این حقیقت تلخ مانند یک توطئه است که دنیای فناوری، هر کاربر را یک بنگاه اقتصادی میبیند و بدون آنکه من و شما مطلع باشیم، با هر کدام از ما درآمدهای قابل ملاحظه کسب میکند. باید بدانید در دنیای مجازی کنونی که هر روز بر گستره آن افزوده میشود افراد یا گروههای ناشناس اطلاعات هر کاربر را جمعآوری میکنند و از آنها درآمدهای قابل ملاحظه به جیب میزنند. روزنامه گاردین در آخرین شماره خود طی گزارش ویژه اعلام کرد رفتار مراکز اینترنتی مانند افرادی است که در سطلهای زباله به دنبال پسماندها میگردند تا پس از جمعآوری، آنها را به مراکز بازیافت بفروشند و از این طریق کسب درآمد کنند.
این زبالهها در نگاه اول بیارزش هستند و البته برای مراکز بازیافت ارزش زیادی دارند. اطلاعاتی که شرکتهای فناوری از ما جمعآوری میکنند هم به همین شکل است. این دادهها که ظاهر چندان ارزشمندی ندارند، بیشترین درآمد را به آنها میرسانند.
دادههای قیمتی
شرکتهای فناوری و مراکز دولتی به دقت همه دادههایی که از زندگی ما برجا میماند را جمعآوری میکنند و این فرآیند با روشهای نوآورانه انجام میشود تا بدون آنکه مطلع باشیم، اطلاعات خود را در اختیار آنها بگذاریم. روشها و اهداف جمعآوری اطلاعات هر روز گستردهتر میشود و باید اعتراف کرد که هیچ حد و مرزی برای آنها در نظر گرفته نشده است.
روزنامه گاردین بر اساس یک بررسی امنیتی جدید اعلام کرد اطلاعات کاربران در انواع مختلف رد و بدل میشود. در این بررسی مشخص شد اپلیکیشن ارتباطی واتساپ نام و شماره تلفن مشترکان خود را در اختیار فیسبوک میگذارد و شبکه اجتماعی مذکور آنها را به مراکز تبلیغاتی میفروشد. در این میان برخی استارتآپها نیز حاضرند به فیسبوک پول قابل ملاحظهای پرداخت کنند تا از وضعیت باتری گوشی به عنوان یک ردپای دیجیتالی استفاده کنند و از این طریق بتوانند شما را در دنیای مجازی زیر نظر بگیرند.
بر اساس بررسی جدید مشخص شد اداره مرکزی پلیس بالتیمور در امریکا به صورت محرمانه سیستمهای نظارت هوایی را مورد استفاده قرار میدهد تا به صورت مستمر بر شهر نظارت داشته باشد و تصاویر ویدیویی مربوط به آن را ضبط کند. به گفته کارشناسان، مراکز تخصصی تحلیل داده برای هر یک از ما یک پروفایل غنی و گسترده ایجاد کردهاند و آن را به فروش میرسانند تا از این طریق قوانین حمایت از مشتری را دور بزنند و فعالیت هر یک از ما در دنیای مجازی را محدود کنند.
در این موارد بدون آنکه مطلع باشیم، دادههای ما مورد استفاده قرار میگیرند و با شرکتها و سازمانهای مختلف به اشتراک گذاشته میشوند. در بسیاری از موارد مراکز دولتی انواع دادههای شخصی را از منابع مختلف و از تمام روشهای ممکن به دست میآورند و یک بازوی قوی برای خود ایجاد میکنند تا کنترل و نظارت بیشتری بر کاربران داشته باشند.
ارزش پولی کاربران
شرکت اوراکل و دانشگاه MIT به صورت همزمان این مطالعه را انجام دادند تا مشخص شود ارزش پولی هر یک از ما برای شرکتهای بزرگ چقدر است. در پایان این گزارش مشخص شد شرکتهای موفقی چون گوگل، آمازون، Uber و… دادهها را مهمترین سرمایه خود میدانند و همین مسأله باعث شده است تا همیشه از رقبا جلوتر باشند. این شرکتها بدون اطلاع کاربران دادههای آنها را ذخیره میکنند، آنها را به یک کالای ارزشمند تبدیل و از این طریق کسب درآمد میکنند. شرکت آلمانی زیمنس در این خصوص به روزنامه گاردین گفت: «ما باید بدانیم که دادهها همه جا هستند و هر ثانیه که میگذرد حجم گستردهای از آنها تولید میشود. ما باید دادهها را بهعنوان مهمترین و ارزشمندترین سرمایه خود بدانیم و آنها را به یک کالای ارزشمند تبدیل کنیم.»
