فرقانی: موزه ارتباطات و بنیاد تحقیقات ارتباطی راه‌اندازی میشود
رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی از انتقال این دانشکده از سه راه ضرابخانه تهران به پردیس دانشگاه علامه در دهکده المپیک خبر داد و گفت:
برنامه‌های انتقال ساختار فیزیکی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی به پردیس دانشگاه علامه واقع در دهکده المپیک در سال 1383 تدوین و پس از توقف اجرا در دولت‌های نهم و دهم، در دولت یازدهم بار دیگر کلید خورد.
شهریور ماه سال 1383 درخواست تاسیس دانشکده علوم ارتباطات در دانشگاه علامه طباطبائی با سه رشته روزنامه‌نگاری، روابط عمومی، مطالعات ارتباطی و فناوری اطلاعات در مقطع کارشناسی و یک رشته علوم ارتباطی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به شورای گسترش آموزش عالی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسید.
سرانجام این دانشکده 18 آذر ماه 83 در مراسمی با حضور وزیران وقت علوم و ارشاد در ساختمان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی گشایش یافت. در واقع دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، نخستین دانشکده علوم ارتباطات کشور پس از انقلاب اسلامی است که از شورای گسترش آموزش عالی مجوز گرفته است.
این دانشکده در طول فعالیت خود شاهد حضور استادان بزرگی از جمله زنده‌یاد دکتر کاظم معتمدنژاد پدر علم ارتباطات ایران بوده است. بسیاری از دانشجویان دانشکده ارتباطات به درجه استادی و استادیاری رسیده و اکنون در دانشکده‌های مختلف کشور مشغول آموزش هستند. شمار زیادی از روزنامه‌نگارانی که اکنون در عرصه مطبوعات و رسانه‌های کشور فعال هستند از پرورش‌یافتگان این دانشکده هستند و ظهور این دانشکده در عرصه علمی کشور تحولات شگرفی در علم روزنامه‌نگاری پدید آورده است.
دکتر محمد مهدی فرقانی که از استادان روزنامه‌نگاری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی بوده است اکنون افتخار دو دوره حضور در دانشگاه علامه طباطبائی، یکی به عنوان ریاست دانشکده علوم اجتماعی (سال‌های 82 تا 86) و سپس رئیس دانشکده ارتباطات علامه (از سال 93 تا کنون) را در کارنامه خود دارد.
انتقال دانشکده ارتباطات از سه راه ضرابخانه به دهکده المپیک بهانه‌ای شد که به سراغ فرقانی رییس دانشکده ارتباطات برویم تا از او درباره این انتقال و برنامه‌های دانشکده ارتباطات بپرسیم که : فلسفه این جابجایی چیست؟ چه تغییراتی در ساختار فیزیکی این دانشکده اتفاق خواهد افتاد؟ کدام گروه و رشته‌های علمی در این دانشکده متولد می‌شوند؟ کاربری دانشکده سابق چه میشود؟
گروه ارتباطات چه هدفی را از تغییر مکان فیزیکی دانشکده علوم ارتباطات دنبال می‌کند؟
در واقع ما در حال بازگشت به دهه 40 شمسی هستیم یعنی دهه‌ای که در آن برای اولین بار در کشور موسسه روابط عمومی شکل گرفت. این موسسه در سال 1350 به دانشکده علوم ارتباطات و مطبوعات تبدیل شد که در زمان خودش حرکت پیشرویی محسوب می‌شد چرا که تنها دانشکده علوم ارتباطات در خاورمیانه بود. در این محل رشته‌های روزنامه‌نگاری، روابط عمومی، مدیریت تبلیغات و بازاریابی و مترجمی زبان انگلیسی با گرایش ترجمه برای مطبوعات و رادیو و تلویزیون تدریس می‌شد. بعد از اتفاقاتی که برای این دانشکده افتاد که منجر به تعطیلی آن شد طی 35 سال گذشته آرزوی جامعه رسانه‌ای و ارتباطی کشور و شخص دکتر معتمدنژاد استقلال این دانشکده بوده است.
چه فعالیت‌هایی برای استقلال دانشکده انجام شد؟
سال 80 فعالیت‌هایی را برای جداسازی دانشکده علوم ارتباطات آغاز کردیم که سال 81 مسئولیت راه‌اندازی آن به بنده واگذار شد. برای راه‌اندازی دانشکده به سه رشته در مقطع کارشناسی احتیاج داشتیم برای همین رشته‌های مطالعات ارتباطی و فناوری‌های اطلاعات را به روزنامه‌نگاری و روابط عمومی اضافه کردیم. آذرماه سال 83 این دانشکده را به شکل نمادین با حضور وزرای علوم و ارشاد افتتاح کردیم که مصادف با همایش بزرگداشت دکتر معتمدنژاد بود.
