آغاز فعالیت اپراتورهای مجازی در ایران/۱۲میلیون مشترک در انتظار
مسئولان ICT پیش‌بینی کرده‌اند طی ۱۰ سال آینده حداقل ۱۵ درصد از سهم بازار ارتباطات کشور در اختیار اپراتورهای مجازی(MVNO) خواهد بود و برای این بخش بالغ بر ۱۲ میلیون مشترک وجود خواهد داشت.
بحث فعالیت اپراتورهای مجازی تلفن همراه یا همان MVNOها از مدتهای پیش وارد فاز جدی‌تری شده تا شاید بدین ترتیب پس از وقفه چندساله ایران نیز به جمع کشورهای ارائه کننده این خدمات بپیوندد بر همین اساس به تازگی از صدور اولین پروانه اپراتور مجازی برای شرکت کیش سل پارس خبر داده‌اند.
علی‌اصغر عمیدیان-رئیس سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی – در این باره اعلام کرد: شرکت کیش سل پارس با اپراتور تلفن همراه رایتل قرارداد همکاری منعقد کرده و با توجه به برنامه‌ریزی انجام شده انتظار می‌رود تا اوایل آذر، سیم‌کارت‌های این اپراتور با پیش شماره ۰۹۹۹ به عنوان اولین اپراتور MVNO، وارد بازار شود.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه پروانه MVNO، پنج ساله است، افزود: در حال حاضر از سوی رگولاتوری برای ۲۴ شرکت، موافقت اصولی پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه صادر شده و در صورتیکه هر کدام از این شرکت‌ها بتوانند با یکی از اپراتورهای تلفن همراه قرارداد همکاری به امضاء برسانند، پروانه MVNO را دریافت می‌کنند.
وی درباره الزام اپراتورهای تلفن همراه کشور برای عقد قرارداد عمده‌فروشی با دارندگان موافقت اصولی پروانه MVNO گفت: براساس مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات اپراتورهای تلفن همراه تا سوم آبان سال جاری فرصت دارند تا برای عقد حداقل یک قرارداد عمده‌فروشی با دارندگان موافقت اصولی پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه اقدام کنند.
عمیدیان افزود: همچنین براساس این مصوبه، اپراتورهای تلفن همراه حداکثر تا سوم آذر سال ۱۳۹۵ فرصت دارند حداقل یک قرارداد دیگر را با سایر دارندگان موافقت اصولی MVNO منعقد کنند.
بدین ترتیب طبق آنچه پیش از این اعلام شده بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، راه ورود اپراتور چهارم تلفن همراه از طریق MVNO خواهد بود و به نظر می‌رسد زمان چندانی تا آغاز به کار اپراتورهای مجازی باقی نمانده باشد.
اما اپراتورهای مجازی (Mobile Virtual Network Operator) قرار است با استفاده از ظرفیت‌های مازاد اپراتورهای صاحب شبکه یعنی همان اپراتورهای اصلی تلفن همراه (همراه اول، ایرانسل و رایتل) بدون داشتن شبکه زیرساخت، خدماتی را به کاربران بازارهای خاص عرضه کنند.
در خصوص اینکه اپراتور مجازی چیست و چه کارکردی دارد مدیر وقت بررسی‌های اقتصادی سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی پیش از این اعلام کرده بود: سرویس‌های اپراتور چهارم که به عنوان اپراتور مجازی در کشور فعالیت خواهند کرد همان سرویس‌های مشابه اپراتورهای موجود را ارائه می‌دهند و عمده تفاوتی که خواهند داشت این است که شبکه دسترسی یا همان طیف رادیویی را ندارند.
حسین فلاح در توضیح بیشتر این مطلب گفت: با توجه به اینکه کشور از نظر پوشش تلفن همراه به درجه اشباع رسیده است و مشترکان می‌توانند علاوه بر خدمات تلفنی از خدمات اینترنتی نیز با استفاده از سیم‌کارت‌هایشان استفاده کنند لازم است روی این بستر موجود خدمات محتوایی و ارزش افزوده جدید ارائه شود.
