بی‌انگیزگی سرمایه‌گذاران برای حمایت از ایده‌های خلاقانه فناوری
«برای تبدیل ایده‌های نو به محصول قابل ارائه به بازار، بعد از آموزش نیاز به تأمین‌کنندگان مالی است درحالی که معمولاً سرمایه گذارها از ایده‌های نو حمایت نمی‌کنند از سوی دیگر قاچاق کالا بخصوص قاچاق نرم‌افزار و سخت‌افزار در کشور زیاد است و این یکی از عوامل اصلی حمایت نکردن سرمایه‌گذاران از ایده‌های خلاقانه است.» امیرحسین دوایی مرکزی، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان مطلب فوق می گوید: اگر اکنون شاهد حضور گسترده محصول‌های حاصل از ایده‌های خلاقانه در داخل کشور نیستیم، علت آن را باید در وجود اشکال در فرآیند تأمین مالی و قاچاق کالا ببینیم و برای رفع آن اقدام کنیم.
تبدیل ایده‌های نو به محصول برای ایجاد کسب و کار و رفع بیکاری جوانان یکی از دغدغه‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است اما چرا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی روی طرح‌ها و ایده‌ها و کسب و کارهای نو سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و آیا تنها قاچاق کالا علت ورود نکردن سرمایه‌گذار در حوزه ICT است؟
رقابتی نا برابر
«قاچاق کالا باعث میشود که عملاً فرآیند افزایش تعرفه واردات محصولاتی که بخصوص مشابه داخلی دارند غیرقابل اجرا شده و در نتیجه محصولات با کیفیت داخلی در مقابله با رقابت و قیمت شکنی شرکت‌های خارجی ناتوان شوند.»
امیر حسین دوایی ، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره تأثیر قاچاق بر موضوع توسعه فناوری و تولیدات داخلی (ICT) با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: وقتی تولیدات داخلی توان مقابله را با کالای قاچاق و محصولات خارجی نداشته باشد سرمایه‌گذاربه ایده‌های نو مانند ایده‌های عرصه ICT ورود نمی‌کند بنابراین باید این موانع را رفع و سرمایه گذارها را به سرمایه‌گذاری در بخش ICT تشویق کرد.
دوایی می‌افزاید: بر طبق قوانین و مقررات، کارفرمایان داخلی موظف هستند که از محصولات داخلی باکیفیت و دارای تأییدیه‌های استاندارد استفاده کنند بنابراین باید سعی شود تا موانع اصلی برداشته شود.
کشور هنوز سخت افزار محور است
«اگر سرمایه‌گذار برای ایده‌های نو سرمایه‌گذاری نمی‌کند، دلیلش نبود اطمینان، نداشتن آشنایی با شیوه‌های نوین کسب و کار، نبود قوانین منسجم و رعایت نشدن قانون کپی رایت، مناسب نبودن بسترهای آماده شده برای تبدیل ایده‌ها به کسب و کار، تحریم‌ها و بحران اقتصادی در گذشته و… است.»
آزاد معروفی، عضو شورای نظام صنفی رایانه‌ای کشور(نصر) با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: هنوز کشور سخت افزار محور است و فکر می‌کنند برای چیزی که دیده و لمس میشود باید سرمایه‌گذاری یا پول هزینه کرد. از آنجایی که ایده‌های نو که قابلیت تبدیل به کسب و کار دارند، قابل لمس نیستند بنابراین به لحاظ فرهنگی سرمایه‌گذاران در این عرصه ورود نمی‌کنند.
معروفی می‌افزاید: البته باید گفت کمک‌هایی هم که حاکمیت به بخش تبدیل ایده‌های نو به کسب و کار می‌کند گاهی ایراد دارد. به عبارتی به جای اینکه به تقاضا کمک کند به عرضه کمک می‌کند. گاهی به ایده‌ای کمک مستقیم میشود که در اصل به این کمک نیازی ندارد و اتفاقاً باید به مجموعه بخش خصوصی کمک شود تا بال و پر بگیرد و افرادی که دارای ایده‌ها و کسب و کارهای نوپا هستند را حمایت کند. البته بجاست که بگوییم کارهایی که از سوی حاکمیت در حال انجام است اوضاع را بهتر از قبل کرده و شناخت‌ها نسبت به این حوزه بیشتر از قبل شده و اتفاقاتی در حال روی دادن است ولی هنوز راه طولانی در پیش است که باید طی شود.
