چرا باید به سمت IPV6 برویم؟
گذر به نسخه شش آی پی (IPv6) موضوع مهمی است که این روزها در کشورهای مختلف دنیا مورد توجه قرار گرفته و برای آن برنامه‌ریزیهای مختلفی صورت گرفته است در ایران هم عبور از IPV4 به نسخه شش موضوعی است که از سالها قبل طرح و به شکلی نه چندان جدی دنبال شده چراکه بنا بر اظهارات صورت گرفته ایجاد شبکه ملی اطلاعات با ملاک IP آدرس نسخه 6 خواهد بود.
آدرس IP یا Internet Protocol Address یا به اصطلاح عمومی IP، شناسه‌ای است که به هر دستگاه متصل به اینترنت یا شبکه‌ای که از پروتکل اینترنت استفاده کند داده میشود. این شناسه کاملاً مجزا بوده و پروتکل به وسیله آن می‌فهمد که داده‌ها یا درخواست‌ها به کدام کامپیوتر فرستاده یا از کدام یک دریافت خواهند شد.
کاربرد آدرس IP شبیه به آدرس ایمیل است. درصورتی که آدرس ایمیل فردی را در دست نداشته باشیم، نمی‌توانیم به وی ایمیل ارسال کنیم؛ در پروتکل اینترنت نیز چنین است.
نسخه ۶ آی پی (IPv6) آخرین نسخه از پروتکل اینترنت بوده و با نسخه رایج ۴ (IPv4) تفاوت بسیاری دارد؛ در ورژن ۶، طول آدرس‌ها ۱۲۸ بیت بوده و دامنه بسیار گسترده‌ای را پشتیبانی می‌کند؛ بنا بر اظهارات معاون وزیر ارتباطات این گذر در ایران تا سال 1400 صورت خواهد گرفت.
در سطح بین‌المللی طی سال‌های گذشته تلاش‌های متعددی در حوزه گذر به IPV6 صورت گرفته و در حال حاضر در کشورهای مختلف دنیا خصوصا در کشورهای مرکزی شبکه اینترنت مرحله گذر از IPV4 به IPV6 رو به پایان است.
از سوی دیگر تقریبا از سال 2012 دیگر IPV4 کارکرد ندارد و با IPV6 کار می شود علاوه بر این حدود 76 درصد از کشورهای این بخش به IPV6 مهاجرت کرده‌اند واگر ما خود را به این سطح نرسانیم در آینده از نظر تکنیکال با مشکلات متعددی مواجه خواهیم شد.
متاسفانه در حال حاضر در این حوزه در منطقه صفر قرار داریم درحالی که کشورهای متعددی هستند که ضریب استفاده از IPV6 در آنها به 9 هم رسیده و این آمار در آمریکا رقم قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد. اکنون بنا بر اظهارات صورت گرفته، در کشور هنوز استفاده‌ای از IPV6 صورت نگرفته و تنها در برخی بخش‌ها تجهیزات مربوط به این حوزه آماده شده است. این اتفاق در شرایطی رخ می دهد که تقریبا 10 درصد از به کاربران منطقه به IPV6 گذر کرده‌اند.
پیش از این وزیر ارتباطات ، گذر از IPV4 و پیاده سازی IPV6 برای تعامل با دنیا را یک الزام دانسته و با هشدار درباره رو به اتمام بودن آدرسهای IPv4 گذر به نظام آدرس‌دهی جدید را نیازمند یک کار جمعی دانسته بود.
چرا باید به سمت IPV6 برویم؟
در واقع IPv4 یک بستر برای آدرسهای اینترنتی است که کشورهای جهان از آن استفاده می‌کنند اما کمبود این آدرس باعث مشکلاتی برای شرکتهای دولتی و خصوصی در کشورها شده که برای رفع آن ورژن جدیدی به نام IPV6 در بیشتر کشورهای جهان پیاده‌سازی شده و یا در حال پیاده‌سازی است.
بنابراین برای بهره‌گیری از مزایای IPV6 که بر اساس یک پروتکل جدید اینترنتی تعریف شده، نیاز به استفاده از مکانیزم‌ها و روش‌هایی است که به گذار یا مهاجرت معروف هستند. بر این اساس با استفاده از این مکانیزم‌ها می‌توان از پروتکل فعلی اینترنت یعنی IPV4 به پروتکل جدید IPV6 مهاجرت کرد.
