تغییر شکل پروانه اپراتورهای مجازی نوع اول و دوم
کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات با تصویب تبصره‌ای، امکان تبدیل مدل‌های اپراتور مجازی تلفن همراه را در ایران فراهم کرد تا به این طریق دریافت پروانه و ادامه چرخه فعالیت تسهیل شود.
مجموعه حاکمیتی وزارت ارتباطات در حوزه فاوا تیر ماه گذشته خبر از صدور موافقت اصولی دریافت پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO) برای 19 شرکت متقاضی داد.
مسئولان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران نیز از دو سال گذشته و همزمان با ارتقای پروانه اپراتورهای اول و دوم ارتباطی، تدارک ورود اپراتورهای مجازی به بازار را دیدند و سال گذشته نیز حق امتیاز پایه این اپراتورها در جلسه هیأت دولت با حضور رئیس جمهور به میزان 50 میلیارد ریال و پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه نوع دوم 20 میلیارد ریال تعیین و تصویب شد.
علی‌رغم اینکه نخستین اپراتور مجازی موبایل (MVNO) توسط اپراتور دانمارکی TELE2 راه‌اندازی شد و پس از آنکه موج این پدیده اروپا را فراگرفت، اپراتور مجازی انگلیس نیز در سال 1999 میلادی با برند Nextel به فروش خدمات مخابراتی اپراتور UK پرداخت، کشور ما تازه وارد ساماندهی این فضا شده است.
تجربه جهانی نشان می‌دهد با اشباع بازار اپراتورهای موبایل در جوامع، الگوی بهره‌برداری از اپراتورهای مجازی موبایل باب میشود تا به این وسیله هزینه سرمایه‌گذاری در شبکه از بین رفته و ظرفیت خالی اپراتورهای موجود پُر شود.
در واقع اپراتورهای مجازی تلفن همراه بازاریابان ظرفیت‌های مغفول واقع شده اپراتورهای موبایل هستند که با استفاده از ترفندهای جذابی نظیر ارائه خدمات خاص و قابل توجه برای قشر خاصی از جامعه، ظرفیت‌های خاموش اپراتوری را روشن می‌کنند.
این اپراتورها امکانات فیزیکی شبکه برای ارسال مکالمات، پیامک‌ها و داده‌ها را ندارند و از این حیث ملزم به انعقاد قرارداد با یک اپراتور موبایل (MNO) هستند تا امکانات فیزیکی برای ارسال محتواهای مذکور را به صورت عمده خریداری کرده و با نشان تجاری خود اقدام به فروش آن در بازار خرد کنند.
سال گذشته به صورت رسمی اعلام شد که 51 متقاضی برای دریافت این پروانه‌ها وجود دارد که شامل 31 شرکت خارجی، 13 شرکت سرمایه‌گذاری و 7 بانک میشود.
با این حال، تاکنون 19 شرکت موفق به دریافت موافقت‌های اصولی از سوی رگولاتوری برای ورود به رایزنی با اپراتوئرهای موبایل شده‌اند و طبق دستور کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، اپراتورهای میزبان باید تمامی درخواست‌های دارندگان موافقت اصولی MVNO را بدون تبعیض بررسی کنند.
علاوه بر این اپراتورهای میزبان حداکثر تا سوم آبان سال جاری فرصت دارند تا برای عقد حداقل یک قرارداد عمده‌فروشی با دارندگان موافقت اصولی پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه اقدام و همچنین حداکثر تا سوم آذرماه 95 فرصت دارند حداقل یک قرارداد دیگر را با سایر دارندگان موافقت اصولی پروانه MVNO منعقد کنند.
لذا اپراتورهای مجازی تلفن همراه این روزها شدیدا در حال مذاکره با اپراتورهای موبایل جهت امضای قرارداد همکاری برای ورود به عرصه ارتباطات کشور و تبدیل موافقت‌های اصولی‌شان به پروانه هستند.
مدل‌های تجاری مختلفی از MVNOها در دنیا وجود دارد که براساس نوع فعالیت اپراتورهای بین‌المللی، تاکنون چهار قالب تجاری همسو با روند توسعه زنجیره ارزش اپراتوری برای آنها احصاء شده است.