معروفی راه‌اندازی صندوق‌هایی مانند صندوق جسورانه، جذب حمایت مالی خیران از ایده‌ها و کسب و کارهای نو و… را راه درستی دانسته و به «ایران» می‌گوید: سال‌ها است که دیگر کشورها از این‌گونه تجارب استفاده کرده و نتیجه نیز گرفته‌اند بنابراین ما هم می‌توانیم از این تجربیات مفید استفاده کنیم، به شرطی که قوانین برای آنها تنظیم شود تا همه ایده‌های نو به کارهای بزرگی تبدیل شوند وگرنه باعث سرخوردگی صاحبان ایده‌ها خواهد شد.
رعایت نشدن قوانین عامل بازدارنده ورود سرمایه‌گذاران
«اجرا نشدن قوانین، عامل اصلی ورود نکردن سرمایه‌گذاران به حمایت مالی از ایده‌های نو در حوزه ICT است». شاهین طبری مدیرعامل یکی از شرکت‌های نرم افزاری (چارگون) با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: در بحث نرم افزار ما در کشور قانون «کپی رایت» نداریم. بنابراین رعایت نشدن این قانون سرمایه‌گذاری در حوزه نرم افزار را با ریسک بالایی روبه‌رو می‌کند. طبری می‌افزاید: وقتی سرمایه‌گذار روی طرح نرم افزاری سرمایه‌گذاری می‌کند ولی بعد از تولید، محصول بدون رعایت کپی رایت وارد بازار میشود به دلیل ریسک بالا، سرمایه‌گذاران در حوزه نرم افزاری آنگونه که باید ورود نمی‌کنند. سرمایه‌گذار باید با استانداردهای بین‌المللی محصول خود را تولید کند ولی وقتی نتواند با قیمت واقعی تولید شده در داخل به فروش برساند، چرا باید سرمایه‌اش را در این راه هزینه کند که سودی برایش ندارد.
طبری با اشاره به اینکه ملموس‌ترین مثالی که می‌توان زد و به بقیه موارد نیز تعمیم داد، تولید نرم افزاری مانند «گیم» است می‌گوید: در این حوزه کپی رایت رعایت نمی‌شود، از سوی دیگر گیم‌های خارجی براحتی وارد کشور شده و با دریافت هولوگرام با قیمت بسیار اندک در مقابل تولید داخلی در کشور قفل شکنی شده و پخش میشود و به فروش می‌رسد بنابراین کاربر ترجیح می‌دهد به سراغ نرم افزار ارزانتر برود تا محصول داخلی که قیمت بالاتری دارد، از این‌رو سرمایه‌گذار با دیدن این موارد، رغبتی برای ورود به مقوله تولید و حمایت مالی از تولید نرم افزاری نشان نمی‌دهد چون شانس رقابت ندارد.
همین قابل رقابت نبودن محصولات نرم افزاری ضربه مهلکی را به تولید محصول داخلی می‌زند. این درحالی است که اگر قیمت یک گیم خارجی 50 دلار است باید همان قیمت در داخل فروخته شود تا تولید داخل که ارزانتر تمام شده به فروش برسد. طبری معتقد است باید برای جذب هر نوع سرمایه‌گذاری و حمایت از ایده‌های نو در بخش ICT بستر را فراهم کرده و قوانین بین المللی را رعایت کنیم تا سرمایه‌گذار رغبت کند به عرصه سرمایه‌گذاری در زمینه ICT بیشتر وارد شود.
تعریف تعرفه دقیق راه حل ورود سرمایه‌گذاران
«مشکل اساسی در ورود نکردن سرمایه گذارها در بخش سخت افزار میزان تعرفه در نظر گرفته شده برای برخی از کالاها است چرا که وقتی تعرفه دقیقی تعریف نشود، سرمایه‌گذار در آن عرصه ورود نمی‌کند.»
حجت اله مسعودی، مدیرعامل یکی از شرکت‌های سخت افزار (توسعه تجارت رایانه خاورمیانه) با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: معمولاً سرمایه گذارها روی کالاهایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که بتوانند از راه اصولی و رسمی وارد کشور کرده و با قیمت منطقی تمام شده محصول را به دست متقاضی برسانند ولی وقتی برخی کالاهای سخت افزاری از طریق قاچاق وارد کشور میشود، سرمایه‌گذار توان رقابت ندارد.
حجت اله مسعودی به بحث سرمایه‌گذاری در بخش واردات نوت بوک اشاره کرده و می‌گوید: واردات نوت بوک از مبادی رسمی (گمرک) برای سرمایه‌گذار هر دستگاه 450 هزار تومان تمام میشود و قاچاقچی همین کالا را با 100 هزار تومان وارد کشور می‌کند پس اختلاف قیمت آنقدر زیاد است که سرمایه‌گذار توان رقابتی خود را از دست می‌دهد پس سرمایه‌گذاران از چرخه سرمایه‌گذاری روی واردات کالاهای ICT که در داخل نیز تولید نمی‌شوند، خارج می‌شوند.