پرونده الکترونیک سلامت در کما
سرنوشت پرونده الکترونیک سلامت و زمان قطعی اجرای آن همچنان نامعلوم است.
پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان که از آن به عنوان گمشده نظام سلامت نام‌برده میشود از سال 74 در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته و حتی از سال 87 در برنامه پنجم توسعه گنجانده شده،با این حال هنوز برای اجرای آن امروز و فردا میشود. در آخرین اظهارنظر یک مقام درمانی اعلام کرد که دفترچه‌های بیمه امسال حذف نمی‌شود. حمید‌رضا غفاری با بیان اینکه اکنون وزارت بهداشت و بیمه‌ها روی شکل بیمه‌نامه‌های الکترونیک آنلاین کار می‌کنند، عنوان کرد: امسال دفترچه‌های کاغذی حذف نمی‌شوند اما پروژه جایگزینی دفترچه‌های کاغذی با بیمه‌نامه‌های الکترونیک آنلاین در دستور کار است. اما اینکه به چه شکل باید انجام شود نیازمند کار کارشناسی بیشتر و فراهم ساختن زیرساخت‌هاست.
مدیرعامل سازمان خدمات درمانی نیروهای مسلح با بیان اینکه در همین راستا سازمان‌های بیمه گر ازجمله خدمات درمانی نیروهای مسلح جایگزینی دفترچه‌های بیمه را به‌صورت پایلوت و آزمایشی شروع کرده‌اند اظهار کرد: پروژه آزمایشی دفترچه‌های بیمه الکترونیک در خدمات درمانی نیروهای مسلح سال گذشته در شهر کاشان انجام شد. بهترین گزینه‌های ممکن و راهکارهای موجود بررسی و مشخص شدند و در این فضا حرکت می‌کنیم که بیمه‌های الکترونیک آنلاین باشند نه آنکه بیمه نامه‌های الکترونیک آفلاین داشته باشیم.
این در حالی است که وزیر بهداشت از اجرایی‌شدن پرونده الکترونیک سلامت تا یک‌سال آینده خبر داده بود. همچنین دکترحسن‌قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت درحالی از اجرایی شدن این طرح تا یک‌سال آینده خبر داد که آخرین بار در آذر سال قبل، دکتر ریاضی، مشاور او و چهره با سابقه این طرح از اتصال همه بیمارستان‌های دولتی به سامانه پرونده الکترونیک خبر داده وگفته بود: همه ۵۶۰ بیمارستان دولتی و دانشگاهی کشور به سامانه پرونده الکترونیک بیمار مجهز و متصل شده‌اند و از ۱۵ اردیبهشت سال 93همه اطلاعات بیماران در این سامانه ثبت و ضبط میشود.
ریاضی که از دوره وزارت کامران باقری لنکرانی، مدیر تحقیق و توسعه مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت است، درخصوص علل به نتیجه نرسیدن ملموس پروژه سلامت الکترونیک طی سال‌های گذشته می‌گوید: یکی ازدلایل کند پیش رفتن این پروژه به فراهم نبودن زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بازمی‌گردد که در این زمینه، به‌خصوص با چالش جدی در روستاها روبه‌رو هستیم و درواقع نتوانسته‌ایم اقدامی انجام دهیم. البته طرح پرونده الکترونیک سلامت یک طرح زیربنایی و درازمدت است و باید حتی آغاز، اتصال و تشکیل پرونده را به‌معنای تحقق طرح بدانیم.
مسئول دفتر آمار و فناوری اطلاعات در ادامه، از تشکیل 23میلیون پرونده الکترونیک سلامت برای بیش از نیمی از جمعیت کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: «اگرچه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به تعهدات خود در زمینه ایجاد زیرساخت‌های الکترونیک و انتقال داده‌ها، عمل نکرده است اما وزارت بهداشت توانسته درسال‌جاری و با استفاده ازطرح تحول سلامت و با راه‌اندازی سامانه جدید هوشمند تحت عنوان «شهاب» که به سامانه پرونده الکترونیک سلامت متصل است برای حدود 38میلیون نفر پرونده الکترونیک تشکیل دهد و جهشی چشمگیر دراین حوزه ایجاد کند به‌طوری که هیچ بیمارستانی درپایتخت وجود ندارد که به سامانه پرونده الکترونیک سلامت مجهز نباشد.» ریاضی البته پیش‌تر گفته بود: «شبکه ملی الکترونیک سلامت (شمس) زیرساخت اصلی ارتباطی بین همه مراکز بهداشتی، تشخیصی و درمانی کشور است که مستقل از اینترنت و روی بستر امکانات ارتباطی کشور با امنیت و سرعت بسیار بالا ایجاد میشود.»
2دهه تلاش برای پرونده سلامت
سامانه پرونده الکترونیک سلامت، سامانه سپاس یا سامانه بیمه‌شدگان و… ازجمله پروژه‌های حوزه سلامت هستند که در دولت‌های قبل بارها از آغاز، گسترش و پیشرفت آنها خبر داده شده بود. در واقع زمزمه‌های الکترونیک کردن خدمات بخش سلامت توسط دولت به گفته مسئول دفتر آمار و فناوری اطلاعات این وزارتخانه به بیش از 2دهه قبل بر می‌گردد. به گفته دکتر ریاضی این طرح از سال 74 در وزارت بهداشت مطرح و استانداردهایی هم برای آن تعریف شد اما دلایل مختلفی ازجمله نبود پشتوانه حاکمیتی و زیرساختاهای لازم مانع از عملیاتی‌شدن آن شد.
