آسیا بزرگترین تولیدکننده زباله‌های الکترونیک
حجم بالای پسماندها یا زباله‌های الکترونیکی از جمله موضوعاتی است که طی سال‌های گذشته به دغدغه‌ای جدی در حوزه محیط زیست بدل شده است.
اگرچه حداقل درایران آمار دقیقی از میزان تولید زباله‌های الکترونیکی وجود ندارد، اما این گونه زباله‌ها از منابع مختلف خانگی، اداری، مجتمع‌های تجاری و کارخانه‌ها به وجود آمده و در دفع آنها با مشکل و عقب ماندگی هایی مواجه هستیم.
زباله‌های الکترونیک که در کشورهای مختلف تبدیل به نوعی دغدغه شده‌اند علاوه بر تجهیزات از رده خارج الکترونیکی شامل تجهیزات و وسایل حرارتی، نوری، وسایل الکتریکی که در حمل و نقل به کار می‌روند، لامپ‌های برق و همچنین لامپ‌های کم مصرف و LED و وسایلی مانند تلفن همراه و تلویزیون و … می‌شوند.
در این میان با توجه به اینکه در ساختار این گونه وسایل الکترونیکی فلزات سنگینی مانند آهن و قلع، نیکل و حتی طلا به کار رفته پسماند و زباله این وسایل می‌تواند برای خاک، آب و همچنین سلامتی انسان مشکلات و مخاطرات متعددی را به همراه داشته باشد.
گزارش‌های تحلیلی و پایش شاخص‌های مربوط به این بخش نشان می‌دهد که در سال گذشته میلادی (۲۰۱۴)، بالغ بر ۴۱.۸ میلیون تن پسماند الکترونیکی تولید شده است در حالیکه تنها چهار میلیارد نفر از مردم جهان تحت پوشش قوانین ملی مرتبط با پسماند الکترونیکی هستند.
آسیا بزرگترین قاره در تولید پسماند الکترونیکی در گروه‌های مختلف (لامپ، قطعات کوچک IT، صفحه تصویر، تجهیزات تبادل حرارتی، تجهیزات بزرگ و تجهیزات کوچک) به ازای هر نفر جمعیت است و آمارها نشان می‌دهد این قاره به طور میانگین به ازای هر نفر ۳.۷ کیلوگرم و در کل ۱۶ میلیون تن پسماند تولید کرده است.
آمریکا و اروپا پا به پای هم پسماندسازی کرده و هر کدام به ترتیب ۱۱.۷ و ۱۱.۶ میلیون تن پسماند در سال ۲۰۱۴ تولید کرده‌اند. آفریقا هم با تولید میانگین ۱.۷ کیلوگرم پسماند به ازای هر نفر جمعیت، مجموعا ۱.۹ میلیون تن پسماند را تحویل داده است.
اما در کنار این آمارها به گفته رئیس اداره محیط زیست شهر تهران متاسفانه در حال حاضر در شهر تهران محل خاصی برای بازیافت این گونه وسایل الکترونیکی وجود ندارد؛ البته برای بازیافت فلزات ارزشمندی مانند طلا و نقره واحدی در خارج از شهر تهران راه اندازی شده است.
در این خصوص محمدحسین بازگیر با بیان اینکه برخی کارخانه‌های تولید کننده وسایل برقی و الکترونیک، از این گونه زباله‌های الکترونیکی دارند، می‌گوید: ما بر این بخش‌ها نظارت کامل داریم و پسماند الکترونیکی این مراکز نگهداری میشود و سپس به مراکز مجاز جهت بازیافت و امحا فرستاده میشود.
با این وجود برخی اخبار حاکی از تولید بیش از ۵۰۰ هزار تن پسماندهای الکترونیک در کشور است از سوی دیگر گفته میشود لیتیوم یک باتری موبایل فرسوده قابلیت این را دارد که یک حجم ۶۰۰ مترمکعبی آب را طوری آلوده کند که دیگر هیچ موجود زنده‌ای در آن زنده نماند، حال خودتان محاسبه کنید سالانه چه تعداد باتری سمی وارد محیط زیست میشود؟
با توجه به اهمیت این موضوع، پیش از این نیز این مسئله در دیدارهای مشترک مسئولان سازمان محیط زیست و وزارت ارتباطات مورد توجه قرار گرفته بود. نصرالله جهانگرد – معاون وزیر ارتباطات – هم در گفت‌وگویی با ایسنا در این باره متذکر شد: سندی در این زمینه تهیه شده که براساس آن لازم است به تدریج برخی ضوابط برای حفظ و نگهداری پسماندهای الکترونیک در نظر گرفته و اجرا شود.
وی مرحله‌ی بعدی رسیدگی به این مساله را بحث بازیافت زباله‌های الکترونیکی برشمرد و گفت: طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در سال آینده قرار است مراکز بیشتری در زمینه‌ی بازیافت این قطعات فعالیت کند. البته لازم است حجم بازیافت به حدی برسد که از نظر اقتصادی هم مقرون به صرفه باشد.