این چهار مدل به شرح Branded Reseller, Light-MVNO, Full-MVNO and Network enablers است.
Branded Reseller: آسان و سبک‌ترین مدل کسب‌وکاری این حوزه را شامل میشود که در واقع اپراتور مجازی را درگیر قیمت‌گذاری خدمات خرده فروشی نمی‌کند.
اپراتور مجازی نقش رابط بین اپراتور میزبان (MNO) و دارنده یک برند را بازی می‌کند. در واقع این کسب‌وکار تسهیل کننده شبکه بازاریابی و کانال‌های توزیع یک برند میشود.
کل زنجیره ارزش آفرینی و ارائه خدمت از بخش شبکه دسترسی تا تعریف سرویس‌های ارتباطی در این مدل برعهده MVNO است.
کسانیکه به دنبال ارائه خدمات اپراتوری با کمترین سرمایه‌گذاری و در سریع‌ترین زمان ممکن هستند اغلب به این شیوه روی می‌آورند.
Full-MVNO: کامل‌ترین مدل کسب‌وکاری این بخش است که تنها به شبکه دسترسی اپراتور میزبان و گاهی اوقات هم به شبکه هسته (Core) دسترسی ندارد.
سرمایه‌گذاران این حوزه به جز دو مورد بالا، به تأمین سایر اِلمان‌های زنجیره ارزش می‌پردازند.
مدل کسب‌وکاری این اپراتورها اقتباس شده از رفتار بازیگران عرصه مخابراتی است که در نهایت می‌تواند هم‌افزایی را در عرصه تلکام ایجاد کند.
Light-MVNO: مدلی بین Branded Reseller و Full-MVNO است و کنترل فضای بازاریابی و فروش خدمات عمده ارتباطی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.
تفاوت این مدل با فول‌ها، این است که نه تنها در بخش دسترسی بلکه در سایر بخش‌ها نیز صاحب شبکه نیستند یا به عبارتی سطح ارائه خدمات این مدل متکی به شبکه اپراتورهای اصلی موبایل است.
براساس مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در ارتباط با اصول حاکم بر پروانه اپراتورهای مجازی تلفن همراه ایران نیز به دو نوع Light و Full تقسیم می‌شوند.
همانطور که از اسم آنها بر می‌آید مدل "لایت" نیازمند زیرساخت خاصی نیست و می‌تواند از زیرساخت‌های سوییچینگ و HLR اپراتورهای تلفن همراه استفاده کند.
برخلاف مدل لایت، نوع دیگر که به "فول" شهرت دارد باید شبکه و Core را طراحی و ایجاد کند.
در عمل اگر Full MVNO را معادل اپراتور مجازی نوع اول و Light MVNO را معادل اپراتور مجازی نوع دوم در نظر بگیریم، باید گفت که اپراتور نوع اول غیر از شبکه دسترسی، تمامی قسمت‌های دیگر شبکه را می‌تواند داشته باشد در حالیکه اپراتور نوع دوم، نه تنها در بخش دسترسی بلکه در سایر بخش‌ها نیز صاحب شبکه نیست.
اخیرا کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مصوب کرده که متقاضیان و دارندگان موافقت اصولی دریافت پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO) نوع اول حائز حداقل 85 امتیاز معیارهای ارزیابی شایستگی مورد تایید این سازمان، می‌توانند در هنگام درخواست پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه تقاضای پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO) نوع دوم را نموده و این پروانه را مطابق با مقررات مربوط دریافت کنند.
علاوه بر این، دریافت کنندگان پروانه نوع دوم نیز می‌توانند در مدت زمان اعتبار پروانه نسبت به درخواست دریافت پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO) نوع اول اقدام و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی می‌تواند مطابق با ضوابط و مقررات مربوطه و پس از دریافت مبلغ مابه‌التفاوت حق امتیاز مطابق با اسناد و مدارک دریافت موافقت اصولی پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO) نوع اول از سوی متقاضی، نسبت به صدور پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه (MVNO) نوع اول اقدام کند.