افزایش فضای آدرس‌دهی، پیکربندی خودکار، امنیت بالاتر، مسیریابی کاراکتر، سهولت در ارتباطات چندگانه و پشتیبانی قوی از امکانات چندبخشی از جمله مزایای نظام آدرس‌دهی ورژن 6 است که در سند راهبردی گذر به این نظام به آن اشاره شده است.
از سوی دیگر پروتکل IPv4 از آدرسهای 32 بیتی تشکیل شده است بدین معنی که این فضا اجازه آدرس‌دهی حدود 4.3 میلیارد آدرس را می‌دهد در حالی که IPv6 از آدرس وب 128 بیتی تشکیل شده که ظرفیت میلیاردها آدرس جدید را دارد. از آنجا که نسخه 4 پروتکل اینترنت دیگر توان پاسخگویی نیازها را ندارند، به همین دلیل عبور از نسخه 4 به نسخه 6 امری ضروری است.
اکنون کارشناسان و مسوولان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور بر این باورند که عقب‌ماندگی در این حوزه موجب گسترش شکاف تکنولوژی بین ایران و جهان خواهد شد و بر همین اساس لازم است سریع‌تر مسیر گذر به IPv6 را که موجب بیشتر شدن سود ایران از صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات میشود به سرانجام برسانیم.
سال گذشته علی اصغر انصاری – معاون توسعه و مدیریت شبکه ملی اطلاعات – از فراهم شدن زیرساخت فنی مورد نیاز برای پشتیبانی از آدرسهای عددی نسخه شش تا پایان سال جاری و آمادگی زیرساخت فنی برای پشتیبانی از IPV6 از سال آینده خبر داد. این در حالی است که بنابر اظهارات نصرالله جهانگرد – معاون وزیر ارتباطات – این گذر در ایران تا سال 1400 صورت خواهد گرفت. در این میان بحث تامین تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از جمله مهمترین موضوعات برای گذر 6 IPV به شمار می رود.
تفاوت IPv4 با IPv6 چیست؟
مسلما IPv6 یکی از بزرگترین و فراگیرترین تغییراتی بود که بر روی ساختارهای پایه‌ای اینترنت اعمال شد. تغییری که در طول 20 سال گذشته بی سابقه بوده است.
در حقیقت نسخه 1 تا 3 پروتکل IP هیچگاه به کار برده نشد، همین اتفاق برای نسخه پنجم نیز افتاد. IPv4 تا زمانی که تمامی پروتکلها به درستی وظایف خود را انجام می‌دانند یک چیز واقعاً مفید بود، به خصوص که طراحی آن به سال 1970 باز می گشت و امتحان خود را پس داده بود.
اما این مجموعه یک سری مشکلات داشت؛ هر کامپیوتر بر روی شبکه احتیاج به آدرس اینترنتی مخصوص خود داشت و IPv4 فقط 32 بیت داشت. چون 30 سال قبل به علت مسائل تکنیکی تعداد کل وسائل مربوط به شبکه از 32^2 یا 429467296 کمتر بود – چیزی نزدیک به 2 میلیارد – که مشکل بزرگی به نظر نمی‌رسید.
اما امروزه با وجود صدها میلیون استفاده کننده اینترنت و در حالیکه آدرسهای اینترنتی بر روی تلفن های همراهی که از جستجوگرهای اینترنتی کوچک استفاده می‌کنند و وسائل بازی و خانگی مانند یخچال و تلویزیون و… که به زودی و برای راحتی و کارایی بیشتر قرار است به اینترنت وصل شوند به کار برده شود کاملا مشخص میشود که چرا این 32 بیت آدرس به زودی تمام خواهد شد.
بنابراین لزوم استفاده از IPv6 مطرح می شود. در این راستا مهمترین تغییر چهار برابر شدن فضای آدرس دهی از 32 به 128 بیت در نسخه جدیدIP یعنی IPv6 است.
به طور خلاصه با گذر به این ورژن برای هر کدام از ما 60 هزار میلیارد آدرس IP فراهم خواهد شد. گسترش IPv6 احتیاج به بازنگری در سیستمهای شبکه‌ای و تغییر پیکر بندی صدها میلیون کامپیوتر در سراسر جهان خواهد داشت. مساله امنیت نیز یکی از مهمترین مسایل در این نسخه است که باید بصورت وسیع به آن پرداخته شود.
