نقش سرنوشت ساز پیام رسان ها و رسانه های اجتماعی در ماجرای کودتای ترکیه
کودتای صورت گرفته در بامداد شنبه، ۲۶ تیر ماه، در کشور ترکیه به لحاظ بکارگیری ابزارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات حاوی نکات جالب توجهی بود.
نقش استفاده از پیام رسان ها، رسانههای اجتماعی و خدمات موبایلی در وقوع این اتفاق در ترکیه به قدری حائز اهمیت بود که توانست در سرنوشت یک کودتا و بقای یک حکومت بسیار اثرگذار باشد.
واتس اپ
کودتاچیان ترکیه برای برقراری ارتباط با یکدیگر واتس اپ را انتخاب کرده بودند تا از طریق آن پیام های خود را به صورت لحظه ای به اطلاع یکدیگر برسانند.
درحالیکه واتس اپ بیش از یک ملیارد کاربر در سراسر جهان دارد، ترکیه با اختصاص ۵٫۱ درصد از این کاربران در سومین رتبه پرترافیک ترین کشورهای مشتری واتس اپ قرار دارد و مرسوم بودن استفاده از آن موجب شد تا کودتاچیان نیز این پیام رسان ر ا برای ارتباط با یکدیگر انتخاب کنند.
اسکایپ و فیس تایم
در همان ساعات اولیه وقوع کودتا، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه برای تسلط بر شرایط و اوضاع پیچیده پیش آمده، ناچار به برقراری ارتباط با مردم بود. این درحالی بود که تلویزیون ملی ترکیه توسط کودتاچیان اشغال شده بود و عملا راه ارتباطی از طریق تلویزیون با مردم و به یاری طلبیدن آنها ممکن نبود.
در این شرایط، اردوغان توانست سخنرانی خود را با استفاده از اسکایپ و فیس تایم به گوش ملت ترکیه برساند و از آنها برای حضور خیابانی دعوت کند و آنها را برای حل مساله پیش آمده به یاری بطلبد. در واقع ظهور کوتاه اردوغان از طریق اسکایپ تصویری، دلیل شروع مقاومت پلیس و ارتشیان در برابر کودتاچیان عنوان شد.
در این میان، بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی، عامل پیروزی اردوغان و شکست کودتا را فیس تایم و اسکایپ توصیف کردند که به موقع به یاری نخست وزیر ترکیه آمد و توانست صدای خود و درخواست کمکش از مردم را به گوش آنها برساند.
رسانه های اجتماعی
با شروع کودتا در ساعت صفر، بسیاری از کاربران رسانههای اجتماعی مانند توییتر و اینستاگرام حضور گسترده ای برای اطلاع رسانی درباره آن داشتند. بطوریکه تنها دو ساعت پس از وقوع کودتا کلمه Turkey به ترند اول توییتر و کلمه ترکیه به ترند دوم توییتر تبدیل شد.
همچنین تصاویر بسیار زیادی از وقوع کودتا به صورت زنده در شبکه اینستاگرام منتشر شد که خوراک خبری بسیار زیادی را برای رسانه ها، تحلیل گران و دنبال کنندگان اخبار این رویداد در دسترس قرار می داد و بسیار سریع تر از رسانه های سنتی مانند تلویزیون و رادیو اخبار را به مخاطبان خود می رساندند.
فیلترینگ
در همان دقایق اول کودتا اعلام شد دسترسی کاربران ترکیه ای به رسانههای اجتماعی همچون فیس بوک، توییتر و یوتیوب فیلتر شده است و همین امر موجب شد تا لینک های بسیار زیادی از فیلترشکن های با قابلیت دسترسی سریع در رسانه های اجتماعی توزیع شده و دست به دست به کاربران ترکیه ای برسد تا بتوانند به طور زنده از نگاه شهروند خبرنگاری، گزارش های خود را به جهان مخابره کنند.
اما مساله فیلترینگ به همین جا ختم نشد چراکه ساعاتی پس از این اتفاق، فیلتر این سایت ها رفع شد اما امروز دولت ترکیه پس از فروکش کردن نسبی رویدادهای ترکیه، بیش از ۱۲ سایت خبری را فیلتر کرده است.