمله شرکت اپل برای حضوری گسترده و البته رسمی، در این بازار است. تاکنون با وجود تحریم‌ها مردم ایران از این محصولات پرفروش در سطح جهان بی‌نصیب نبوده‌اند و بسرعت به آخرین محصولات اپل دسترسی پیدا می‌کردند ولی علاقه مندان مجبور بودند این محصولات را با بهایی بسیار بالا و بدون داشتن گارانتی معتبر و خدمات پس از فروش دریافت کنند.
اولین گام ورود به بازار ایران
پژواک رسیدن به توافق هسته‌ای، در دنیای اینترنت و فناوری زودتر از همه جا دیده شد. شرکت‌های بزرگ و غول‌های دنیای فناوری برای بازار رو به رشد ایران خوشحالی خود را کتمان نکردند. در این میان کمپانی اپل در کمین فرصتی مناسب برای حضوری گسترده در بازار ایران است. در گزارش روزنامه وال استریت ژورنال آمده است: خاورمیانه یکی از معدود نقاط کور جهان برای محصولات اپل محسوب میشود که هنوز نتوانسته فروش رسمی مناسبی در آن داشته باشد ولی با توجه به توافق هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5، به نظر می‌رسد بازار بزرگ و کاربران جوان ایران بتوانند این معادله را تا حد زیادی تغییر دهند البته مسئولان شرکت اپل نیز به این موضوع ایمان دارند و می‌خواهند این شرایط را عوض کنند.
گفته میشود شرکت اپل با توزیع کنندگان داخلی ایران در تماس بوده است. این موضوع نشان می‌دهد اپل به دنبال مدل تجاری بر پایه فرانشیز است بدین معنا که اپل به جای ایجاد فروشگاه‌های ویژه خود در ایران، به دنبال انتخاب خرده فروش‌هایی است که محصولات این کمپانی را به‌طور رسمی به فروش برسانند. بنابراین اپل، میزان سرمایه‌گذاری و ریسک کردن را در بازاری که آن را از نظر ژئوپلیتیکی بسیار حساس می‌داند محدود می‌کند. هرچند این کار نیاز به کمی زمان دارد ولی ایران پس از تحریم، چشم اندازی روشن و آرام برای اپل دارد. به بیان دیگر اعلام توافق به معنای ورود سریع شرکت اپل یا هر شرکت بزرگ دیگری به بازار ایران نیست و این روند ممکن است تا سال 2016 میلادی طول بکشد. مدیران اپل معتقدند با وجود چشم اندازهای پرسود، این کمپانی باید بسیار محتاط باشد.
ظرفیت‌های فناوری ایران
در گزارش وال استریت ژورنال آمده است ایران جمعیتی حدود 80میلیون نفر دارد و از آنجا که حدود 65درصد از این جمعیت زیر 35سال هستند وعلاقه زیادی به استفاده از محصولات فناورانه بویژه اپل دارند، پس این کشور می‌تواند بازاری مناسب برای کمپانی‌های فناوری بخصوص اپل باشد. همچنین این موضوع مهم است که در حال حاضر نرخ باسوادی 15 تا 24ساله‌های ایران حدود 98درصد است، حدود نیمی از خانواده‌های ایرانی به اینترنت ثابت و حدود 11میلیون کاربر نیز به اینترنت تلفن همراه دسترسی دارند، این عددها خود نشان می‌دهد ایران بزرگ‌ترین بازار بکر در حال ظهور فناوری در جهان در دوران پس از تحریم است. همچنین باید به ضریب نفوذ 53درصدی پهنای باند اشاره داشت؛ پهنای باندی که ضریب نفوذ آن در تهران به 77درصد می‌رسد.
در این گزارش همچنین به پژوهش مؤسسه Forrester Research اشاره شده است که نتایج آن نشان می‌دهد ارزش بازار فناوری محصولات و سرویس‌های ایران در شرایط کنونی سالانه 4میلیارد دلار است. این درحالی است که آندره بارتلز به عنوان تحلیلگر مسائل فناوری پیش‌بینی می‌کند: با برداشته شدن تحریم‌های موجود علیه ایران، ارزش بازار فناوری این کشور می‌تواند سالانه به 16میلیارد دلار برسد که هرچند هنوز از عربستان سعودی کمتر است ولی رقمی بسیار مناسب و رو به رشد محسوب میشود. آنچه مسلم است، این‌که برداشته شدن تحریم‌ها باعث میشود دومین اقتصاد بزرگ خاورمیانه، درهای خود را به سوی شرکت‌های امریکایی و غربی باز کند و این، برای شرکت‌های امریکایی از جمله اپل فرصتی مناسب محسوب میشود.
آندره بارتلز ادامه می‌دهد: اپل تا پایان سال 2015 حدود 220میلیون دستگاه آیفون را در جهان به فروش خواهد رساند که رقم مناسبی است با این وجود ایران برای این کمپانی، بازاری منحصر به فرد محسوب میشود. با ظرفیت‌های فناوری ایران، اگر شرکت اپل بتواند در حالتی بسیار خوشبینانه، سالانه حدود 2میلیون دستگاه آیفون را در ایران به فروش برساند (در سال مالی 2016)، این بدان معناست که سهام شرکت اپل حدود یک درصد افزایش خواهد داشت.