بر خلاف شعارهای تکراری و گزارشهای مکرر، این نخستین باری است که به صورت کاملاً صریح اعلام میشود شرکتهای بزرگ فناوری از دادههای شخصی کاربران سوءاستفاده میکنند. دادهها به صورت مستقیم توسط هر یک از کاربران تولید میشوند و بدون اطلاع آنها مورد استفاده قرار میگیرند. «کارِن گرِگوری» از محققان شرکت اوراکل در این خصوص گفت: «کلان دادهها که این روزها حکم معدن طلا را دارند توسط مردم عادی تولید میشوند.» او گفت ارزش واقعی دادهها بیش از آن چیزی است که مراکز جمعآوری داده تصور میکنند و هنوز پتانسیل اصلی در این زمینه باقی مانده است. جمعآوری داده نیازمند تخصص لازم در ایجاد، استخراج، پالایش و استفاده از داده است.
ارزش واقعی دادهها
مردم در بیشتر مواقع نمیدانند چگونه از دادههای شخصی آنها استفاده میشود و به همین خاطر بدون هیچ گونه نگرانی، ردپای دیجیتالی پررنگ از خود به جا میگذارند. گفتنی است نحوه سیاستگذاری شرکتهای فناوری از دادههای کاربران از بزرگترین اسرار این شرکتها به حساب میآید و هیچ کس بدرستی نمیداند که هر یک از شرکتهای فناوری چطور از اطلاعات کاربران استفاده میکنند.
به هر حال، دادهها به عنوان یک دارایی اصلی به بازار پرسود برای شرکتهای فناوری تبدیل شدهاند. این طور که در گزارش مشترک شرکت اوراکل و دانشگاه MIT اعلام شده است، شرکتهای فناوری از فروش دادههای کاربران سالانه درآمدی بالغ بر 200 میلیارد دلار به دست میآورند و در بسیاری از موارد با فروش اطلاعات شخصی و مهم این درآمد را از آن خود میکنند.
طبق آمار منتشر شده در این گزارش، تا پایان سال 2015 میلادی بیش از 15 میلیارد دستگاه الکترونیکی متصل به اینترنت در سراسر جهان موجود بوده است که این رقم در سال 2020 از مرز 50 میلیارد دستگاه هم میگذرد. هر کدام از این دستگاهها حجم قابل ملاحظهای از اطلاعات را تولید میکنند و بر این اساس گفته شده است حجم کل اطلاعات ذخیره شده در اینترنت طی سال 2020 میلادی 44 برابر بیشتر از کل اطلاعات اینترنتی در سال 2009 خواهد بود.
«کارِن گرِگوری» برای آنکه ببیند هر کاربر چقدر در دنیای آنلاین ارزش پولی دارد آزمایش جالبی انجام داد. او همه اطلاعات خود را روی اینترنت حراج کرد و در نخستین روز سایت اینترنتی The Next Web با پرداخت 288 پوند این اطلاعات را خرید. بررسیهای بیشتر نشان داد این سایت اینترنتی از اطلاعات او برای تقویت سیستم امنیتی خود استفاده کرده است.
در اقدام مشابه «فدریکو زانیر» یکی دیگر از کارشناسان اوراکل نیز همه اطلاعات خود را روزانه 2 دلار به شرکت Kickstarter فروخت که البته این اطلاعات حتی نحوه حرکت موشواره را هم شامل میشد و شرکت مذکور اجازه داشت هر 30 ثانیه یکبار از صفحه نمایشگر او اسکرینشات بگیرد. هماکنون برخی شرکتها حاضرند با پرداخت روزانه 8 دلار همه دادههایی که از خود برجا میگذارید را خریداری کنند که البته این اتفاق میتواند محدودیتهای فراوانی را برای شما رقم بزند.
شرکت اوراکل میگوید هر بیت داده هماکنون در دنیای مجازی به قیمت 0.083 دلار خرید و فروش میشود و البته در برخی مواقع این دادهها به قدری ارزشمند هستند که قیمت هر بیت از آنها میتواند تا 10 سنت هم افزایش یابد. آنچه روزنامه گاردین در گزارش ویژه خود اعلام کرده این است که اطلاعات شخصی هر یک از ما بیش از آنچه فکر میکنیم ارزش و اهمیت دارد و به همین خاطر باید توجه بیشتری به آنها شود.