در واقع اپراتور مجازی شبکه تلفن همراه نوعی اپراتور تلفنی است که خود عملأ دارای امکانات فیزیکی برای ارسال مکالمات و داده‌ها نیست. این نوع اپراتورها با بستن قرارداد با یک اپراتور دیگر که دارای امکانات فیزیکی برای ارسال مکالمات و داده‌هاست، خدمات خود را بصورت عمده خریداری کرده و سپس با نشان تجاری و برند خود اقدام به فروش خدمات تلفن همراه، در بازار خرده‌فروشی می‌کنند.
به عبارت دیگر MVNO سرویس ویژه‌ای متفاوت از خدمات تلفن همراه ارائه نمی‌دهد، بلکه شرکت‌های اپراتور مجازی می‌توانند با استفاده از بستر تلفن‌های همراه محتوا و اپلیکیشن‌های داخلی را ارائه دهند و برای رسیدن به این نقطه لازم است میزان تولید محتوا افزایش پیدا کند.
سرشماره یا همان کد اپراتورهای مجازی می‌تواند متفاوت باشد و رگولاتوری به این اپراتورها سرشماره خاصی را ارائه کند. به عنوان مثال اپراتور مجازی طرف قرارداد همراه اول به جای استفاده از ۰۹۱ در شماره سیم‌کارت‌های خود از شماره مخصوص واگذار شده توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی استفاده کند.
اپراتورهای مجازی می‌توانند سیم‌کارت‌های خود را از اپراتور اصلی تهیه نکرده و خودشان از شرکت تولیدکننده خریداری کنند؛ در ضمن قیمت سیم‌کارت‌های این اپراتورها می‌تواند متفاوت باشد و در این زمینه از اپراتور اصلی تبعیت نکنند.
اما براساس آمار رسمی انجمن جهانی GSM تا پایان سال میلادی ۲۰۱۴ بالغ بر هزار اپراتور مجازی در سراسر دنیا شکل گرفته است به این شکل که ۹۹۲ اپراتور مجازی توسط اپراتورهای موبایل میزبانی شده و ۲۶۰ اپراتور موبایل نیز اقدام به راه‌اندازی برندهای فرعی کرده‌اند که مجموعا تعداد تأمین کنندگان سرویس‌های موبایل را به بیش از ۱۲۵۰ مورد رسانیده است.
در ایران نیز در پروانه ارتقاء اپراتورهای موبایل اینگونه عنوان شده که هریک از آنها باید حداقل با دو اپراتور مجازی همکاری کنند و طبق اعلام رگولاتور سرشماره ی ۰۹۹۹ هم به اپراتور های مجازی موبایل تخصیص یافته است.
صادق عباسی شاهکوه، معاون بررسی های فنی سازمان تنظیم مقررات ارتباطات چندی پیش درباره نحوه فعالیت دریافت‌کنندگان موافقت اصولی اظهار کرده بود: این متقاضیان براساس مصوبه کمیسیون، از تاریخ اعطای موافقت اصولی شش ماه فرصت دارند تا برای عقد قرارداد با حداقل یکی از اپراتورهای تلفن همراه به عنوان اپراتور میزبان اقدام کنند.
وی در عین حال تصریح کرده بود: در حال حاضر یکی از دارندگان موافقت اصولی پروانه MVNO، مراحل نهایی صدور پروانه را طی می کند و احتمالا تا سه ماه پس از دریافت پروانه می تواند سیم کارت مربوط به خود را به متقاضیان واگذار کند.
اما در ارتباط با تاریخچه اپراتورهای مجازی باید گفت، نخستین MVNO توسط اپراتور دانمارکی TELE۲ راه اندازی شد و پس از آنکه موج این پدیده اروپا را فراگرفت، اپراتور مجازی موفق انگلیس در سال ۱۹۹۹ میلادی (۱۳۷۸ شمسی) با برند Nextel به فروش خدمات مخابراتی اپراتور UK پرداخت. موفقیت این اپراتور فاقد شبکه و تجهیزات به شکل گیری اپراتور مجازی «ویرجین موبایل» در ایالات متحده امریکا منجر شد. اپراتوری که توانست از ابتدای آغاز به کار خود تاکنون رقمی بالغ بر ۴۸۰ میلیون درآمد داشته باشد.