از صفر تا صد وعده‌های سازمان فناوری اطلاعات
در دوره فعالیت سازمان فناوری اطلاعات در دولت یازدهم، این سازمان همواره خدماتی از توسعه دولت الکترونیک و در صدر آنها توسعه شبکه ملی اطلاعات را دنبال کرده و وعده‌هایی داده است که برخی به سرانجام رسیده و بعضی در نوبت قرار دارند تا روند توسعه آنها تکمیل شود.
نصرالله جهانگرد – رییس سازمان فناوری اطلاعات – در اولین ماه از سال 1394، اهداف سال سازمان فن‌آوری اطلاعات را توسعه خدمات مشترک فن‌آوری اطلاعات بین مردم، پنجره واحد خدمات کشوری، ساماندهی مراکز داده دولتی و حمایت از مراکز داده خصوصی، پایش پروژه‌های کلیدی کشور و همکاری برای توسعه خدمات دستگاهی اعلام کرده و مواردی مانند تولید محتوا، خدمات ابری، دولت همراه، دسترسی آزاد به اطلاعات، مهاجرت به IPV6 و اینترنت اشیا را از دیگر خدمات سازمان دانسته بود.
وی شبکه ملی اطلاعات را شفاف‌ترین برنامه اجرایی سازمان فناوری اطلاعات دانسته و اظهار کرده بود این شبکه قابلیت اندازه‌گیری توسط کل مردم را دارد و همه میزان پیشرفت این شبکه را حس می‌کنند.
همچنین جهانگرد سال گذشته ابراز امیدواری کرده بود که تا سال 94 با رعایت ملاحظات امنیتی و فنی هیچ محدودیتی برای سرعت نداشته باشیم.
شبکه ملی اطلاعات
طرح پروژه شبکه ملی اطلاعات (اینترانت) به حدود 10 سال قبل بازمی‌گردد اما طبق گفته‌های محمود واعظی، دولت یازدهم از ابتدا تصمیم گرفت در دو سال اول برنامه پنج ساله پنجم این موضوع را اجرایی کند و آن را در اولویت کار خود قرار داد، که البته تا پایان برنامه پنجم توسعه مدت زیادی باقی نمانده است.
از سال 84 و ابتدای راه‌اندازی اینترانت، حدود هزار میلیارد تومان و امسال نیز بودجه‌ای دو هزار میلیارد تومانی به این شبکه اختصاص یافته است، با این وجود در دولت جدید، انتقادات زیادی به تاخیرهای پیش آمده در مسیر اجرای این پروژه وارد شده است.
در همین راستا در آبان‌ماه سال گذشته، سازمان فناوری اطلاعات اعلام کرد کار طراحی شبکه ملی اطلاعات به پایان رسیده و برای ایجاد محتوا در این شبکه با شرکت‌های اپراتوری توافقاتی صورت گرفته است.
جهانگرد همچنین اوایل تیر ماه سال جاری مهم‌ترین مساله کشور و دولت در حوزه ارتباطات را ایجاد یک شبکه ارتباطی دانست که مدیریت و اختیار کامل تراکنش‌های آن در چرخه مدیریت ایران باشد و عنوان کرده بود ما موفق شده‌ایم در تعاملات بین‌المللی اولین مرکز آدرس‌های جهانی اینترنت را به ایران آورده و نصب کنیم و اکنون شاهدیم دیتای کشور که زمانی 90 درصد آن در آغاز دولت خارجی بود، تا حدود 40 درصد به داخل کشور برمی‌گردد که هدف ما آن است که این رقم را به 70 تا 80 درصد برسانیم.
وی با توجه شرایط موجود، ابراز امیدواری کرده بود تا پایان سال به اهداف تعریف شده نزدیک شده و با توجه به سرمایه‌گذاری‌های مربوط به تامین زیرساخت‌ها، حتی تا بالای هشت مگ نیز در اختیار افرادی که نیاز دارند قرار بگیرد.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات در پاسخ به این سوال که آیا طبق وعده‌های داده‌شده تا پایان امسال دسترسی به شبکه ملی اطلاعات در شهرهای بزرگ عملیاتی خواهد شد، اظهار کرده بود: بخش اصلی کار دسترسی مردم به شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال انجام میشود، اما برای تغییر تکنولوژی مبتنی بر صوت به دیتا، کل معماری داده تغییر می‌کند و این تغییر به تدریج تکمیل میشود.
البته جهانگرد بر این باور است همین حالا هم دسترسی به شبکه ملی اطلاعات وجود دارد و برای مثال در هر نقطه از کشور این امکان وجود دارد که یک بلیت را از طریق کارت بانکی خود خریداری کنید که در واقع با این شیوه دو سازمان بزرگ کشور (بانک و راه‌آهن) به شما خدمات ارائه می‌کنند؛ اما باید در این زمینه ظرفیت‌ها ارتقا پیدا کند.
در این بین، عباس آسوشه، معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی اواسط تابستان تاکید کرد طبق الزامات تصویبی در شورای عالی فضای مجازی با چیزی که شبکه ملی اطلاعات می‌نامیم فاصله زیادی داریم و با توجه به آن باید در برنامه ششم حداقل به 50 درصد ترافیک داخلی نسبت به ترافیک خارجی دست یابیم.