شاید نیاز به توسعه تعداد آدرس های IP با توجه به وضعیت بحرانی موجود به عنوان یکی از اهداف مهم طراحی و پیاده سازی IPv6 ذکر شود ولی تمام داستان به اینجا ختم نمی‌شود و دلایل متعدد دیگری نیز در این زمینه مطرح است.
فواید IPv6
ویژگی‌های جدید IPv6 فواید زیادی را برای کسب و کارهای مختلف به ارمغان می‌آورد که از جمله آنها می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
•کاهش هزینه‌های مدیریت شبکه، بهینه سازی برای شبکه‌های نسل آینده(NGN)، محافظت از دارایی‌های شرکت، محافظت از سرمایه‌گذاری: امکان گذر و انتقال آسان و برنامه‌ریزی شده از IPV4 به IPV6.
گذر به ورژن جدید ظرف شش سال
سال گذشته نصرالله جهانگرد در صحبت‌های خود در خصوص گذر از IPV4 به IPV6 اظهار کرد: در حال حاضر در کشور با کمبود IPV4 مواجه هستیم که این موضوع مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت. برهمین اساس از سال ۱۳۹۰ فعالیت‌هایی برای این گذر آغاز شده است.
رییس سازمان فناوری اطلاعات با اشاره به برنامه‌ریزی‌هایی که در زمینه تامین تجهیزات مناسب در این زمینه صورت گرفته است، توضیح داد: در حال حاضر مهاجرتی در این حوزه صورت نگرفته است اما با این حال برخی موسسات تجهیزات متعلق به IPV6 را خریداری کرده‌اند که البته هنوز از آنها استفاده‌ای نشده و تنها به صورت پایلوت و با همکاری شرکت‌هایی مانند شرکتهای ارتباطات زیرساخت و مخابرات استان تهران به‌طور آزمایشی اجرای این طرح دنبال میشود.
وی همچنین یادآور شد: براساس برنامه‌ریزی‌هایی که در حال حاضر صورت گرفته این گذر حدود پنج تا شش سال زمان خواهد برد، چرا که ما نمی‌خواهیم به سازمان‌های مختلف و بخش‌هایی که تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مطابق با IPV4 را خریداری کرده‌اند فشاری وارد شود، اما هرچه ورود به IPV6 سریع‌تر اتفاق افتد صرفه اقتصادی بیشتری به دنبال خواهد داشت.
سال گذشته در قالب سمیناری که در زمینه گذر از IPV4 به IPV6 برگزار شد، رییس سازمان فن‌آوری اطلاعات ایران همچنین به هماهنگی‌هایی که در این زمینه با اپراتورهای اصلی شبکه ثابت و موبایل و همچنین شرکت ارتباطات زیرساخت صورت گرفته اشاره کرد و افزود: براساس برنامه ریزی‌های صورت گرفته ظرف پنج تا شش سال آینده به تدریج این گذر صورت خواهد گرفت.
جهانگرد همچنین یادآور شد: تا ابتدای سال 1394 بازنگری و ابلاغ سند راهبردی گذر نیز صورت خواهد گرفت و تمهیدات لازم جهت تجهیز شبکه ملی اطلاعات به IPV6 اندیشیده شده و تجهیز خادم‌های نام دامنه (DNF) به IPV6 صورت خواهد گرفت و تا سال 1397 به تدریج حذف دامنه‌های IPV4 آغاز خواهد شد.
سال گذشته مدیرعامل مخابرات استان تهران نیز در نشست خبری خود در نمایشگاه تلکام به بحث گذر از IP ورژن 4 به IP ورژن 6 را از مواردی دانست که لازم است مورد توجه جدی مسوولان دولتی قرار بگیرد چرا که در صورت بی توجهی به این مساله ظرف سال‌های آینده در این زمینه با معضلاتی مواجه خواهیم شد.
علیرضا صیدی همچنین عنوان کرد: اکنون در حوزه IPV4 کمبودهایی داریم و در این زمینه مذاکراتی با رییس سازمان فن‌آوری اطلاعات هم داشته ایم تا حاکمیت دراین حوزه ایفای نقش کند البته برنامه ریز‌ی‌هایی هم صورت گرفته تا حداقل به صورت آزمایشی امسال در برخی مناطق بتوانیم گذر از IPV4 به IPV6 را تجربه کنیم.