فضای مجازی ملی؟
از زمانی که در سال 1962 فکر ایجاد یک شبکه جهانی در فضای مجازی مطرح شد تا کاربرانی که یکدیگر را نمی‌شناسند، بتوانند از داده‌های مشترکی استفاده کنند تا امروز که جهان روی انگشت اینترنت می‌چرخد، شرایط در کره خاکی در تمام وجوه آن، آنقدر تغییر کرده که اگر امکان بازگشت درگذشتگان چند دهه اخیر به زندگی میسر می‌شد، بدون تردید با آنچه روی زمین می‌دیدند، دچار شگفتی می‌شدند و احساس غربت‌زدگی می‌کردند.
«جهان صنعت» در ادامه نوشت: در سال‌های آغازین دهه 70 میلادی تا واپسین سال‌های قرن بیستم، از سال‌های 2000 به‌گونه‌ای می‌گفتند و می‌نوشتند که بیشتر از واقعیت به افسانه و گزافه پهلو می‌زد.
برای پیش‌بینی اتفاقی که در آینده رخ می‌دهد به طور طبیعی نگاه دوباره و چندباره به رویدادهای مهم و اثرگذار گذشته و چیدمان آنها کنار هم اگر تنها نه اما یکی از اثرگذارترین راه‌ها به حساب می‌آید ولی هنگامی که سخن از سال 2000 و به دنبال آن ظهور و حضور اینترنت و تلفن‌همراه مطرح می‌شد، پیش‌بینی آنچه قرار بود در فضای دیگری که بعدها با نام مجازی شناخته شد شکل گیرد، هرگز با سرعت حرکت تکنولوژی قابل انطباق نبود.
امروز یعنی در سال‌های واپسین دهه دوم از هزاره سوم میلادی، یکه‌تازی اینترنت به‌عنوان پیشکسوت و نماد تحولات فضای مجازی به جایی رسیده که نه‌تنها زندگی روزمره مردمان عادی را تحت‌تاثیر خود قرار داده، رابطه سیاسی، اقتصادی و به‌ویژه نظامی دولت‌ها را زیر سلطه خود گرفته تا جایی که تکیه بر عبارت «جنگ سایبری» در ادبیات جنگی و دستاویزی برای «قدرت‌نمایی کشورها» به‌جایی رسیده که بسیاری از اصطلاحات و مشخصه‌های قدیمی، رفته‌رفته به تاریخ می‌پیوندند.
استفاده از اینترنت به خاطر مشخصه‌های تکنولوژیکی، شرایط دولت‌ها را در کنترل و طبقه‌بندی و به‌ویژه حفاظت از اسرار مملکتی بسیار دشوار کرده است تا جایی که هر روز از سرقت سایبری و به تعبیری «هک» اطلاعات سری به‌عنوان جاسوسی نوین می‌خوانیم و می‌شنویم. در یک کلام حضور در فضای مجازی و امکان کنترل هرچه بهتر و بیشتر آن برای دولت‌ها و اهالی قدرت یک ضرورت و به قول معروف از نان شب برایشان واجب‌تر شده است.
استقرار اینترنت ملی به‌عنوان راه‌حلی برای کنترل داده‌های فضای مجازی بیش از 10 سال است که در ایران مطرح است. اینکه در شرایط کنونی جهان، اصطلاح «ملی» برای حضور در فضای مجازی به‌ویژه با توجه به پیشرفت لحظه به لحظه تکنولوژی تا چه اندازه می‌تواند درست، ممکن و کاربردی باشد، بحث دیگری است که باید در محدوده علمی به آن پرداخت اما آنچه باید مهم و شدنی باشد، این است که حضور در فضای مجازی یعنی زندگی روی امواج به‌عنوان یک حق برای تمام شهروندان کره خاکی شناخته شده است اما اینکه این حضور تا چه اندازه راحت، بی‌خطر و منطبق با مشخصه‌های تکنولوژیکی باشد، خود مقوله‌ای است که اگر به آن پرداخته نشود، به طور قطع زندگی انسان هزاره سوم با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
معاون اول رییس‌جمهور کشورمان در رونمایی از «اینترنت ملی» به دفعات از ضرورت دستیابی آزاد و راحت به اطلاعات سخن گفت و کسب اطلاعات را مایه قدرتمندی کشورها دانست و وزیر ارتباطات هم با تاکید فراوان سعی در جلب اعتماد کاربران داشت اما واقعیت این است که کاربران اینترنت و ساکنان رو به افزایش فضای مجازی با توجه به راهکارهای تکنولوژیکی، مدام در تلاش هستند تا هر مانعی را که راه رسیدن به اطلاعات را سد می‌کند، دور بزنند. در نتیجه اینترنت ملی که صدالبته امیدوارم رونمایی از آن بیش از آنکه جنبه تبلیغاتی داشته باشد، می‌تواند شرایط را همان‌طور که معاون اول و وزیر مربوطه تاکید می‌کنند برای کسب راحت‌تر و مطمئن‌تر اطلاعات – از نوع درست آن البته – کاربران رو به ازدیاد ایرانی تسهیل کند. امیدواریم این‌گونه باشد.