جهانگرد اما در نمایشگاه تلکامدرباره وعده کاهش قیمت با اجرایی شدن شبکه ملی اطلاعات اظهار کرد استراتژی وزارتخانه این است که هزینه دسترسی مردم برای اینترنت به حداقل برسد.
وی در آذر ماه، در نمایشگاه الکامپ نیز با بیان اینکه گزارش‌های کتبی درباره شبکه ملی اطلاعات به زودی اعلام میشود، اظهار کرد شبکه ملی اطلاعات دارای روندی تکاملی است و اکنون در فاز اول که مربوط به دسترسی به این شبکه میشود تمهیداتی اندیشیده شده تا مردم در نقاط مختلف به اینترنت دسترسی داشته باشند، اما در گام‌های بعدی موضوعاتی مانند ظرفیت دسترسی، سرعت، امنیت، قیمت و مواردی از این دست مورد توجه قرار خواهد گرفت و تا اواسط سال آینده در خصوص شبکه ملی اطلاعات به شرایط مطلوب نزدیک می‌شویم.
تقویت شبکه های اجتماعی داخلی
جهانگرد با توجه به جنبه‌های اقتصادی استفاده از شبکه‌های اجتماعی و شبکه های موبایلی معتقد است شهروندان ایرانی می‌توانند استفاده از سرویس‌های سایت‌های ایرانی این ارزش اقتصادی را به آنها دهند.
وی در این باره توضیح می‌دهد: شبکه‌های اجتماعی بیرون از ایران زودتر راه افتاده‌اند و شبکه‌های مشهوری با تیراژ بالا و کاربران زیاد هستند اما ما در سطح ملی مصریم که شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی از بستر شبکه‌های ایرانی مانند کلوپ، زیگور، آپارات و تبیان استفاده کنند چرا که این شبکه‌ها امنیت بیشتری دارند و برخی از آنها توان رقابتی مناسب را نیز دارا هستند.
البته معاون وزیر ارتباطات اینکه ظرفیت فنی شبکه‌های داخلی نمی‌تواند هم‌عرض با شبکه‌هایی مانند گوگل باشد را امری طبیعی می‌داند اما معتقد است بسیاری از کشور‌ها می‌توانند پاسخگوی نیاز خود در درون کشورشان باشند و ما نیز باید برای این امر تلاش کنیم و محصولاتی را در این زمینه طراحی کنیم و مردم نیز از آنها استفاده کنند تا رضایت آنها به دست بیاید.
وی معتقد است هیچگونه دسترسی دولتی به اطلاعات کاربران در شبکه‌های اجتماعی داخلی وجود ندارد و اظهار می‌کند: بنا نیست که در وزارتخانه ما در شبکه های اجتماعی داخلی و حوزه خصوصی مردم هیچ نوع دخالت یا ورودی داشته باشیم و تا به حال نیز روی هیچ شبکه‌ای، دستگاه‌های نظارتی هیچگونه نفوذی نداشتند.
اجرایی هر چه بیشتر دولت الکترونیک
رئیس سازمان فناوری اطلاعات از سال گذشته، از مهم‌ترین اقدامات این سازمان را دولت الکترونیکی می‌داند که در سطح ملی تاسیس شده و سال 94 را سال بروز این خدمات اعلام می‌کند.
وی در این خصوص اظهار کرده بود: در سطح دولت الکترونیکی به سازمان‌ها کمک می‌کنیم تا برنامه‌هایشان را اجرا کنند و در اختیار مردم قرار دهند، برخی از این سازمان‌ها مثل ثبت احوال، شهرداری‌ها و بانک‌ها وضع خوبی دارند و برای بسیاری از خدمات این بخش‌ها افراد نیازی ندارند در گیشه‌ها بایستند. نظام مالیات و گمرک نیز در این زمینه‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند و انتظار داریم برنامه‌های دولت الکترونیک در کلیه دستگاه‌های کشور اجرایی شده و خدمات آن را مردم ببینید.
موتورهای جست‌وجوگر ملی و مزایایشان
جهانگرد افزایش ابزارهای حضور زبان فارسی در فضای وب و اینترنت را از اقدامات سازمان فناوری اطلاعات می‌داند و می‌گوید: انواع ابزارهای موتور جست‌وجو، وب، افزایش حجم داده‌های فارسی از جمله برنامه‌های سازمان است و از مزایای استفاده از جست‌وجوگرهای ایرانی نسبت به موتورهای جست‌وجوی بین‌المللی این است که با توجه به نوع کد‌گذاری انجام شده، داده‌های بیشتری را از زبان فارسی نمایش می‌دهد.
وی معتقد است سرعت نمایش نتایج در موتور فارسی‌جو یا یوز به عنوان جست و جوگر بومی، از جمله مسائل تکنیکی است و کاربران با استفاده از این موتورهای جست‌وجو و تجربه درباره سرعت پایین می تواند به برنامه‌نویسان این شبکه‌ها منتقل شود و به مدیران سایت هشدار دهد که خود را اصلاح کنند و لازم است این جویشگرها نسبت به نمونه‌های خارجی مزیت‌هایی داشته باشند تا کاربران به استفاده از آنها ترغیب شوند.