پرونده الکترونیک در برنامه پنجم
در سال‌های اخیر کشورهای توسعه‌یافته‌ای چون انگلستان، آلمان، ژاپن، کانادا ،آمریکا و … به منظور ارائه خدمات بهتر به شهروندان خود، در زمینه بهداشت الکترونیکی سرمایه‌گذاری‌های فراوانی کرده‌اند. یکی از خدمات «پرونده الکترونیک سلامت بیمار» است که الگوی جدیدی از ارتباط میان پزشک و بیمار، پزشک و پزشک است که درمان‌های آنلاین، محرمانه ماندن اطلاعات بیماران، امکان ثبت و نگهداری اطلاعات سلامت بیماران، دسترسی به سوابق پزشکی بیمار و انجام امر تشخیص و تجویز براساس آن، همچنین صرفه‌جویی در زمان و هزینه جزئی از مزایای آن است. در کشور ما نیز با پیگیری مستمر در سال 87 مبحث پرونده‌های الکترونیک سلامت در ماده 35برنامه پنجم توسعه گنجانده و سال 89 ابلاغ شد تا در طول برنامه پنجم این طرح عملیاتی شود که البته طی مدت یادشده این مهم به دستاورد قابل توجهی دست نیافته است.
پرونده الکترونیک در برنامه چهارم
امروزه وسعت بهره‌مندی از دنیای فناوری و اطلاعات امری بدیهی است و به همین سبب مدیران و مسئولان حوزه بهداشت و درمان کشورمان تلاش کرده‌اند تا خود را با پیشرفت‌های روزافزون در این بخش هماهنگ سازند.
الکترونیکی کردن خدمات حوزه سلامت کشور نمونه‌ای از این اقدامات است که ریشه در سالیان گذشته دارد به‌طوری که در این زمینه باید به فعالیت‌های مسعود پزشکیان، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت اشاره کرد که در سال84 ازمقدمات تشکیل پرونده الکترونیک سلامت خبرداد و گفت: «مقدمات مطالعاتی پرونده الکترونیک سلامت در کشور فراهم شده است.» البته این طرح در دوره تصدیگری این وزیر سرانجامی نداشت تا اینکه کامران باقری لنکرانی، وزیربهداشت بعدی، این طرح را یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های وزارت بهداشت خواند و گفت: «راهبرد برنامه توسعه چهارم و سند چشم‌انداز کشور استقرار دولت الکترونیک در کشور است.
این طرح در برنامه توسعه چهارم به وزارت بهداشت الزام شده است و این تکلیف قانونی برای تسریع در امور جاری و ارتقای کیفیت در وزارت بهداشت با جدیت پیگیری میشود.» در آن زمان همچنین از سوی این وزیر اعلام شد که سیستم ثبت الکترونیک اطلاعات بیماران در 60درصد از 530 بیمارستان دولتی کشور اجرا شده و استانداردهای سیستم پرونده الکترونیک سلامت برای همه مراکز بهداشتی درمانی کشور تدوین شده است. مدیرفناوری اطلاعات وزارت بهداشت درآن زمان دکترریاضی بود که در این باره گفته بود: این پروژه اصلی‌ترین برنامه وزارت بهداشت برای استفاده از فناوری اطلاعات است که مطابق ماده 88قانون برنامه توسعه چهارم تا پایان این برنامه طراحی و مستقر میشود اما اجرای کامل آن به حداقل 10سال زمان نیاز دارد.
بلاتکلیفی پرونده الکترونیک سلامت در برنامه پنجم توسعه
پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان در دوره مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت دولت دهم نیز با پیگیری‌های بسیاری همراه بود. وزیر بهداشت وقت در بهمن 1390 از اتصال پروژه پرونده الکترونیک سلامت به کارت هوشمند ملی خبر داده و گفته بود: کارت الکترونیک سلامت در پایان برنامه پنجم توسعه دیده شده است و تا 5سال دیگر تمامی ایرانیان دارای پرونده الکترونیک سلامت می‌شوند.
وی گفته بود: پرونده الکترونیک سلامت یکی ازگمشده‌های نظام سلامت بود که امروز برای 8میلیون و 600هزار نفر نیز این پرونده تشکیل شده است؛ در واقع کاری که شرکت‌های بیمه‌گر نتوانسته بودند انجام دهند و امیدواریم تا پایان سال 50درصد جمعیت کشور را زیر پوشش پرونده الکترونیک سلامت ببریم. البته وعده‌های این بانوی وزیر نیز تحقق نیافت.
مشاور وزیر بهداشت در امور آی‌تی که در آن زمان همچنان دکتر ریاضی بود نیز دراین‌باره گفته بود:طی ۱۵سال گذشته، مهم‌ترین زیرساخت ارتباطی شبکه بهداشتی و درمانی کشور اینترنت بوده است که در این مدت فقط ۲۱۰۰ مرکز بهداشتی و درمانی به این سیستم مجهز شده‌اند. اما در دوره کوتاه تصدیگری طریقت منفرد هم پرونده الکترونیک سلامت به سرانجامی نرسید. وی در این‌باره گفته بود: اعتبار این برنامه در قانون بودجه پیش‌بینی شده و مورد تعهد سازمان‌برنامه و بودجه قرار گرفته است، بنابراین قصد داریم در حد توان خود در مدت زمان کوتاهی که پیش‌رو داریم مقدمات اجرای این برنامه را برای دولت آینده فراهم کنیم.