تلاش‌های گذشته شرکت اپل
این نخستین بار نیست که اپل به دنبال فروش رسمی آیفون و سایر محصولاتش در ایران است؛ این کمپانی که از ماه مه 2013 با حذف تحریم‌های تکنولوژیکی از سوی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده امریکا قادر به ارائه خدمات به ایران شد، پیش از این نیز به دنبال رایزنی با توزیع کنندگان ایرانی در لندن بود تا با آنها مذاکره کند. چرا که بنا بر بند خاصی(لایسنس) که در راستای لغو برخی تحریم‌های ارتباطی علیه ایران در نظر گرفته شد، یک شخص امریکایی یا شخصی که امریکا او را از لحاظ حقوقی قبول داشت می‌توانست محصولات اپل را به ایران صادر کند هرچند همچنان مشکلات مختلفی در این میان وجود داشت. همچنین همزمان با خبر برداشته شدن برخی تحریم‌های ارتباطی، طی دو سال گذشته چند شرکت مدعی دریافت نمایندگی اپل بوده و حتی برخی سایه‌ای گسترده بر بازار فروش آیفون داشتند ولی این شرکت امریکایی، هرگونه ادعای نمایندگی رسمی در ایران را رد کرد.
کمپانی اپل در سال 2014 نیز تلاش برای ورود رسمی به بازار ایران را ادامه داد تا قطعات یدکی محصولات اپل به ایران فرستاده شده و همچنین امکان تعمیر این محصولات بدون گارانتی وجود داشته باشد ولی چندان به جایی نرسید چرا که بازار سیاه و قاچاق برای محصولات اپل در ایران شکل گرفته است.
در جولای 2012 نیز وال استریت ژورنال با اشاره به وجود تحریم‌ها مدعی شد که ایرانی‌ها همچنان از طریق بازار سیاه به آخرین مدل‌های گوشی اپل، iPhone, iPad و رایانه‌های Mac دسترسی دارند و ظرفیت محصولات اپل کاملاً مشخص است.
سم کاتلر یکی از متخصصان موضوع‌های مرتبط با تحریم نیز معتقد است: برندهای الکترونیک و دیجیتال امریکایی مانند اپل و Dell تاکنون به صورت قاچاق در بازار ایران وجود داشته و به دست کاربران می‌رسید و فروشگاه‌های رایانه تهران نیز تلاش می‌کرده‌اند تا آخرین محصولات را با وجود همه مشکلات موجود از مبادی غیررسمی وارد کرده و با بهایی بالا به دست مشتریان علاقه‌مند برسانند. در دوران تحریم شرکت‌های ایرانی محصولات Dell را حتی با وارانتی ارائه می‌دادند و همه این‌ها نشان از ظرفیت مناسب این کشوربرای شرکت‌های فناوری دارد.
وی ادامه می‌دهد هرچند پیش از این نیز به لطف General License D-1می توانستیم آیفون و مک بوک‌ها را در ایران بفروشیم ولی برداشته شدن تحریم‌ها یک فرصت بی‌نظیر است. البته بعید به نظر می‌رسد که اپل به دنبال راه اندازی فروشگاه به‌طور ویژه برای محصولات این شرکت در تهران باشد پس فعلاً از واسطه‌ها بهره می‌گیرد تا در مراحل بعدی عمل به تعهدات هر دو طرف مذاکره، شاهد گام‌های بعدی باشیم. همچنین مدیران کمپانی اپل معتقدند با وجود ظرفیت مناسب پهنای باند در ایران، برای استفاده از سرویس‌های مختلف اپل مانند موزیک، اخبار و… باید اینترنت پایدار و قابل اعتمادتری وجود داشته باشد و ایران در این زمینه تلاش بیشتری بکند.البته هنوز مشخص نیست درهای بازار ایران چه زمانی به روی اپل و سایر برندهای غربی باز خواهد شد ولی آنچه مسلم است این‌که با برداشته شدن تحریم‌ها ایران می‌تواند به بازار عظیم جدیدی تبدیل شود.
در آخرین لحظات تنظیم این گزارش، خبری روی یکی از خبرگزاری‌ها قرار گرفت و درآن، افشار فروتن رئیس انجمن فروشندگان سیم کارت، گوشی و تجهیزات جانبی، ایجاد نمایندگی اپل در ایران را در نهایت منجر به افزایش قیمت محصولات آن دانست و گفت: اگر قرار باشد یک گوشی از طریق نمایندگی و مبادی رسمی وارد شود لازم است تعرفه‌های گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شود که همین موضوع می‌تواند در نهایت باعث افزایش هزینه‌های محصول برای کاربر نهایی شود.وی البته این اتفاق را دارای مزایایی هم دانست و افزود: اکنون نگرانی‌های بسیاری وجود دارد که آیا محصولی که خریداری میشود تقلبی، قاچاق، باز نشده و سالم است و بعدها امکان دسترسی به قطعات آن به راحتی وجود دارد یا خیر که با ایجاد نمایندگی انحصاری شرکت‌ها این نوع نگرانی‌ها نیز برطرف میشود.