با وجود هزینه‌های کلان راه‌اندازی موتورهای جست‌وجو، واعظی و جهانگرد معتقدند این موتورها برای رقابت با گوگل طراحی نشده‌اند بلکه راه‌اندازی «یوز» یا «پارسی‌جو» قدم‌هایی برای تکمیل شبکه ملی اطلاعات به حساب می‌آیند.
مهاجرت از IP4 به IP6
آدرس IP یا Internet Protocol Address شناسه‌ای است که پروتکل به وسیله آن می‌فهمد که داده‌ها یا درخواست‌ها به کدام کامپیوتر فرستاده یا از کدام یک دریافت خواهند شد.
پروتکل IPv4 از آدرس‌های 32 بیتی تشکیل شده است بدین معنی که این فضا اجازه آدرس‌دهی حدود 4.3 میلیارد آدرس را می‌دهد در حالی که IPv6 از آدرس وب 128 بیتی تشکیل شده که ظرفیت میلیاردها آدرس جدید را دارد. از آنجا که نسخه 4 پروتکل اینترنت دیگر توان پاسخگویی نیازها را ندارند، به همین دلیل عبور از نسخه 4 به نسخه 6 امری ضروری است.
کشور ماه در حال حاضر در این حوزه در منطقه صفر قرار دارد درحالی که تقریبا 10 درصد از به کاربران منطقه به IPV6 گذر کرده‌اند وکشورهای متعددی هستند که ضریب استفاده از IPV6 در آنها به 9 هم رسیده است.
در همین راستا سال گذشته علی اصغر انصاری – معاون توسعه و مدیریت شبکه ملی اطلاعات – از فراهم شدن زیرساخت فنی مورد نیاز برای پشتیبانی از آدرس‌های عددی نسخه شش و آمادگی زیرساخت فنی برای پشتیبانی از IPV6 از سال آینده خبر داد؛ در حالی که بنا بر اظهارات جهانگرد تا سال 1397 به تدریج حذف دامنه‌های IPV4 آغاز خواهد شد و این گذر در ایران تا سال 1400 صورت خواهد گرفت.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات در این باره می‌گوید: براساس برنامه‌ریزی‌هایی که در حال حاضر صورت گرفته این گذر حدود پنج تا شش سال زمان خواهد برد، زیرا ما نمی‌خواهیم به سازمان‌های مختلف و بخش‌هایی که تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مطابق با IPV4 را خریداری کرده‌اند فشاری وارد شود، اما هرچه ورود به IPV6 سریع‌تر اتفاق افتد صرفه اقتصادی بیشتری به دنبال خواهد داشت.
دیگر خدمات سازمان فناوری اطلاعات
رییس سازمان فناوری اطلاعات در نمایشگاه الکامپ در خصوص قوانین کپی‌رایت و رعایت آنها در ایران اعلام کرد: در خصوص کپی‌رایت محصولات دیجیتال و مولتی‌مدیا نهادهای مختلف نظرات متفاوتی دارند که در حال انجام کار کارشناسی روی این موضوع هستیم تا اگر مجلس موافق بود این موضوع را اجرایی کنیم.
جهانگرد همچنین در خصوص مبلغی که سال گذشته به عنوان وام حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته شده و ارائه نشده بود توضیح داد: این اعتبارات بازگشت داده نشده و باقی‌مانده آنها در حساب مانده و مجددا ارائه میشود.
به گفته جهانگرد، ارتقاء شرایط امنیتی شبکه ملی اطلاعات بر پایه یک ساختار امن و پرتوان در عرصه ملی و همچنین تسهیل شرایط کسب و کار حوزه فاوا برای شرکت های جوان و دانش بنیان از دیگر محورهای مصوب برای توسعه فاوا در دولت یازدهم محسوب می شود.
جهانگرد همچنین در جلسه کمیته تخصصی خدمات زیر بخش‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات برنامه ششم توسعه، تدوین این برنامه را در بخش ICT نیازمند بهره گیری از تجارب بین المللی و همراهی نخبگان این عرصه دانست و بر جلب آرای نخبگان برای تدوین برنامه ششم توسعه در بخش ICT تاکید و اظهار کرد در زنجیره اقتصاد کشور سهم ارتباطات و فناوری اطلاعات افزایش یافته که در تدوین این برنامه باید به گونه ای عمل کنیم که سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی GDP به هشت درصد برسد.
با توجه به سرمایه‌گذاری حدودا 3000 میلیارد تومانیدر بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در دولت یازدهم به گفته رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران و همچنین تاکید وی بر عقب بودن یک دهه‌ای از برنامه توسعه و لزوم استفاده از تجارب دنیا برای مدیریت این فشردگی زمانی، باید دید تا پایان زمان مقرر چه میزان از وعده‌های سازمان فناوری اطلاعات محقق میشود و گام بعدی این سازمان برای برنامه ششم چیست.