در همان همایش حکم سرپرستی دانشکده علوم ارتباطات علامه طباطبائی به من واگذار شد با این هدف که ظرف یک سال دانشکده را راه‌اندازی کنیم. اما متعاقب با تغییر فضای اجتماعی و سیاسی کشور در اواخر همان سال نگاه مسئولین متوجه انتخابات ریاست جمهوری شد که پس از روی کار آمدن دولت جدید و تغییر رئیس دانشگاه، استقلال دانشکده علوم ارتباطات به طور رسمی از دستور کار دانشگاه خارج شد. اما با روی کار آمدن دولت یازدهم، امید به استقلال دانشکده بار دیگر در ذهن اساتید این رشته متبلور شد و دکتر سلیمی ریاست جدید دانشگاه نیز موضوع را در اولویت کاری خود قرار داد.
این استقلال چه محاسنی را در پی خواهد داشت؟
ما در طول همه این سال‌ها به عنوان یک گروه آموزشی در کنار سایر گروه‌ها مطرح بودیم. از این رو هر اقدام جدیدی در معبر بوروکراسی آنقدر با تاخیر و تعویق مواجه می‌شد که از حیز انتفاع خارج می‌شد. بنابراین در درجه اول این استقلال برای ما یک استقلال هویتی است.
دوم اینکه ما می‌توانیم بهتر و سریعتر و خلاقانه‌تر برای توسعه علمی این رشته فعالیت کنیم. برای نمونه به چند اتفاقی که در ماه‌های اخیر افتاده است اشاره می‌کنم. ما رشته مطالعات ارتباطی را در مقطع کارشناسی بعد از 6 سال از انحلال آن دوباره احیا کردیم که از ابتدای سال جاری در دو نوبت روزانه و شبانه دانشجو می‌پذیرد. همچنین رشته مدیریت رسانه را که برای اولین بار ما برنامه‌اش را نوشته بودیم و سپس توسط ریاست دانشگاه به دانشکده مدیریت داده شده بود به دانشکده ارتباطات برگرداندیم. رشته کارشناسی ارشد روابط عمومی را هم از سال آینده افتتاح خواهیم کرد.
در دانشکده جدید به جای یک گروه قبلی سه گروه آموزشی روزنامه‌نگاری، روابط عمومی و ارتباطات اجتماعی با سه مدیر گروه متفاوت داریم که هر کدام به طور مستقل درباره گروه‌شان برنامه‌ریزی خواهند کرد. از سویی راه‌اندازی رشته‌های ارتباطات سلامت، ارتباطات محیط زیست، ارتباطات توسعه، روزنامه‌نگاری توسعه و … را در مقطع کارشناسی ارشد و رشته دکتری روزنامه‌نگاری را در دستور کار داریم. در کنار این گشایش کمی ما کیفی‌سازی را چه در مرحله آزمون و پذیرش دانشجو در صدر برنامه‌ها قرار داده‌ایم.
دانشکده جدید از چه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بیشتر و تازه‌ای برخوردار است؟
6 هزار مترمربع فضا در اختیار داریم و به لحاظ مدیریت، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کار دست خودمان بوده و در گرو موافقت مراجع دیگر نیست که این کار ما را تسریع و تسهیل می‌کند. ضمن اینکه به دور از چرب‌زبانی باید عرض کنم که ریاست فعلی دانشگاه دکتر سلیمی نهایت همکاری و همراهی را با ما داشته و دارد. از طرفی پژوهشکده فرهنگ‌پژوهی هم به دانشکده ما منتقل شده که پژوهشکده ارتباطات را هم در کنار آن خواهیم داشت. استودیوی مجهز ضبط صدا و تصویر و تدوین را هم در این دانشکده آماده بهره‌برداری است.
همچنین در ساختمان جدید ما نوستالژی دکتر معتمدنژاد را احیا کردیم. در ورودی دانشکده تصویر برنزی ایشان را برپا کرده‌ایم و در طیقه چهارم و اتاق‌های اساتید یک اتاق را به طور دائمی به زنده‌یاد دکتر معتمدنژآد اختصاص داده‌ایم که یادداشت‌ها، عینک، برخی وسایل شخصی و همچنین تندیس وی برای نسل آینده در معرض دید قرار دارد تا روح و روان آن بزرگوار در کنارمان حاضر و ناظر باشد. هر چند اتاق وی در دانشگاه در زمان زندگی‌اش با ناسپاسی تمام از وی گرفته شد. علاوه بر این ما اینجا امکان ارتباط بیشتری با انجمن‌ها، نهادهای مردم‌نهاد، روزنامه‌ها و سایر رسانه‌ها خواهیم داشت.
یکی از انتقاداتی که همواره به دانشکده علوم ارتباطات وارد بوده و است ارتباط ضعیف آموزش‌دیدگان این مرکز با صنایع روزنامه‌نگاری و روابط عمومی است. آیا می‌توان گفت استقلال آغازی بر پایان این اشکال بزرگ است؟
یکی از اولویت‌های ما برقراری ارتباط با صنعت است که البته تاکید می‌کنم باید این ارتباط دو سویه باشد یعنی اگر قرار است ما برای این مملکت روزنامه‌نگار و کارشناس روابط عمومی و کارشناس ارتباطات تربیت کنیم باید مصرف‌کنندگان محصول دانشگاه یعنی صنایعی که ذکر شد در این تربیت و آموزش مشارکت داشته باشند. دیگر اینکه بایستی همه موسسات ارتباطی با قبول کارآموز، نشست‌های مشترک، دادن امکانات و … در فرایند آموزش همکاری کنند تا دانشجو صرفا 4 سال پشت میز کلاس ننشیند.
یکی از دلایلی که ما در تمام این سال‌های گذشته توفیق موردنظر را نداشتیم مسدود بودن راه ارتباط با صنعت بوده است چراکه برای انجام یک کار باید از یک بوروکراسی دست و پا گیر گذر می‌کردیم ولی اکنون دست ما باز شده است و خودمان برای خودمان تصمیم می‌گیریم. از این رو ما تحریریه خبری عطنا (باشگاه خبری دانشگاه علامه طباطبائی) که در حال حاضر در معاونت فرهنگی دانشگاه است را به دانشکده علوم ارتباطات منتقل می‌کنیم تا دانشجویان بتوانند در آن کارآموزی کنند. ضمن اینکه همین الان هم یکی از بانک‌ها از ما خواسته کارآموزان خود را به آنجا بفرستیم حتی پیشنهاداتی از سوی برخی موسسات داریم تا کارکنان روابط عمومی آنها را آموزش دهیم.
برای ارتقای دانشکده برنامه‌ای برای جذب هیات علمی خواهید داشت؟
در حال حاضر و برای راه‌اندازی دانشکده 20 عضو هیات علمی داریم که از اساتید مدعو هم استفاده خواهیم کرد. برای هر سه گروه آموزشی 7 پست تعریف شده که این برای شروع خوب است ولی روند جذب هیئت علمی هم در آینده متناسب با پیشرفت کار، توسعه می‌یابد.
تجمیع دانشکده‌های مختلف دانشگاه علامه از نظر جغرافیایی چه مزایایی می‌تواند داشته باشد؟
خوشبختانه چون ارتباطات یک علم میان رشته‌ای است می‌توان گفت بیشترین بهره را از تجمیع خواهد برد. چون دانشکده‌های حقوق، علوم سیاسی، روانشناسی در کنار این دانشکده هستند امکان تعامل علمی بیشتر بین دانشجویان ارتباطات و اساتید این دانشکده با دانشکده‌های همسایه فراهم است و به طور مثال دانشجو مجبور نیست برای شرکت در یک میزگرد از این سوی تهران به سوی دیگر آن برود یا اینکه استفاده از اساتید مدعو به شکل دوطرفه تسهیل خواهد شد که انشاءالله یک هم‌افزایی علمی را به دنبال خواهد داشت.
برنامه‌ای هم برای آموزش از راه دور علاقمندان در نظر گرفته‌اید؟
با توجه به امکانات سخت‌افزاری دانشکده تولید محتوای آموزش مجازی فراهم شده و آموزش مجازی یکی از برنامه‌های میان مدت ما خواهد بود.
برخی دانشجویان که تعداد آنها کم هم نیست از انتقال این دانشکده به محل جدید واقع در دهکده المپیک انتقاد کرده و دوری آن را از مرکز شهر مورد سوال قرار می‌دهند. چه پاسخی برای این دانشجویان دارید؟
به نظر من دور شدن دانشکده از مرکز فرع قضیه است. اصلی که همه ما بر آن اتفاق‌نظر داریم ضرورت مستقل شدن برای توسعه است. دانشکده نمی‌تواند استقلال خود را فدای نزدیکی به مرکز شهر کند. ضمن اینکه هر اقدام مثبتی نقاط ضعفی هم دارد. تحولاتی که در این دانشکده اتفاق افتاده به احتمال قوی منتقدین تغییر مکان دانشکده را راضی خواهد کرد.
من به این استقلال خوشبینم . ما بعد از 35 سال در کشور دارای دانشکده‌ای می‌شویم که ادبیات روزنامه‌نگاری کشور از آنجا به جامعه تراوش کرده است. این دانشکده با میراث سنگینی که از گذشته دارد به سمت یک آینده باشکوه حرکت می‌کند تا رویای دکتر معتمدنژاد محقق شود. ضمن اینکه نباید نگران نوستالژی دانشکده علوم ارتباطات واقع در سه راه ضرابخانه بود زیرا این مکان طی دانشکده فعلی نیز بعد از انتفال تمام دانشکده‌ها ظرف دو سال آینده به پردیس دانشگاه علامه طباطبائی، تبدیل به «موزه ارتباطات و بنیاد تحقیقات ارتباطی» میشود تا ساختار فیزیکی این نهاد ارتباطی پربرکت همچنان پابرجا بماند.